Hava ÖZETİ| durumunu ve iklimi modelleyen uzmanlar, mevsimsel rüzgarların ve okyanus akıntılarının doğu ekvatoryal Pasifik Okyanusu’ndaki El Nino kalıplarını etkileyip Birleşik Devletler’deki ve bazen de dünya çapındaki hava durumunu nasıl değiştirdiğini daha önceki çalışmalardan biliyor.
GÜNEŞ IŞIĞI EN YAKIN NOKTADA EN UZAK NOKTAYA GÖRE YÜZDE 7 DAHA YOĞUN
Fakat bilgisayarda yapılan yeni canlandırmalar, bölgedeki yıllık hava durumu döngülerine (özellikle de Güney Amerika kıyılarından ekvator boyunca batıya doğru uzanan soğuk bir yüzey suyu uzantısına) yön veren unsurlardan birinin gözden kaçtığını gösteriyor: Dünya ve Güneş arasındaki değişen uzaklığın…
Populer Science Türkçe'de yer alan içeriğe göre bu soğuk uzantı sonrasında ABD’nin Kalifornia eyaletinde, Kuzey Amerika’nın büyük bir bölümünde ve sıklıkla da küresel çapta hava durumunu etkileyen El Nino-Güney Salınımı’na (ENSO) etki ediyor.
Dünya ve Güneş arasındaki mesafe, Dünya’nın hafif eliptik yörüngede olması yüzünden yıl boyunca yavaşça değişiyor. Şu an en yakın mesafesinde olan Dünya, en uzak noktasına göre Güneş’e 4,8 milyon km kadar daha yakın. Bunun sonucunda Güneş ışığı, en yakın noktada en uzak noktaya göre %7 kadar daha yoğun geliyor.
Berkeley – California Üniversitesi öncülüğünde yürütülen araştırmada, Güneş ile aramızdaki mesafede yıllık olarak meydana gelen hafif değişimin, bahsedilen soğuk uzantının yıllık döngüsünde büyük bir etki bırakabileceği gösteriliyor. Bu durumun ise Dünya’nın eksen eğiminin mevsimler üzerinde oluşturduğu etkiden ayrı olduğu belirtiliyor. Söz konusu etkinin, soğuk uzantının yıllık döngüsüne sebep olduğu düşünülüyor.
Berkeley – California Üniversitesi coğrafya profesörü olan baş araştırmacı John Chiang, bu yıllık döngü döneminin eğiklikten kaynaklanması ve uzaklık etkilerinin hafif şekilde farklı olması sebebiyle, birleşik etkilerin zamanla değiştiğini söylüyor.
“İşin ilginci, bu mesafe etkisinden kaynaklı yıllık döngü eksen etkisinden biraz daha uzun; şu an yaklaşık 25 dakika civarında. Dolayısıyla yaklaşık 11.000 yıllık bir dönemde, bu iki yıllık döngü eş evrelikten evre dışına çıkıyor ve sonuç olarak net mevsimsellik önemli bir değişim geçiriyor” diyor Chiang.
Chiang her ne kadar ekvatoryal Pasifik üzerindeki etkisi şimdiye kadar bilinmese de mesafe etkisinin halihazırda iklim modelleriyle birleştirildiğini ve bulguların hava durumu tahminlerini ya da iklim yansıtımlarını değiştirmeyeceğini belirtiyor. Ancak 22.000 yıllık evre döngüsü, uzun vadeli ve tarihi etkiler meydana getirmiş olabilir. Örneğin Dünya’nın yörüngesindeki yalpalamanın, buzul çağlarının zamanını etkilemiş olduğu biliniyor.
Bu mesafe etkisi ve 22.000 yıllık değişimi, Dünya’daki diğer hava sistemlerini de etkiliyor olabilir. Ekvatoryal Pasifik’ten çıkan ENSO da etkileniyor olabilir çünkü ENSO’nun işleyişi, soğuk uzantının mevsimsel döngüsüne yakından bağlı.
Editor : Şerif SENCER
