Finans ÖZETİ| otoriteleri ve ekonomistler tarafından eleştiri yağmuruna tutulan kripto para borsalarında sular durulmuyor. FTX'in iflası ve yatırımcıların 2,2 trilyon doları bulan kaybı ile eleştirilerin yersiz olmadığı anlaşıldı. İflasların ardından kripto paralara ilişkin regülasyonlar hızlansa da bazı ekonomistlere göre sektör yozlaşmakta ve kripto sektörünün sonu yaklaşmakta. Hilal Sarı'nın Ekonomim'deki konuyla ilgili haberi şöyle: “Kripto hiçbir şeye yatırım yapmaktır”. Milyarder yatırımcı Charles Thomas Munger, Kasım 2021’den bu yana yatırımcıların 2,2 trilyon dolarının buhar olduğu kripto para piyasası için kullanıyor bu ifadeleri. Zamanında Goldman Sachs’ta kripto odaklı risk sermayedarı olarak çalışmış ve blok zincir şirketi Espresso Systems’ın kurucusu Jill Gunter da hak veriyor Munger’in bu yorumuna. Gunter, Financial Times için kaleme aldığı makalesinde “Dürüst olmak gerekirse Munger’ın kripto sektörü için yaptığı bu değerlendirme son beş yılda olanlara bakıldığında aslında hiç de haksız görünmüyor” diyor.
Geçtiğimiz günlerde iflasını açıklayan en büyük beşinci kripto para borsası FTX, dijital varlık piyasasında milyonlarca yatırımcının birikimlerini kaybettiği bir dizi kripto iflasının sonuncusu sadece. Nobel Ödüllü ekonomist Paul Krugman kripto sektörünün ve Bitcoin’in “yok olacağı” uyarısını yaptığı dönemden bu yana kriptopara piyasasında toplam hacim 3 trilyon dolardan 800 milyar dolara kadar geriledi. “Bitcoin’in değeri sıfıra düşmese bile (ki hala düşebilir), birkaç ay içinde bu kadar büyüyen kripto sektörü tamamen yok olma yolunda” diye yazmıştı Krugman.
Kripto para ekosistemi tamamen yozlaştı
Daha önce kriptolar için “tüm balonların anası” olarak nitelendiren Dr. Kıyamet lakaplı ünlü ekonomist Nouriel Roubini de FTX’in çöküşü sonrası “Kripto piyasasının ve büyük oyuncularının oluşturduğu ekosistemin tamamen yozlaştığını” söyledi. Abu Dhabi Finance Week’te kripto piyasası için çarpıcı açıklamalar yapan Roubini piyasanın en büyük oyuncusu Binance’i de yerden yere vurdu ve “BAE’de faaliyet lisansı olduğuna inanamıyorum. İngiltere’de yasak. ABD’de para aklama suçu nedeniyle hakkında soruşturma var” ifadelerini kullandı ve uyarılarına şöyle devam etti: “Regülatörler çok dikkatli düşünmeli. Bu yürüyen bir saatli bomba”.
Yatırımcıların 4'te üçü kaybetti
Bitcoin yatırımcısının 4'te üçü para kaybetti Kripto para piyasalarının en büyük oyuncusu Bitcoin Kasım 2021’de 68 bin doların da üzerine çıkarken, geçtiğimiz günlerde 16 bin doların da altına indi. Şu anda hala piyasa hacminin neredeyse yüzde 40’ını oluşturan Bitcoin’e yatırımların büyük bir kısmı fiyat hala yüksekken yapıldı. Uluslararası Ödemeler Bankası’nın (BIS) yaptığı bir analize göre Bitcoin yatırımcısının 4'te üçü yüksek fiyatlardan girip para kaybetti.
Piyasaya giriş yapan yeni kullanıcıların yüzde 40’ı ‘risk arayışında
2015-2022 yılları arasında 95 ülkedeki kripto uygulamaları üzerindeki günlük işlemler analiz edilerek yapılan araştırmaya göre yatırımcıların büyük bir kısmı Bitcoin’in fiyatının yükseldiği dönemde gelen piyasaya girdi. Rapora göre kullanıcıların yüzde 73’ünü Bitcoin’in 20 bin doların üzerindeyken piyasaya giriş yaptı. Bu da Bitcoin yatırımcısının 4'te üçünün bugün itibariyle zararda olduğu anlamına geliyor. Rapora göre fiyat yükselirken piyasaya giriş yapan yeni kullanıcıların yüzde 40’ı ‘risk arayışında’ yatırımcı kategorisindeki 35 yaşın altındaki erkeklerdi.
