Ankara ÖZETİ| Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dekanı, Farmakoloji ve Toksikoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ender Yarsan, enfeksiyonlar ve bakteriyel hastalıkların tedavisinde kullanılan antibiyotiğin, gerek insan hekimliğinde gerekse de veteriner hekimlikte en fazla kullanılan ilaç olduğunu söyledi. Şu an hayvan sağlığı hizmetleri için 1600 ruhsatlı ilaç bulunduğunu ve bunların yarısından fazlasının antibiyotik olduğunu kaydeden Yarsan, "Onun haricinde vitaminler, mineraller, paraziter ilaçlar da sırayla gider ancak en önemli grubu antibiyotikler oluşturur. Antibiyotikler, insan hekimliğinde de en fazla kullanılan ilaç grubudur. OECD verilerine göre, Türkiye antibiyotiğin en fazla kullanıldığı ülkedir. Antibiyotik direnci ile ilgili de dünyada 2’nci sıradayız. Bu olmaması gereken bir durumdur dolayısıyla bununla ilgili ileri dönük projelerin yapılması gerekir" diye konuştu.
'İLERİYE DÖNÜK PANDEMİ OLUŞTURABİLİR'
Prof. Dr. Yarsan, antibiyotiğin veteriner hekimlikte 2 kat daha fazla kullanıldığını belirtip, "Antibiyotiği kullandığımız zaman önemli olan doğrudan tedaviyi sağlamaktır ancak antibiyotiklerden zararlı etkiler de şekillenebilir. Kalıntı riski ortaya çıkabilir, son derece önemlidir. Kullandığımız ilaç hayvansal ürüne yansır, hayvanlar ürünler vasıtasıyla da topluma yansıyabilir. En önemli risklerden bir tanesi de ileriye dönük pandemi oluşturabileceği endişesi olan antibiyotik direnci riskidir. Onun haricinde antibiyotiklerin doğrudan sistemlere yönelik olumsuz etkileri de vardır. Alerjik nitelikte de etkileri vardır. Antibiyotik direnci dediğimiz kavram; ilacın önerilen bir dozu vardır, o dozda ilaç kullanıldığı zaman kanda belirli bir plazma seviyesine ulaşır ve ondan sonra etki göstermeye başlar. Biz antibiyotiği normal dozda kullansak bile bakteri ilaç tarafından etkilenmiyorsa o ilaca karşı bir direnç geliştiği şeklinde durum ifade edilir" dedi.
'HER 3 SANİYEDE 1 KİŞİ HAYATINI KAYBEDECEK'
2019 sonunda ortaya çıkan Covid-19 pandemisinin uluslararası ölçekte tüm dünyayı etkilediğini anımsatan Yarsan, "2019 yılının sonunda başladı, bugün 2022 yılındayız. 2,5 yıllık süreç içerisinde Covid-19’dan kaynaklı ölüm oranı yaklaşık 6 milyondur. Antibiyotik direnci ile ilgili şu andaki veriler doğrultusunda Avrupa Birliği ülkelerinde 33 bin, Amerika Birleşik Devletleri’nde 35 bin tüm dünyada ise 700 bin kişi ve her 45 saniyede 1 kişi antibiyotik dirençli bakterilerden kaynaklanan bir enfeksiyon sonucu ölüyor. Tedbir alınmazsa ileri dönük neler olabileceği ile ilgili çalışmalar gerçekleştirilmiş. İngiltere’de bir istatistik uzmanı tarafından yapılan bir çalışmada, tedbir alınmazsa kıtalar arası ve hastalık gruplarıyla karşılaştırılmış 2050 yılında tüm dünyada 1 yılda hayatını kaybedecek insan sayısı 10 milyon olarak belirlenmiş. 2050 yılında da her 3 saniyede 1 kişinin hayatını kaybedeceği ortaya konulmuş. Tüm sağlık otoriteleri hem ulusal hem de uluslararası düzeyde 'Bu sorunun çözümüne yönelik neler yapılabilir?' arayışı içerisindedir" diye konuştu.
'ÖNERİLEN DOZDA VE ÖNERİLEN SÜREDE KULLANILMALI'
Antibiyotikler yerine başka ilaçlar denendiğini ancak aynı etkinin sağlanamadığını dile getiren Yarsan, "Dolayısıyla antibiyotikler kıymeti bilinmesi gereken ilaçlardır. O zaman akılcı kullanacağız. Antibiyotiğin hekim kontrolünde kullanılması gerekir. Yani gelişigüzel herhangi bir yerden antibiyotik alınmayacak. Hekim kontrolünde önerilen dozda ve önerilen sürede kullanılacak. 'Herhangi bir iyileşme oldu, antibiyotiği kullanmayayım' yaklaşımı olmayacak. Prospektüsünde belirtilen doz ve süre ne ise uyulması gerekir. Yoksa antibiyotik direnci niteliğindeki etkiler beraberinde gelir" dedi.