Gündem

Turgut Uyar, 95 yıl önce bugün dünyaya geldi

Turgut Uyar, 1948'de Kaynak dergisinin başlatmış olduğu bir şiir yarışmasında Arz-ı Hal adlı şiiriyle katılıp yarışmada ikinci oldu. Türkiyem adlı ikinci şiir kitabı 1952'de piyasaya sürüldü veUyar'ın dil, tema, imge, anlatım biçimi, biçim/öz ilişkisi açısından büy

04-08-2022 17:20

Ahmet ÖZETİ| Turgut Uyar, 4 Ağustos 1927 tarihinde Ankara’da dünyayageldi. Babasının görevinden ötürü ilköğrenimi farklışehirlerde okurken ortaöğrenimine yatılı askerî okulda okuyarakdevam eden Uyar, 1948'de Kaynak dergisinin başlatmış olduğu birşiir yarışmasında "Arz-ı Hal" adlı şiiriyle katılmışve yarışmada ikinci olmuştur. Türkiyem adlı ikinci şiir kitabı1952'de piyasaya sürülmüştür. Uyar'ın dil, tema, imge, anlatımbiçimi, biçim/öz ilişkisi açısından büyük bir değişimiyansıttığı ilk İkinci Yeni kitabı olan Dünyanın En GüzelArabistanı, 1959'da yayımlanmıştır. 1962'de Tütünler Islak'ı;1968'de Her Pazartesi'yi; 1970'te Divan'ı; 1974'te Toplandılar'ı;1982'de Kayayı Delen İncir'i yayımlamıştır. 1981 yılındaToplu Şiirler adıyla o güne kadar yayımladığı eserleri ilkkez; 1984'te Büyük Saat adıyla ikinci kez toplu olarakbasılmıştır.

TURGUT UYAR’INYAŞAM ÖYKÜSÜ

Ahmet Turgut Uyar,Fatma Hanım ile Hayri Bey'in altı çocuğundan beşincisi olarak 4Ağustos 1927'de Ankara'da dünyaya geldi. Babası orduda haritabinbaşısı olarak görev yapmıştır ve Ankara'nın ilk Latinalfabesiyle yazılan sokak levhalarını geceler boyu çalışarakyazmış bir hattattır. Annesi ise ev hanımıydı. Babasınıngörevinden ötürü ilköğrenimi farklı şehirlerde okurkenortaöğrenimine yatılı askerî okulda devam etmiştir. BursaAskerî Işıklar Lisesi'nden 1946 mezun olan Uyar, bu okulda mutsuzolduğunu şu sözlerle dile getirmiştir:

"Askerokullarında hiç mutlu olmadım. Genellikle yatılı okullarda mutluolan çocuk yoktur sanıyorum. Başkalarının, hatta somutbaşkalarının değil de, hiç kavrayamadığım bir otoriteninbelirlediği ve çoğu zaman saçma bulduğumuz bir şeyleryaşamak..."

YükseköğreniminiAskerî Memurlar Okulu'nda okurken annesinin isteği üzerine 1947'deYezdan Şener ile evlenmiştir ve bu evlilikten Semiramis, Tunga veŞeyda adlarında toplam üç çocuğu olmuştur. Bu okuldan mezunolduktan sonra "kura" ile memur olarak Posof'a atanmıştır.Daha sonra Samsun Terme Askerlik Şubesi'ne atandı, ardındanAnkara'da Kara Kuvvetleri Komutanlığı Personel DairesiBaşkanlığı'nda üsteğmen olarak görev yaptı. 1958'de bugörevden ayrılarak Türkiye Selüloz ve Kâğıt Sanayi'ninAnkara'daki şubesinde çalışmaya başlamış ve 1967'de buradanemekli olarak İstanbul'a yerleşmiştir.

1966'da ilk eşindenboşanmıştır. İstanbul'a yerleştiğinde o dönem Yezdan Şenerile evliliklerinin bitme aşamasına gelmesinin ardından CemalSüreya ile Tomris Uyar, şiir üzerine mektuplaşmaya başlamıştır.Bu mektuplaşmalar olumlu sonuçlanmıştır. 1969'da ise Tomris Uyarile evlenmişlerdir. Tomris Uyar ile evliliklerinden bir erkekçocukları (Hayri Turgut Uyar) dünyaya geldi ancak 22 Ağustos1985'te sirozdan hayatını kaybetti.

EDEBİ KİŞİLİĞİ

Turgut Uyar'ınşiire olan ilgisi kendi ifadesine göre çocukluk yıllarındabaşlamıştır. İlk şiir denemesini de ilkokul yıllarındayapmıştır:

"Güzeldirsevgilim her dakka her an / Güzeldir sözleri kaşı gözleri /Geçtiği her karış sönük topraktan / O anda fışkırır neşeözleri"

Ortaokul ve liseyıllarında ise "Günde üç beş şiir, haftada, onbeş gündebir roman yazıyordum. Ama ne şiirler, ama ne romanlar..."diyerek kendisini ifade eden Uyar, roman yazarken sıkıldığını,Alain-Fournier'in Fransız edebiyatının klasiklerinden sayılanAdsız Ülke'siyle Fyodor Dostoyevski romanlarını okumasıyla romanyazmayı bıraktığını söylemiştir. Şiirde ise lise sonsınıfta Ömer Hayyam, Nedim, Yahya Kemal Beyatlı, Tevfik Fikret,Ahmet Haşim gibi şairleri taklit etmiştir. 1946'da ise dönemingüncel şairlerini okumuştur ve bu durumu "Sonra günümüzünşairlerini okudum da sevindim. Oh dünya varmış dedim."sözleriyle dile getirmiştir. 1947'de "Yâd" adlı şiiriYedigün'de yayımlanmıştır. 1948'de Kaynak dergisinin başlatmışolduğu bir şiir yarışmasında "Arz-ı Hal" adlışiiriyle katılmış ve yarışmada ikinci olmuştur. 1950'de KaynakYayınları tarafından Arz-ı Hal ve Akşam Üzeri Türküsü adıylailk kitabı yayımlanmıştır. İkinci kitabı olan ve NurullahAtaç'ın önsözünü yazdığı Türkiyem ise 1952'de piyasayasürülmüştür.

1959'da DünyanınEn Güzel Arabistanı adlı şiir kitabı yayımlanmıştır. Bukitaptaki şiirleri 1955-1958 yılları arasında Yenilik, PazarPostası, Yeditepe, Seçilmiş Hikayeler Dergisi, Şairler Yaprağıgibi dergilerde yayımlanan şiirlerden oluşmaktadır. Kitap,Uyar'ın dil, tema, imge, anlatım biçimi, biçim/öz ilişkisiaçısından büyük bir değişimi yansıttığı ilk İkinci Yenikitabıdır. 1962'de Tütünler Islak'ı; 1968'de Her Pazartesi'yi;1970'te Divan'ı; 1974'te Toplandılar'ı; 1982'de Kayayı Delenİncir'i yayımlamıştır. 1981 yılında Toplu Şiirler adıyla ogüne kadar yayımladığı eserleri ilk kez; 1984'te Büyük Saatadıyla ikinci kez toplu olarak basılmıştır.