Yaşam ÖZETİ| standartlarını oldukça aza indiren bir rahatsızlık olan laktoz intoleransı, ileri derecede sahip olan bireylerde özellikle dışarıda tüketilen gıdaların içerisinde eser miktarlarda süt ve süt ürünü bulunuyor olması dahi ciddi belirtilere sebep olabilmektedir. Laktoz anne sütünde de bulunmaktadır. Birçok kişi aslında laktozu sindirme becerisiyle doğup daha sonra yeme içme alışkanlıkları ve sindirim fonksiyonlarının farklılaşmasına göre şekil değiştirmektedir.
LAKTOZ İNTOLERANSI NEDİR?
Laktoz intoleransı toplumun %75'inde görülmektedir. Sütün temel karbonhidratı olan laktoz disakkaritinin (süt şekeri) sindirilememesi olayına laktoz intoleransı adı verilmektedir. Vücudun laktozu sindirmesi için laktaz enzimine ihtiyaç vardır. Bazı bireylerde bu enzim yeterli düzeyde değildir veya hiç bulunmaz. Bu gibi durumlarda laktoz ince bağırsakta sindirilemez, sindirilmeden kalın bağırsağa geçen laktoz da orada bakterilerle fermente olarak kişide şişkinlik, karında ağrı veya kramp, diyare, gaz, mide bulantısı gibi bir dizi sağlık sorununa neden olmaktadır.
LAKTOZ İNTOLERANSININ ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
Laktoz intoleransının 2 ana çeşidi bulunmaktadır. Bunlar, primer yani birincil ve seconder yani ikincil laktoz intoleransı olarak adlandırılır. Primer laktoz intoleransı en sık görülen türüdür. Yaşla birlikte laktaz enzim salınımının azalmasıyla oluşur. Primer laktoz intoleransının genetik bir rahatsızlık olduğu düşünülmektedir çünkü bazı toplumlarda daha sık görülmektedir. Avrupalılarda %5-17, Amerikalılarda %44, Asya ve Afrikalılarda %60-80 oranında rastlanmaktadır.
İkincil laktoz intoleransı ise daha nadir görülmektedir. Mide hastalıkları ya da çölyak hastalığı gibi sindirim sistemi hastalıklarına bağlı olarak gelişir. Bu hastalıklarda bağırsaklarda oluşan enflamasyon laktaz üretimine zarar verir ve laktoz intoleransı gelişir.
BELİRTİLERİ NELERDİR?
Ciddiye alınıp tedavi edilmediğinde laktoz intoleransı sindirim şikayetlerine yol açar. En sık görülen semptomları şişkinlik, abdominal kramplar, ishal ve gazdır. Bazı hastalarda acil tuvalete gitme isteği, bulantı, kusma, bel ağrısı ve bazen de kabızlık da görülebilir.
İshal sindirilmemiş laktozun ince bağırsağa direkt olarak geçmesiyle oluşmakta. Sindirilmemiş laktoz bağırsağın içine su çeker. Sindirilmemiş laktoz, kalın bağırsağa ulaştığında buradaki bakteriler laktozu fermente eder; kısa zincirli yağ asitleri ve gaz oluşur. Bu da kişide şişkinlik, gaz ve ağrıya sebep olur. Semptomların ciddiyeti kişinin ne kadar laktoza duyarlı olduğu ve ne kadar süt ve süt ürünleri tükettiğiyle doğru orantılıdır.
LAKTOZ İNTOLERANSI TESTİ
Kişiye konulabilecek laktoz intolerans tanısı süt ve süt ürünlerine karşı olan duyarlılıklarıyla belirlenir. Bunun için hastaya bir takım testler uygulanır;
Dışkı asidi testi: Sindirilmemiş laktoz kalın bağırsakta bakteriler tarafından fermente edilir. Bu fermentasyon sonucu laktik asit oluşur. Dışkıda laktik asitin ölçülmesi tanıya varmaya yardımcı olur. Bu testin doğru bir sonuç vermesi için dışkının yeni yapılmış olması gereklidir.
Hidrojen solunum testi: Sindirilmemiş laktoz bağırsaklarda hidrojen oluşumuna sebep olur. Bu testte sizlerden laktozlu bir gıda tüketmeniz istenir. Laktozu tükettikten belirli bir zaman sonra 10-15 dakika aralıklarla balon şeklinde poşetlere üflemeniz istenir. Normal kişilerin nefesinde fazla hidrojen bulunmaz. Fakat laktoz intoleransı bulunan bireylerde poşetlerden alınan örneklerdeki ölçümlerde yüksek hidrojen seviyeleri tespit edilir.
Laktoz tolerans testi: Normal bireylerde laktoz içeren gıdaları tükettikten sonra kanda glukoz seviyesi yükselir. Laktoz intoleransı olan bireylerde laktoz glukoz ve galaktoza parçalanamayacağından hastalarda kan glukoz düzeyinde artış saptanmaz.
En kesin tanı ise endoskopik bir yöntem olan bağırsaktan alınan biyopsi ile laktaz enzim eksiliğinin saptanmasıdır.
TEDAVİSİ NEDİR?
Kesin tedavisi olmamakla birlikte, laktoz içeren yiyecek ve içeceklerin azaltılması genellikle semptomları kontrol altına alınmasına yardımcı olur.
Laktoz intoleransını en aza indirmek için yapabilecek bir diğer tedavi yöntemi de bozulmuş olan bağırsak mukozasını onarmaktır. Bağırsak florasını yeniden inşa edip ve bedenin kendi enzimini üretmesine yardımcı olunduğunda şikayetlerimizi en aza indirmiş
Editor : Şerif SENCER
