Osmanlı Padişahı II. Bayezid Kimdir? Hayat Hikâyesi

Osmanlı ÖZETİ| İmparatorluğu, Fatih Sultan Mehmed'in İstanbul'u fethinden sonra yükselme dönemine geçti. Bu fetih, daha sonraki padişahlar için de oldukça önemliydi. Özellikle İstanbul'un fethinden sonra padişah olan II. Bayezid'in omuzlarına büyük sorumluluklar yüklenmişti. 

Sultan-ı Beyazıt ya da Sofu olarak anılan II. Bayezid, 30 yıl tahtta kalmayı başarmıştı. Ancak iç sorunlar ile uğraşmaktan babası gibi fetihler yapamadı. Şimdi "II. Bayezid kimdir, Cem Sultan olayı nedir?" gibi soruların cevabına ve dönemin özelliklerine geçebiliriz.

Temelden başlayalım: II. Bayezid kimdir?

Fatih Sultan Mehmed'in oğlu II. Bayezid, Osmanlı İmparatorluğu'nun sekizinci padişahıdır. Tahta geçtiğinde Osmanlı İmparatorluğu'nun hâkim olduğu toprakların toplam yüz ölçümü yaklaşık 2.214.000 km² idi. Bu kadar büyük bir alanı yöneten II. Bayezid'in, "Sultan-ı Beyazıt" lakabı da buradan gelmektedir. 

Eğitimlerine 7 yaşında başlayan II. Bayezid, babası Fatih Sultan Mehmed'in İstanbul'u fethinden sonra Amasya valisi olarak atanmış. Burada İslam alimleri olarak bilinen kişilerden eğitim almaya başlamış. İslam eğitimleri dışında aynı zamanda yönetim, matematik ve felsefe alanında da eğitim almış. Arapça ve Frasça dillerinin yanı sıra Uygur alfabesi ve Çağatay lehçesi de biliyordu. Bu da onu donanımlı bir padişah konumuna getiriyordu. 

II. Bayezid'in tahta çıkışı

Fatih Sultan Mehmed'in ölümünden sonra tahtın taliplisi fazlaydı. Sadrazam Karamanlı Mehmet Paşa, Bayezid ve kardeşi Cem Sultan'a haber gönderildi. Ancak babasının ölümünü haber vermek için gönderilen haberci yolda esir düştüğü için Cem Sultan'ın haberi çok geç oldu. Yeniçeriler Bayezid'in padişah olmasını destekledikleri için Sadrazam Mehmet Paşa'yı öldürdüler. Bu durumla Osmanlı padişahı seçiminde yeniçerilerin etkisini bir kez daha net bir şekilde görüyoruz. 

Hemen sonra II. Bayezid Amasya'dan 9 günde İstanbul'a taht için geldi. 22 Mayıs 1481'de Osmanlı padişahı olarak tahta çıktı. 30 yıl sürecek hükümdarlık macerası böylelikle başlamış oldu. Ancak tahta çıktığında bir sorun vardı. Kardeşi Cem Sultan, II. Bayezid'in padişahlığını kabul etmiyordu. 

II. Bayezid ve Cem Sultan olayı: Yıllar sürecek bir taht kavgası

II. Bayezid Osmanlı padişahı olduğunda bunu kabulenmeyen bir kişi vardı. O da kardeşi Cem Sultan idi. II. Bayezid'in tahta çıktığı ilk zamanlarda Cem Sultan İnegöl'de saldırı düzenlemiş ve kazanmıştı. Ardından adına hutbeler okutup paralar bastırmıştı. Bu davranışları hükümdarlığını ilân ettiğini gösteriyordu. Kardeşi, II. Bayezid'e bir teklif sundu. Bu teklif imparatorluğu ikiye bölmek ve Anadolu toprakları yönetiminin kendisinde olmasıydı. Tabii ki II. Bayezid bu teklifi kabul etmedi. Eğer kabul etmiş olsaydı ona göre Osmanlı İmparatorluğu tamamen yıkılırdı. Aynı zamanda Memlüklüler ve Avrupa devletlerinin çıkarlarına yarayabilirdi. Bu nedenle Cem Sultan, Osmanlı İmparatorluğu'nun düşmanları tarafından desteklendi.

