Emeklilikte yaşa takılanların (EYT) büyük kısmı emeklilik başvurusunu gerçekleştirdi. Bir kısmı ise Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın açıkladığı temmuz ayındaki 'refah zammı'ndan da faydalanmak istiyor.
Emeklilere, enflasyonun üzerinde verileceği açıklanan refah zammından faydalanmak için dilekçe ne zaman verilmeli? Kimler refah zammından faydalanabilir?
Refah zammından kimler yararlanacak?
Habertürk'ten Ahmet Kıvanç'ın haberine göre, 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun “Yaşlılık aylığının hesaplanması” başlıklı 29. maddesi çok açık. Kanuna göre, emekli aylığının başlangıç tarihinin yılın ilk altı aylık dönemine rastlaması halinde ocak ayındaki maaş zammı uygulanır. Yılın ikinci altı aylık dönemine rastlaması halinde ise öncelikle ocak zammı, daha sonra temmuz zammı uygulanarak yeni emeklinin ilk aylığı hesaplanır. Anlamı şu, ocak, şubat, mart, nisan, mayıs, haziran ayında emeklilik dilekçesi verenler ile temmuz, ağustos, eylül, ekim, kasım, aralık ayında emeklilik dilekçesi verenler o yılın içinde emekli aylıklarına yapılan tüm artışlardan yararlanırlar. Enflasyon oranındaki normal artış, refah zammı, seyyanen zam vs her ne ad altında olursa olsun yıl içindeki artıştan aynı şekilde yararlanırlar. Örneğin ocak ayında emeklilik dilekçesi veren ile temmuz ayında emeklilik dilekçesi verenin ağustos ayındaki emekli aylığı aynı olur. Bu konuda hiçbir tereddüt bulunmuyor.
Emekli aylığı farkı, son iki yılda olduğu gibi enflasyonun yüksek ve değişken olduğu dönemlerde aralık ve ocak ayında dilekçe verenler arasında ortaya çıkmaktadır. Geçen yıl aralık ayında dilekçe verenler ocak ayında dilekçe verenlere göre daha yüksek aylık ile emeklilik hayatlarına başladılar. Ancak bu fark, ocak ayında emekli aylıklarına yapılan refah zammından yararlanmadıklarından kaynaklanmadı. Aralık ayında emeklilik dilekçesi verenler de ocak ayında verenler de refah zammından yararlandılar. Aradaki fark, 2022 yılına kadar olan ortalama kazançların hesaplanmasında kullanılan güncelleme sisteminden kaynaklandı.
Teknik ayrıntıya girmeden özetlemek gerekirse, emekli aylıklarına temmuz ayında enflasyonun üzerinde yapılacak olası refah zammından yararlanmak için mayıs haziran aylarında emeklilik dilekçesi vermek ile temmuz ağustos aylarında vermek arasında hiçbir fark olmayacak.
Emeklilerin dikkate etmesi gereken husus, kıdem tazminatı konusunda olmalıdır. Kıdem tazminatı brüt ücret üzerinden ödeniyor ancak tazminat tutarı, her yıl ocak ve temmuz aylarında belirlenen tavanı aşamıyor. Örneğin, brüt ücreti 30 bin lira olan ve çalıştığı son işyerinde 10 yıl hizmeti bulunan kişi ocak-haziran döneminde emekli olursa (kıdem tazminatı tavanı 19.983 TL olduğu için) 199.830 TL kıdem tazminatı alabilir. Temmuz ayında memur maaşlarına yüzde 30 zam yapılırsa kıdem tazminatı tavanı da buna bağlı olarak 25.980 TL’ye çıkacak. Bu durumda, örneğimizdeki kişi emeklilik dilekçesini temmuz ayında verirse 259.800 TL kıdem tazminatı alabilir.
Çalışanların bu noktada şu hesabı yapması gerekir: Ben emeklilik dilekçesini 2 – 3 ay geç verdiğimde kıdem tazminatım ne kadar artar? Buna karşılık emekli aylığımın geç bağlanmasından dolayı ne kadar kaybım olur? Buna göre emeklilik dilekçesini verme tarihine karar verilmelidir.
Bir başka husus da şudur: Mevcut brüt ücreti 20 bin lira ve altında olanlar, emekliliği hak etmişlerse hiç beklemeden emeklilik dilekçesi vermelidir.
2024’TE EMEKLİ OLANLAR 2023’TE EMEKLİLERE YAPILAN REFAH ZAMMINDAN YARARLANACAK MI?
Diyelim ki devlet emekliye temmuz ayında yüzde 35 zam açıkladı ama enflasyon yüzde 20 çıktı. Benim gibi henüz emekli olmamış kişilere bu ilave zam ne zaman uygulanacak? (Ömer K.)
İşte bu iki okurumuzun sorusu öncekilerden farklı. Çok yerinde bir soru. 2023 yılında emekli olanlara refah zammının yansıyacağını ve emekli aylıklarının buna göre hesaplanacağını yukarıda anlattık. Emekliliği hak etmiş bir kişi 2023 yerine 2024 yılı ocak ayında emeklilik dilekçesi verdiğinde bu yıl enflasyonun üzerinde yapılan artışlardan, yani refah zamlarından yararlanamayacak. Emekli aylığı, 2023 yılındaki tüketici fiyat artışının yüzde 100’ü ile 2023 yılı gayrisafi yurtiçi hasıla (GSYH) artışının yüzde 30’u oranında artıştan oluşan güncelleme katsayısına göre hesaplanacak.
Kanunda bir değişiklik yapılmadığı takdirde 2024 yılında emekli olanlar açısından kayıp ortaya çıkacak. Bu da büyük bir haksızlığa yol açacak. Bunun önüne geçilebilmesi için 2023 yılı ocak ayında yapılan refah zammı ile temmuz ayında yapılması beklenen olası refah zammından 2024 yılında emekli olacak kişilerin de yararlandırılması gerekir.
Editor : Şerif SENCER
