Dünya ÖZETİ| gazetesi yazarı Alaattin Aktaş, Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati'nin açıklamalarını değerlendirdi. İŞte o yazı....
Enflasyonda tek hane için Cumhuriyetin ikinci yüzyılının başlangıcını, 2024'ü bekleyeceğiz...
Durun durun, hemen Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin yıllık enflasyonun 2023’ün sonbaharından önce tek haneye inmeyeceği yolundaki bu açıklamayı nerede yaptığını araştırmaya girişmeyin; bulamazsınız. Maliye Bakanı zaten açık açık böyle demedi. Nebati bir açıklama yaptı, bu açıklamaya dayanarak biz de Bakanın aslında dile getirmediği gerçeği ortaya çıkardık.
Matematiğin güzelliğini, sayıların yalan söylemeyeceğini bir kez daha gördük.
Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin söylediği şu:
“Yıllık enflasyonun aralıktan itibaren nasıl düştüğünü hep beraber göreceğiz.”
İşte dayanak noktamız bu cümle...
Nebati daha önce de hem oran vererek, hem ay belirterek birkaç kez enflasyonda tepe noktalara işaret etmiş ama tutturamamıştı.
Ama bakın bu sefer Bakan haklı! Nebati hem haklı, hem de bize gelecek için hesaplama yapmayı mümkün kılacak çok önemli bir ipucu verdi. Aslında bu biraz da örtülü itiraf.
Yıllık enflasyon aralık ayı sonunda kasım sonundaki düzeye göre gerileyecektir. Bu neredeyse kesin.
Ama küçük bir ayrıntı! Bunu sağlamak için hiçbir şey yapmaya gerek yok ki. Ekonomi yönetimine bile gerek yok. Ya da o ekonomi yönetiminin en tepesine kimi oturtursanız oturtun yıllık enflasyon yine de gerileyecektir.
BAZ ETKİSİ SAĞ OLSUN!
Geçen yılın aralık ayındaki TÜFE artışı yüzde 13.58. Bu oran, TÜFE’de şimdiye kadar bir ayda görülmüş en yüksek artış. Bu yıl aralıkta normal gidişatla değil yüzde 14’e yakın bir artış daha, çift hane bile görülmesi bile beklenemeyeceğine göre tabii ki yıllık oran gerileyecektir.
İşte baz etkisinin arkasına saklanıp enflasyona meydan okumak bu olsa gerek.
Bakanın tek hane için örtülü biçimde nasıl 2023’ün sonbaharına işaret ettiğini aşama aşama anlatalım...
2022 ARTIŞI YÜZDE 50-55'TEN AZ OLAMAZ
Tamam, yıllık artış aralıktan itibaren düşecek. Zaten aksi mümkün değil.
Pek aralıkta düşüş yaşanacak da hangi orana inilecek?
Nebati artık oran vermiyor. Yoğurdu üfleyerek yediği için midir, bilemeyiz.
O zaman biz oran vermeye çalışalım...
Nisandan ekime kadar olan yedi aylık dönemdeki aylık artışlar geçen yılın aylık oranlarından 1 puan yukarıda olsa...
Kasımdaki oran geçen yılki düzeyde, yani yüzde 3.51’de kalsa...
Aynı şekilde aralık ayı artışı da kasımdaki gibi yüzde 3.51 düzeyinde gerçekleşse...
Bu seyirle yıllık TÜFE artışı ekim ve kasım aylarında yüzde 72.50’ye ulaşıyor ve aralıkta bir anda yüzde 57’ye iniyor.
Yani bu senaryoda 2022 yılı yüzde 57’de kapatılıyor.
Dikkat edin, nisan-ekim döneminde her ay için geçen yılın 1 puan üstünde gerçekleşmede kalınacağı varsayımıyla gidildiği, son iki ayda da görece düşük artışlarda kalındığı takdirde bu orana iniliyor.
Bu senaryoda nisan-ekim dönemi toplam artışını yüzde 19.5 olarak aldığımızı özellikle vurgulayalım. Bu düzeyin altında kalınabilir mi, kuşkuluyuz; ama daha yukarıda bir gerçekleşme olasılığı sanki daha ağır basıyor.
Dolayısıyla en iyi olasılıkta bile yıllık gerçekleşme yüzde 55-60 arasında oluşacak gibi görünüyor.
YÜZDE 50’NİN ALTI MUCİZE
Hadi biraz daha zorlayalım. Kasım ve aralık aylarını yine yüzde 3.5 alalım, diğer aylarda ise geçen yılla aynı düzeyde gerçekleşme olduğunu varsayalım.
Bu durumda da yıllık oran ancak yüzde 47’ye iniyor.
Daha aşağısı yok!
Yani Maliye Bakanı Nebati bir anlamda 2021 yılının yüzde 47 ile yüzde 57 arasında kapatılacağını söylüyor.
Bazı oranlar açıklanmadan da söylenir değil mi! İşte yüzde 47-57 arası da öyle...
TEK HANE Mİ, BELKİ 2024’TE...
Bakan Nebati kaç kez 2023 seçimine giderken enflasyonu tek haneye indirmekten söz etti.
Herhalde Maliye’de de bunun çalışması yapılıyordur ama biz yine de söyleyelim, bu mümkün olmayacak.
Aslında bunun mümkün olmayacağını söyleyen Bakanın kendisi!
Evet evet, Maliye Bakanı Nebati yıllık enflasyonun aralıktan itibaren düşeceğini söyleyerek örtülü biçimde tek hanenin haziranda mümkün olamayacağını da dile getirmiş oldu.
Nasıl mı, açıklayalım...
Önce şu gerçeğin altını çizelim.
“Yıllık enflasyon aralıktan itibaren düşecek” demek, “Yıllık enflasyon aralıktan önce düşmeyecek” demekle eş anlamlıdır.
Dolayısıyla önceki bölümde de belirttiğimiz gibi bu yıl sonundaki artış yüzde 47 ile yüzde 57 arasında olacak.
Gelin şimdi bir hayal kuralım.
Varsayalım 2023’ün ocak ayından itibaren sihirli bir el dokundu ve fiyatlar sabitlendi, hiç artmıyor. Artış da yok, gerileme de... Yok yok hemen aklınıza hükümetin “dahiyane” fikri olarak gündeme getirilen temel gıda maddelerinde fiyatları sabitleme fikri gelmesin. Bizimki “mesela” kıvamında bir hayal.
Ocak 2023’ten itibaren fiyat değişimi sıfır.
Peki bu durumda yıllık TÜFE artışı ne zaman mı tek haneye iniyor?
2023’ün ancak eylül-ekim aylarında.
Dolayısıyla Maliye Bakanı’nın dediği gibi yıllık enflasyon aralıktan itibaren düşüşe geçerse, Bakanın “demediği” gibi yıllık enflasyonda tek hane ancak 2023’ün eylül ya da ekiminde söz konusu olabilecek.
Fiyat artışlarının 2023’ten itibaren sıfıra inme olasılığı da sıfır olduğuna göre demek ki tek haneli enflasyonu 2023’ün tümü için unutmamız gerekiyor.
Editor : Haberpanelim