1481'e gelindiğinde ise II. Bayezid'a karşı bir savaş başlattı. İlk savaşından sonra geri çekilerek Memlüklülere sığındı ve onların destekleriyle gücünü arttırdı, sonra hiç beklemeden tekrar saldırıya geçti. Akşehir'de yaşanan kanlı savaştan sonra Cem Sultan Rodos'a kaçtı.

Cem Sultan'ın Rodos'a gitmesi kendisi için olumsuz bir gelişmeydi.

Çünkü bu durumdan sonra Osmanlı topraklarına bir daha adım atamadı. Rodos'tan sonra papanın yanına sığındı, ardından Fransa kralı tarafından rehin alınmak istendi. Avrupa devletleri Cem Sultan üzerinden yeni bir Haçlı Seferi planlamışlardı. Ancak planları suya düştü. Cem Sultan Fransa kralı tarafından rehin alınmaya çalışırken vefat etti. Böylece Osmanlı İmparatorluğu'nda II. Bayezid için taht kavgası sona erdi. 

Cem Sultan olayı Osmanlı’da iç sorun iken dış sorun hâline gelen ilk meseledir.

II. Bayezid döneminin özellikleri ve yaşanan gelişmeler:

II. Bayezid tahta çıktığında Osmanlı İmparatorluğu yükselme dönemine giriş yapmıştı. Fakat Cem Sultan olayı nedeniyle fetihler yavaşladı. Bu sebeple II. Bayezid döneminin "yükselme içindeki duraklama dönemi" olarak anılıyor. Yine Cem Sultan olayı nedeniyle Batıya karşı daha barışçıl politikalar geliştirilmişti. Osmanlı tarihinin en şiddetli depremi olarak bilinen 14 Eylül 1509 tarihli Büyük İstanbul Depremi'nin yaşanması dönemin en zor anlarından biriydi. Öyle ki bu deprem "Küçük Kıyamet" olarak belgelere geçmiş. Bu dönemde ilk kez avarız vergisi, imdad-ı seferiyye adıyla toplanmış.II. Bayezid döneminde kanunî düzenlemeler de yapılmış. İlk belediye kanunu olan Kanunname-i İhtisab-ı Bursa (Bur­sa Belediyesi Kanunu) hazırlanmış. Ayrıca şer’i hukukun etki ettiği alanlar genişletmiş.Batıdaki sanatsal gelişmeler yakından takip edilmiş. Leonardo da Vinci, II. Bayezid’e yazdığı bir mektupta Haliç ve Boğazi­çi’nde bir köprü yapma talebinde bulunmuş. Ayrıca Kris­tof Kolomb keşifleri için II. Bayezid'ten yardım istemiş.Bu dönemde Doğu ve Batı'nın kültürü sentezlenmeye çalışılmış.Endülüs’te (İspanya) yaşayan Müslüman ve Yahudiler Osmanlı topraklarına getirilmiştir.

II. Bayezid döneminde yapılan seferler:

Birinci Sefer-i Hümayun (1483): Bu seferde Osmanlı orduları Belgrad'a kadar ilerlemeyi başarmış. Bu sefer sonucunda Macarlar ile Osmanlı arasında bir antlaşma imzalanmış ve Hersek, Osmanlı kontrolündeki Bosna'ya bırakılmış.İkinci Sefer-i Hümayun (1484): Boğdan Seferi olarak bilinen bu sefer, Boğdan'ın vergilerini ödememesi üzerine düzenlenmiş. Üçüncü Sefer-i Hümayun (1492): Belgrad'ın kesin olarak ele geçirilmesi hedeflenerek kuşatma amacıyla düzenlenen seferdir. Ancak başarılı olunamamış.Dördüncü Sefer-i Hümayun (1499): Bu sefer, Venedik ve Osmanlı arasında gerçekleşmiş bir deniz savaşıdır. Osmanlı İmparatorluğu bu seferde başarılı olmuş.Beşinci Sefer-i Hümayun (1500): Dördüncü seferin devamı niteliğinde olan bu sefer sonucunda Modon Kalesi fethedilmiş. 

