Gündem

Doğum günün kutlu olsun Derrida!

Fransız filozof, edebiyat eleştirmeni ve yapısökümcülük olarak bilinen eleştirel düşünce yönteminin kurucusu Jacques Derrida, 15 Temmuz 1930 tarihinde Cezayir’de dünyaya geldi.

16-07-2022 00:21

Fransız ÖZETİ| filozof, edebiyat eleştirmeni ve yapısökümcülük olarak bilinen eleştirel düşünce yönteminin kurucusu Jacques Derrida, 15 Temmuz 1930 tarihinde Cezayir’de dünyaya geldi.

Jacques Derrida, Paris'te Ecole Normale Superieure'de ve Sorbonne Üniversitesi'nde okudu. 1970'lerden itibaren Paris ve ABD'deki Johns Hopkins, Yale, Harvard, Kaliforniya üniversitelerinde akademik kariyerini sürdürdü. Geliştirdiği yöntem ve kavramlar edebiyat eleştirisinden sosyolojiye, kimlik sorunundan felsefeye bütün düşünsel alanlarda etkisini gösterdi ve sarsıcı sonuçlara yol açtı.

Michel Foucault, Gilles Deleuze ve Félix Guattari gibi ünlü Postyapısalcı felsefe'nin ya da başka bir deyişle yapısalcılık -sonrası- teorinin kurucu öncülerinden biridir.

J.J.Rousseau, Friedrich Nietzsche, Andre Gide, Paul Valery, Albert Camus gibi yazarları erken dönemde okuyan Derrida, Bergson ve Sartre etkisiyle felsefe çalışmalarına yöneldi. 1960'lı yıllardan itibaren geniş bir entelektüel kesimin dikkatini çekmeye başlayan Derrida’nın, özellikle düşünce tarihine yönelttiği köktenci eleştirileri ve yazmanın (yazı'nın) doğasıyla ilgili teorik önermeleri önemsendi.

Yapısökümcülük denilen Derridacı yöntem, yani metnin derin yapılarını ayrıştırmayı hedefleyen yöntemsel yaklaşım edebiyat kuramı, dilbilim, felsefe, hukuk, sosyoloji, kültür kuramı, mimarlık gibi disiplinler başta olmak üzere birçok alanda yeni açılımlar getirdi. Onun çalışmaları, Platon’dan günümüze çeşitli ve karşıt eğilimlerle gelmiş olan metafizik felsefenin sorgulanması ve böyle bir sorgulama ışığında Marks, Freud ya da Nietzsche gibi düşünürlerin yeniden değerlendirilmesi olanağını sağladı.

METNİN DIŞINDA HİÇBİR ŞEY YOKTUR

Derrida yaptığı yapısökümcü okumalarla, klasik felsefenin, yani Derrida'ya göre mevcudiyet metafiziğinin bilinçdışı kaynaklarını ortaya koymaya çalışmış, metinin yapısındaki ikili karşıtlıkları sorunsalaştırmış ve böylece mevcut düşünüş yapısını sökmeyi denemiştir. Bir "merkez" ve "dışarısı" olduğu varsayımına karşı, Derrida'nin ünlü argümanı ve sav sözü şöyledir:

“ Metnin dışında hiçbir şey yoktur.”

Derrida’nın çalışmasında Logos'a yönelik temelli itirazların geliştirildiği görülür. Batı Felsefesi'nde Logos hem söz hem de akıl anlamına gelir. Derrida'nın eleştirisinin tam da bu hedeflere yöneldiği açıktır. Burada metafizik bir varlık görüşü gizlidir. Derrida, bir yandan aklın konumunu sorunsallaŞırarak bir yandan da söz-merkezcilik'in yapısını deşifre ederek, mevcudiyet metafiziğinin ardındaki temel dayanak olan Logos'un sökümünü gerçekleştirir. Bunun sonucunda özne'nin metafizik mevcudiyet fikrinin merkezindeki konumu sona edilir. Söz ve akıl sahibi özne artık metafizik mevcudiyetin merkezi dayanak noktası değildir.

Jacques Derrida 9 Ekim 2004'te Paris'te yaşama veda etti.