Seçimler yaklaşırken EYT'liler 20 yıl sonra iktidarın aklına geldi

Emeklilikte ÖZETİ| Yaşa Takılanlar (EYT) mağduriyetine sebep olan yasanın kabulünden bu yana 23 yıl geçti. Geçtiğimiz yıllarda AKP, kapıyı kapattığı EYT için yaklaşan seçim ve oy kayıpları nedeniyle yeniden çalışmalara başladı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, EYT düzenlemesinin aralık ayında gündeme geleceğini açıkladı.

Tek bir emeklilik sistemine geçilmesiyle birlikte SSK’liler ile Bağ-Kur'lular arasındaki prim günü farkı da ortadan kalkmış olacak. Söz konusu değişiklik, aralık ayında çıkması beklenen yasa EYT’lileri de yakından ilgilendiriyor.

Birçok EYT’li farklı kurumlarda çalıştığı için prim sorunu yaşıyor. Gazetemiz yazarı Nergis Şimşek, Cumhuriyet'e yaptığı açıklamada, tek emeklilik sistemi ile neler olabileceğini anlattı.

TEK EMEKLİLİK SİSTEMİ İLE NE AMAÇLANDI?

Türkiye'deki çalışma koşullarını örnek gösten Şimşek, "Hem devlet memurlarının hem Bağ-Kur'luların prim ödeme gün sayısı 9 bin gün, ileri yaşlar için 5 bin 450 gün olarak belirlenir. Fakat iş SKK'lilere gelince örneğin bir işçi iş haddi devam ettiği sürece çıkarılmaz, devam eder. Ama bir balıkçı bir inşaat sektörü veya mevsimlik sektörde çalışan işçiler yılın belli dönemlerinde çalıştıkları için kanunda ön görülen 7 bin 200 günü tamamlamaları cok uzun sürebiliyor. Dolayısyla SKK'liler açısından eski kanunlarda 5510 sayılı yasada prim ödeme gün sayılarının Bağ-Kur ve devlet memurlarına göre daha düşük tutulduğunu görüyoruz" dedi.

Sözlerinin devamında Şimşek,"Tek emeklilik sistemi 5510 sayılı kanunla amaçlandı. Hak ve yükümlülükler eşitlenmeye çalışıldı ama tamamen değil. Bağ-Kur ve emekli sandığında 58-60 yaş 9 bin gün SSK'liler açısından 58-60 yaş ve 7 bin 200 gün olarak belirlendi. Yaşlılık sigortasında bir koşul bu yaşlılara 58-60 yaşa 3 yaş ilave edilmek suretiyle 5 bin 400 günle de SSK, Bag-Kur ve devlet memurlarına emeklilik hakkı tanındı. Aslında bu yavaş yavaş netleştirilmeye, kısacası şartlar eşitlenmeye çalışılıyor" diye konuştu.

EYT NEDİR?

1999 yılında yürürlükte olan 506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu'na 4447 sayılı Kanun'la eklenen geçici 81'inci maddenin (B) bendi ile 8 Eylül 1999'dan önce sigortalı olanların emekliliği hak etme koşulları değiştirildi. Bu tarihten sonra emekliliğe hak kazanmak için sigortalılık süresi ve prim gün sayısının yanında, yaş koşulu da aranmaya başlandı.

Değişiklikten önce, emekliliğe hak kazanabilmek için sigortalılık süresi ve prim gün sayısındaki koşulların karşılanması yetiyordu. Değişiklik öncesinde kadınlarda 20, erkeklerde ise 25 yıl sigortalılık süresi ve 5000 gün koşulunu yerine getirenler emekli olabiliyordu.

1999'DA EMEKLİLİK KOŞULLARI DEĞİŞTİ 

1 Temmuz 1994'te ilk kez sigortalı olarak çalışmaya başlayan 1 Ocak 1972 doğumlu erkek işçi, çalışmaya başladığı dönemde yürürlükteki 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa göre 25 yıl sigortalılık süresini ve 5000 prim gününü tamamladığında emekli olabiliyordu. Yani bu işçi 25 yıllık sigortalılık süresini tamamladığı 1 Temmuz 2019'da 5000 prim günü varsa yaş koşulu aranmadığı için 47 yaşında emekli olabilecekti.

1999'daki değişikliğin ardından aynı işçi, çalışmaya ilk defa 1 Temmuz 1994'te başladığı için 25 yıl sigortalılık süresi, 55 yaş ve 5750 gün prim ödeme koşulunu yerine getirdiğinde emekli olabilme hakkı kazanabilir duruma geldi. Yani kanun değişikliği ile bu işçinin emekliliği 8 yıl ötelendiği gibi 750 gün de fazladan prim ödemesi istendi.

EMEKLİLİK YAŞI KADEMELİ OLARAK YÜKSELTİLDİ

1 Ekim 2008'de yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortaları ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile emeklilik yaşı kademeli olarak yükseltilirken, prim ödeme gün sayısı işçilerde (SSK) 7200, esnaf ve çiftçilerde (Bağ-Kur) ise 9000'e çıkartıldı. Kanun yürürlüğe girdiğinde kadınlarda 58, erkeklerde 60 olan emeklilik yaşı kademeli olarak yükselmekte ve 2048 yılında kadın ve erkek sigortalı ayrımı yapılmadan 65 yaşa yükselecek.

Örneğin ilk defa çalışmaya Ağustos 2022'de başlayacak bir kişi, hiç ara vermeden 7200 gün çalışması halinde prim koşulunu Ağustos 2042'de yerine getirecek. Ağustos 2042'de prim koşulunu yerine getiren erkek sigortalı 64 yaşında, kadın sigortalı ise 62 yaşında emekli olacak.

Emeklilikte yaşa takılanlar, emeklilik koşullarında 1999'da yapılan değişikliğin geçmişe dönük uygulanmasına son verilmesini, yaş şartı aranmadan, sigortalılık süresi ve prim günü koşullarını sağlayıp emekli olmayı talep ediyor.

Nisan 2022 itibarıyla Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) kayıtlı 4/a (SSK) kapsamında 16 milyon 406 bin, 4/b (Bağ-Kur) kapsamında 3 milyon 32 bin sigortalı bulunuyor.

Tahminlere göre, 4/a ve 4/b olmak üzere toplam 19 milyon 726 bin sigortalıdan yaklaşık 5-6 milyonu EYT sorunu yaşıyor.