II. Bayezid döneminde 5 tane sefer düzenlenmiştir. Bunlardan Birinci Sefer-i Hümayun (1483) ve Boğdan Seferi olarak bilinen İkinci Sefer-i Hümayun (1484) en önemlileridir.

1485-1491 Osmanlı-Memlük Savaşları: 

II. Bayezid döneminde yapılan savaşlar arasında yer alan Osmanlı-Memlük Savaşları çok önemlidir. Osmanlı İmparatorluğu Fırat ve Toros bölgesini hâkimiyeti altına almak istemiş. Fakat Memlük Devleti bu bölgelerin bir İslam devleti yönetimde kalması gerektiğini savunmuş. "Peki Osmanlı Devleti İslam devleti değil miydi?" derseniz sorunun cevabı evettir. Fakat Memlük Devleti kendisinden başka devletleri İslam devleti olarak görmüyordu. 

Ayrıca Cem Sultan olayında, Cem Sultan'a destek vermesi nedeniyle Memlüklüler ile Osmanlı ilişkileri iyice bozulmuştu. Yapılan savaşlar sonucunda ise Fırat ve Toros bölgelerinin hâkimiyeti Osmanlıya geçmiştir.  

Din içerisinde yaşanan ilk ayrılık: 1511 Şahkulu İsyanı

Şahkulu İsyanı 1511 yılında gerçekleşen II. Bayezid döneminde yaşanan önemli bir gelişmedir. Çünkü bu isyanla saltanat kavgalarından yararlanılarak din içerisinde ilk kez ayrılıklar yaşanmış. Türkmen olan Şahkulu lakaplı Şah İsmail ve onun müridleri tarafından çıkarılan bu isyan kısa sürede Osmanlı topraklarında yayılmış. Bu isyanın nedenleri ise:

Türkmenlerin iskân politikalarından rahatsız olmasıŞii propagandasıSaltanat kavgalarından doğan otorite boşluğuBatıya düzenlenen seferler nedeniyle doğu ile ilgilenilememesiYönetimde rüşvet ve adaletsizliğin artması

Şahkulu İsyanı kanlı çatışmalar hâline dönüştü.

Şah İsmail tarafından başlatılan Şahkulu İsyanı destekçileri giderek artmış ve isyan kanlı çatışmalar hâlini almış. İsyan büyük uğraşlar sonucunda bastırılmış. II. Bayezid'in son günlerinde yaşanan bu isyan, Osmanlı İmparatorluğu için büyük bir tehlikeydi. Çünkü aynı zamanda II. Bayezid'in oğulları arasında taht kavgaları devam ediyordu. İsyancılar ise bu ortamdan yararlanarak kaçmayı başarmışlar.

Daha sonra II. Bayezid, tahtını oğlu Ahmed'e bıraktı. Ancak Şehzade Selim ve Korkut bu durumdan memnun değildi. Ayrıca Şehzade Ahmed ile yeniçeriler arasında yaşanan anlaşmazlık tahtın sahibini belirleyici olmuş ve yeniçeriler Şehzade Selim'i desteklemiş. I. Selim olarak billinen Yavuz Sultan Selim ise tahtın bir sonraki sahibi olmuş. 

30 yıl boyunca tahta kalan Osmanlı'nın sekinci padişahı II. Bayezid hakkındaki içeriğimizin sonuna geldik. "II. Bayezid kimdir, Cem Sultan olayı nedir, II. Bayezid döneminin özellikleri ve yaşanan olaylar nelerdir, II. Bayezid hangi seferleri yapmıştır?" gibi merak edilen soruları cevapladık.

Kaynak: TDV İslam Ansiklopedisi, DergiPark

Tarih içeriklerini okumayı seviyorsanız bunlarda ilginizi çekebilir:

---

Editor : Şerif SENCER