GüneÅŸ ÖZETÄ°| ve Ay tutulmaları, birçoÄŸumuzu heyecanlandıran olayların başında geliyor. "Ay'ın bir yüzü her zaman karanlıktır" sözünü mutlaka duymuÅŸsunuzdur. Ay'ın karanlık yüzü, bugün GüneÅŸ'e döndü.Â
Nitekim GüneÅŸ tutulması denince hepimizin aklına bazı sorular geliyor. Bunlardan biri de Ay’ın Güneş’in önünü nasıl kapattığı. Bugünkü yazımızda GüneÅŸ tutulmasının nasıl gerçekleÅŸtiÄŸine ve Güneş’in ışığının nasıl kısıldığına bakacağız. Â
Öncelikle Güneş tutulmasının ne olduğunu bir hatırlayalım.
GüneÅŸ ve Ay tutulmalarının farklı ÅŸeyler olduÄŸunu hepimiz biliyoruz. Ancak her ikisinin ortak noktası Ay’ın Dünya’nın çevresindeki dönüşü. GüneÅŸ tutulması sırasında Ay, Dünya ve Güneş’in arasında konum alırken; Ay tutulmasında ise Dünya’nın arka tarafında konumlanır. Â
Peki Ay sürekli etrafımızda dönerken neden her zaman GüneÅŸ tutulmasına sebep olmuyor?Â
Ay’ın Dünya etrafında attığı bir tam tur yaklaşık 1 ay sürüyor. Ancak buna raÄŸmen her ay bir tutulma yaÅŸamıyoruz. Bunun baÅŸlıca sebebi, Ay’ın Dünya etrafındaki dönüş ÅŸekli.Â
Yaklaşık 5 derecelik bir açıyla dönen Ay, tam bir çember ÅŸeklinde dönmez. Dolayısıyla da GüneÅŸ ve Dünya arasına her zaman girmez. ÇoÄŸunlukla Dünya’nın Güneş’e dönük kısmının bir miktar altından veya üstünden hareket eder. Bu nedenle de her ay bir tutulma yaÅŸamamış oluruz. Nitekim günümüzde her yıl 2 ila 4 tutulma yaÅŸanabiliyor.Â
Ancak bu tutulmalar her zaman ve her yerde 'tam' gözlemlenmiyor.
Güneş tutulması tam, halkalı veya parçalı olarak üçe ayrılır. Tam Güneş tutulması, Ay’ın karanlık yüzünü tamamen Güneş’e dönmesi sonucu oluşur. Ay, tam olarak Güneş’in önüne geçtiğinde ise yalnızca ışık saçan bir çember görürüz. Gördüğümüz bu çember ‘Güneş tacı’ olarak da bilinen Güneş’in havayuvarının alevli kısmıdır.
Bu yine Ay’ın ekliptik dönüş yörüngesi sebebiyle her zaman yaÅŸanmaz ve tüm dünyada aynı ÅŸekilde gözlemlenmez. ÖrneÄŸin bizim tam olarak gördüğümüz tutulma, Dünya’nın farklı bölgelerinde parçalı tutulma ÅŸeklinde gözlemlenebilir.Â
Güneş’ten yaklaşık 400 kat daha küçük olan Ay, nasıl oluyor da ışığımızı neredeyse tamamen kesebiliyor?Â
Bunun için aslında ufak bir perspektif bilgisi yeterli olacaktır. Resim yapanlar veya bir miktar ilgisi olanlar bilir ki perspektifte bir kural vardır: yakındakiler daha büyük, uzaktakiler daha küçük görünür. Şimdi konumuza dönecek olursak; Ay, Güneş’ten yaklaşık 400 kat daha küçük.
Yani Ay ve GüneÅŸ'in eÅŸit uzaklıkta oldukları bir senaryoda tam GüneÅŸ tutulmasını görmemiz mümkün olmayacaktır. Ä°ÅŸte tam da bu noktada, GüneÅŸ tutulmasını her zaman tam görmememizin sebeplerimizden biri daha ortaya çıkıyor. Zira Ay, her zaman Güneş’in önünden dönmediÄŸi gibi, her zaman aynı uzaklıkla da dönmüyor. Bu noktada da parçalı veya halkalı GüneÅŸ tutulmalarını yaşıyoruz. Â
Parçalı veya halkalı tutulmalara da bir bakalım.Â
Editor : Åžerif SENCER