Sevr ÖZETİ| Antlaşması'nın geçerli olmasıyla Türkiye’nin bugünkü hâlinden çok farklı bir dünya ortaya çıkacağı kesin.
Biz de yapay zekâya, tarihin seyrini değiştirecek bir alternatif senaryo sorduk: Sevr geçerli olsaydı neler olurdu?
Bölge bölge ayrılmış bir Türkiye olurdu.
Erzurum, Van ve Bitlis gibi şehirleri kapsayan, Doğu Anadolu’da bağımsız bir Ermenistan kurulacaktı. Bugün Türkiye sınırları içinde yer alan bu bölgelerde farklı bir hükûmet, dil ve kültür hâkim olabilirdi. Ermeni etkisiyle kiliseler, meydanlar ve şehir dokusu tamamen farklılaşmış bir görüntü sunabilirdi.
Güneydoğu Anadolu’da bağımsızlık için referandum hakkı tanınmış bir Kürt özerk bölgesi kurulacaktı. Diyarbakır, Şırnak ve Hakkâri gibi şehirler belki de bağımsız bir Kürt devletinin parçası olurdu. Sınır kapılarında pasaport kontrolleri yapılır, bambaşka bir kültürel mozaik ortaya çıkardı.
İzmir bir Yunan kenti olarak yeniden şekillenecekti. Sahil kasabalarında Yunan kahveleri, meydanlarda Atina’ya selam duran heykeller, Ege kıyılarında Yunan bayrakları dalgalanırdı. Batı Anadolu, Yunanistan’ın ayrılmaz bir parçası olarak kalır ve yerli Türkler azınlık durumuna düşebilirdi.
Ekonomik bağımsızlık sadece bir hayal olurdu.
Türkiye’nin her türlü ekonomik faaliyeti İtilaf Devletleri’nin kontrolü altına alınırdı. Bugün bildiğimiz Türk Lirası yerine belki de çeşitli yabancı para birimleri kullanılacak, yerli sanayiden söz etmek imkânsız hâle gelecekti. Osmanlı Bankası gibi yabancı bankaların ekonomik gücü daha da artar, Türkiye’nin finansal sisteminde dışa bağımlı ve zayıf bir yapı hâkim olurdu.
Kendi topraklarında dahi denetimden uzak bir ülke…
Boğazlar, İstanbul ve Çanakkale Boğazları üzerindeki egemenlik tamamen yitirilmiş olacaktı. Bu stratejik noktalar, uluslararası bir komisyonun denetimine bırakılacak, Türkiye kendi topraklarında dahi kontrol sahibi olamayacaktı. Hatta belki de İstanbul’da büyük bir "uluslararası yönetim bölgesi" kurulacak ve farklı ülkelerin bayrakları altında bir "dünya başkenti" havası oluşacaktı.
Farklı yasal sistemler olabilirdi.
Her bölgenin kendine özgü bir hukuki sistemi olabilirdi. Örneğin, Ermenistan kontrolündeki bölgelerde Ermeni Medeni Kanunu, Kürt özerk bölgesinde ise Kürt geleneklerine dayalı bir kanun sistemi uygulanabilirdi. Bu durum, halk arasında ciddi hukuki boşluklar ve uyumsuzluklar yaratır, kişisel hak ve özgürlükler bölgeden bölgeye değişiklik gösterirdi.
Modernleşme ve Cumhuriyet olmazdı.