Zemin Faktörü, Depremin Şiddetini Ne Kadar Etkiliyor?

Kahramanmaraş, ÖZETİ| Gaziantep, Kilis, Şanlıurfa, Diyarbakır, Adana, Adıyaman, Osmaniye, Elazığ, Malatya ve Hatay’ın büyük ölçüde etkilendiği depremde binlerce insanımız hayatınız kaybetti. Yeni bir büyük depremin ise ne zaman kapımızı çalacağını bilmiyoruz.  

Hatalarımızı bir an önce görmeli ve mümkün olduğunca kısa sürede düzeltmeliyiz. Bunların başında da yanlış zemine yapılan yanlış binalar geliyor. Oysa zemin faktörü bir depremin verdiği hasarı değiştirebilen önemli bir unsur. 

Sırf bu sebeple depremler her yerde aynı şekilde hissedilmeyebilir.  

Hatta bunun bir örneğini geçtiğimiz günlerde gördük. Merkez üssü Kahramanmaraş olan deprem sonrası, Cerrahpaşa Üniversitesinde Sismolog Prof. Eşref Yalçınkaya, Hatay’da kaydedilmiş olan sarsıntı kayıtlarını paylaştı. Yukarıda da görmüş olduğunuz gibi Hatay’ın Yayladağ ilçesinde kaydedilen sarsıntı, diğer illere kıyasla oldukça az.

Buna sebep olabilecekler durumların başında da zemin geliyor. 

Deprem öncesi, Hatay/Yayladağ. .via-text { background-color: rgb(0,0,0); /* Fallback color */ background-color: rgba(0,0,0, 0.4); /* Black w/opacity/see-through */ color: white; font-weight: 300; font-size: 0.75em; position: absolute; bottom: 0%; right: 0; z-index: 2; padding: 5px !important; text-align: left; }

Hatay'ın Yayladağ ilçesi diğer ilçelere kıyasla oldukça dağlık bir konumda. Bu sebeple buraya yapılan binaların temelinin oldukça sert bir yapıya sahip olduğunu tahmin etmek zor değil.

Birçoğumuz kiralık veya satılık bir ev bakarken zemin etüdünü görmezden gelebiliyoruz. Oysa üzerine yapılan binanın malzemesi ve projesi kadar üzerine yapıldığı zemine uygunluğu da önemli. Binalar, üzerine yapıldığı zeminle uyumlu yapılmalı. Aksi takdirde bina, zeminin üzerinden adeta kayacaktır.  

Nasıl mı? Bir örnekle açıklayalım:

Bir evi yapmadan önce zeminin taşlı, kumlu veya doldurulmuş olması; deprem anında binanın ne kadar sarsıldığını önemli ölçüde etkiler. Şöyle açıklayalım: Bir yatak bazasının üstüne ince bir su yatağı koyduğunuzu ve bazaya birinin tekme attığını düşünün. Büyük bir sarsıntı yaşar, en ufak darbede sallanırsınız.

Yine birisinin bazaya vurduğunu düşünün ama bu kez bazanın üstünde nispeten sert sayılabilecek bir yatak olsun. Bu kez aldığınız hasarı daha az hissedersiniz. Çünkü aldığınız darbeyle aranıza, sert ve alabileceğiniz darbeyi yumuşatan malzemeler girmiştir. 

Evlerimizin zemini de depremde tıpkı böyle bir etki yaratır.