Bugün ÖZETİ| 31 Ekim Dünya Tasarruf Günü. Konu tasarruf olunca da gözler hemen neleri en çok israf ettiğimize çevriliyor. Gıda ve su aslında israf konusunda başı çeken başlıklar arasında olsa da teknolojik israf da azımsanmayacak kadar fazla.
E-atıklar dünyadaki atıkların sadece %1’ini oluştursa da toprağa verdiği zarar bundan katbekat fazla. Verilen rakamlar, düşünmeden ne kadar fazla israf yaptığımızı gözler önüne seriyor. Türkiye’deki ve dünyadaki e-atık oranlarının yanı sıra bu konuda neler yapabileceğimize de birlikte bakalım.
E-atık dediğimiz şey neleri kapsar?
Milyonlarca elektronik cihaz, bozulduğu veya eskidiği için çöpe atılıyor. Tüm bu cihazlar e-atık olarak kabul ediliyor. E-atıkların giderek fazlalaşmasının sebepleri ise yeni modellerin sık sık piyasaya sürülmesi, elektrikli ve elektronik ekipmanların gereksiz satın alınması, kısa süreli inovasyon döngüleri, kullanım ömrünün azlığı ve düşük geri dönüşüm oranları oluyor.
Oyuncaklardan küçük ev aletlerine kadar birçok ürün e-atık kategorisine giriyor.
E-atıklar arasında yaygın olarak bilgisayarlar, cep telefonları ve büyük ev aletleri yer alıyor. ABD Çevre Koruma Ajansı ise e-atıkları on kategoriye ayırıyor. Bunlar:
Büyük ev aletleriKüçük ev aletleriMonitörlerin de dahil olduğu bilgi teknolojileri ekipmanlarıTelevizyonlarLambalar ve armatürlerOyuncaklarAletlerTıbbi cihazlarİzleme ve kontrol aletleriOtomatik dağıtıcılarE-atık rakamları ile tehlike sinyalleri çalıyor.
Birleşmiş Milletler Üniversitesinin bir raporuna göre büyük ve küçük ev aletleri, tüm e-atıkların yaklaşık %60’ını oluşturuyor. Bunlara fırın, elektrikli süpürge, bulaşık makinesi, kurutma makinesi, elektrikli ocaklar ve mikrodalgalar dahil.
Kurumların bu konudaki araştırmaları birçok acı gerçeği ortaya çıkarıyor. Uluslararası Atık Elektrikli ve Elektronik Ekipman Forumu’na göre 2022’de 5,3 milyardan fazla akıllı telefon atıldı. Bu da icadından sonra en çok israf edilen elektronik eşyanın akıllı telefonlar olduğunu gösteriyor.
Rakamların ortaya çıkmasının asıl sebebi ise tüketicilerin bir veya iki yıllık cihazları rutin olarak atması ve değiştirmesi olarak gösteriliyor.
Eski cihazların %85’i çöpe atılıyor.
Birçok kişinin evinde kullanılmayan cep telefonları, eskimiş diğer elektronik eşyalar mevcut ve bunlarla ne yapılacağı bilmiyor. Bunun yerine çekmecelerde saklanıyor veya çöplüklere atılıyor.
Avrupa’daki evlerde kullanılmayan ortalama 11 eşya bulunuyor. Bunların her biri ise beş kilogram atık içeriyor. İçerisindeki maddelerin geri dönüştürülmesi ile metallerin geri kazanılması sağlanabileceği gibi diğer ürünlerin yapımında yeniden kullanılabilir.
Çöpe atılan e-atıklar ile sadece insan sağlığına değil çevreye de zarar veriliyor. Bu yüzden de eski elektronik eşyaların nasıl geri dönüştürüleceğinin toplum tarafından bilinmesi gerekiyor.
Editor : Şerif SENCER