Kripto yatırımcı sayısı 220 milyonu aştı Dünya genelinde kripto para yatırımcısı sayısı 2016 yılında sadece 5 milyonken, 2021 Haziran itibariyle 220 milyondan fazla insanın kripto para varlığı olduğu tahmin ediliyor.
Zhao: FTX’in çöküşünün piyasanın geneline bulaşmasını engellemek
Roubini’nin doğrudan hedef alarak konuştuğu Binance şu anda FTX sonrası satış dalgasının diğer kripto borsalarına da bulaşmaması için 1 milyar dolar değerinde riskli ve stres altındaki kripto varlığı piyasadan satın almaya hazırlanıyor. Binance CEO’su Changpeng Zhao, perşembe Bloomberg’e yaptığı yaptığı açıklamada “Eğer yeterli olmazsa daha fazla kaynak da ayırabiliriz” ifadelerini kullandı. Sektörel bir iyileşme fonu ile kripto piyasalarında likidite sıkıntısı yaşayan şirketlere yardımcı olmaya planladıklarını belirten Zhao amacın FTX’in çöküşünün piyasanın geneline bulaşmasını engellemek olduğunu söyledi. Bloomberg Milyarderler Endeksi’ne göre kişisel serveti kripto piyasalarındaki çöküş ile 80 milyar dolar eriyen Zhao, 15 milyar Dolar servetiyle hala kripto sektöründeki en zengin isim. Sussex Üniversitesi Finans Profesörü ve kripto piyasaları için danışmanlık veren finansal risk analisti Carol Alexander ise Binance’in sektördeki kaostan yeni bir tekel olarak çıkabileceği görüşünde. Guardian için kaleme aldığı yazısında Alexander Binance’in kendi stabil coin piyasasını, blokzincirini ve NFT pazar yerini açmasını ‘kriptonun Amazon’u’ olma yolunda konsolide olduğunu söylüyor.
Regülasyonlar hızlanacak
Kripto paraların regülasyonu konusunda ortak hareket etmeyen ve dünyanın birçok yerinde bireysel yatırımcıların birikimlerinin yok olmasına seyirci kalan siyasetçiler de şimdilerde FTX’in çöküşünün ardından yeniden “regülasyon” çağrısı yapıyor. Geçtiğimiz hafta ABD Başkanı Joe Biden G20 liderlerine daha katı küresel kripto düzenlemeleri getirilmesi için çağrı yaptı. ABD Hazine Bakanı Janet Yellen “FTX’in çöküşünün kripto piyasaları üzerinde daha etkili bir denetim ihtiyacı olduğunu gösterdiğini” söyledi ve geleneksel piyasalardaki korumaların kripto varlıklar için de uygulanması gerektiğini belirtti. Uluslararası varlık denetim kuruluşu IOSCO Başkanı Jean-Paul Servais, konuya ilişkin açıklamasında regülasyonların 2023 yılında ‘büyük’ kripto para borsalarına odaklanacağını söylüyor. IOSCO G20 ülkeleri ve diğer bazı ekonomiler için piyasa denetim kurallarını koordine ediyor ve şimdiden stabil (dolara çıpalanmış) coin’lerin denetimi için bazı prensipleri oluşturdu. Reuters’a konuşan Servais durumun aciliyetinin giderek arttığını belirterek sektöre ilişkin şu değerlendirmeyi yapıyor: “Geleneksel ana akım finans sektöründe aracılık, trading, bankacılık hizmetleri, ihraç gibi faaliyetler arasında keskin bir ayrım vardır. Kriptoda ise çoğu zaman durum böyle değil. FTX gibi büyük platformlar her bir faaliyeti tek bir çatı altında gerçekleştirerek birçok çıkar çatışmasına yol açtı. Yatırımcıyı korumak için bu kripto piyasalarının daha şeffaf hale gelmesi ve IOSCO’nun prensiplerini varlıklarına uygulamaları gerekiyor.” Kuruluş 2023’ün ilk yarısında konuya ilişkin detaylı bir rapor da yayınlayacak.
Editor : Şerif SENCER
