14. ÖZETİ| yüzyılda, Moğolların Kırım’ın güney kıyısında bir liman şehri olan Kefe’yi ele geçirme girişimleri, tarihin en yıkıcı biyolojik silahlarından birinin kullanılmasına neden oldu: Kara Ölüm.
Orta Çağ’ı kasıp kavuran ve Avrupa nüfusunun büyük çoğunluğunu yok eden veba, aslında bir silah olarak kullanılmıştı. Peki, veba aslında ilk olarak Kırım’da çıktı ve daha sonra Avrupa’ya yayıldı desek?
En baştan ele alalım: Veba, yersinia pestis adlı bir bakterinin yol açtığı ölümcül bir hastalıktı.
Hepimizin Avrupa’da ortaya çıktığını duyduğumuz veba, 14. yüzyılda İtalyan bir noter olan Gabriele de' Mussi’nin anlattıklarına göre Kırım’da ortaya çıkmış ve Avrupa’ya da oradan yayılmış. Peki, bizim yıllardır bildiğimiz şey yalan mıydı?
Hayır, değildi. Kemirgenler arasında dolaşan ve pireler aracılığıyla insanlara bulaşan veba, Orta Çağ’da Avrupa’da da görülmüş olacak ki Avrupa’nın nüfusunun dörtte biri yok oldu. Ancak biz başlangıç noktasına odaklanacak olursak bu konudaki iddialar epey kafa karıştırıcı.
Vebanın biyolojik silah olarak kullanılacağını kim bilebilirdi?
Ana kaynağı yabani kemirgenler olan yersinia pestis bakterisinin neden olduğu zoonotik bir hastalık olan vebanın kökeni hâlâ tam olarak bilinmiyor. Doğu kökenli olduğu söylense de bu bilgiyi veren birçok kaynak, bir temele dayandırabileceğimiz kaynaklar değildir.
Genel olarak araştırmalar, salgının Karadeniz ve Hazar Denizi'nin kuzeyindeki bozkırlardan batıya doğru yayıldığı ve Avrupa ile Orta Doğu'ya yayılmasının oldukça iyi belgelendiği konusuna odaklanıyor.
Gelelim vebanın nasıl yayıldığına…