II. ÖZETİ| Dünya Savaşı’nda Türkiye, İsmet İnönü liderliğinde aktif tarafsızlık politikası izleyerek büyük yıkımdan kaçınmayı başardı ama Türkiye savaşa katılsaydı ülkenin kaderi, savaşın gidişatı ve dünya dengeleri köklü şekilde değişebilirdi.
Tabii hangi tarafta savaşa katıldığına bağlı olarak farklı senaryolar şekillenirdi. Haydi bu olası senaryoların neler olduğunu yapay zekâ bize anlatsın!
Türkiye, müttefikler tarafında (ABD, İngiltere, Sovyetler Birliği) savaşa katılsaydı…
Türkiye’nin Müttefiklere katılması, Almanya için yeni bir cephe anlamına gelirdi. Nazi Almanyası ve müttefikleri (Bulgaristan, Romanya) Türkiye’ye saldırabilir, Trakya ve Ege kıyıları işgal tehdidiyle karşı karşıya kalabilirdi.
Türkiye, Almanya’ya karşı Sovyetler Birliği ile iş birliği yaparak Kafkasya’da bir cephe açabilirdi. Bu, Nazi ordularının Moskova ve Stalingrad savaşlarındaki gücünü zayıflatabilirdi.
Türkiye’ye savaş ekonomisini ayakta tutabilmesi için büyük ölçüde silah, mühimmat ve mali yardım yapılabilirdi. ABD’nin Lend-Lease (Ödünç Ver-Kirala) programı, Türkiye’ye önemli kaynak sağlayabilirdi.
Türkiye'nin Akdeniz’de etkin olması, İngilizlerin Alman işgali altındaki Yunanistan ve Adriyatik kıyılarında avantaj kazanmasını sağlayabilirdi.
Savaş sonrasında ise Türkiye, Müttefiklere katıldığı için Sovyetler Birliği’nin Kars ve Ardahan üzerindeki hak iddiaları daha da güçlenebilirdi.
Türkiye savaşın galip tarafında yer aldığı için Batı Avrupa ülkeleriyle daha güçlü ilişkiler kurabilir ve NATO’ya çok daha erken katılabilirdi.
Türkiye, Almanya tarafında (Nazi Almanyası ve Mihver Devleti) savaşa katılsaydı…
Türkler, Almanya’nın 1941’de Sovyetler’e karşı başlattığı Barbarossa Harekâtı’na katılarak Gürcistan ve Ermenistan üzerinden Kafkasya’ya girmeye çalışabilirdi. Ancak Sovyet Kızıl Ordusu’nun karşı saldırısı, Türkiye için büyük bir risk oluştururdu.
Türkiye, Nazi Almanyası ile birlikte hareket ederse, savaşın ilerleyen dönemlerinde Sovyetler Birliği Türkiye’ye karşı büyük bir saldırı başlatabilirdi. Özellikle 1943’ten sonra Almanya'nın zayıflamasıyla, Türkiye’nin savunması çok zorlaşırdı.
Almanya ile beraber savaşa girerseydik İngilizler Orta Doğu’daki topraklarını korumak için Türkiye’ye karşı büyük bir savaş açabilirdi.
Türkiye’nin Almanya tarafında yer alması, savaş sonrasında Ortadoğu’daki güç dengelerini de değiştirebilir, belki de Filistin’deki gelişmelere farklı bir yön verebilirdi.
Almanya’nın 1945’te yenilgisiyle Türkiye ağır savaş tazminatları ödemek zorunda kalabilir, belki de işgal edilerek Sovyetler Birliği’nin nüfuzu altına girebilirdi.
Sovyetler, savaştan sonra Türkiye’yi işgal edip doğu illerini ilhak edebilirdi. Batı’da ise Yunanistan ve Bulgaristan Türkiye’den toprak taleplerinde bulunabilirdi.
“Türkiye’nin tarafsızlığı doğru bir karar mıydı?” konusunda da söyleyecekleri var:
Türkiye savaşa katılsaydı büyük yıkımlara uğrayabilir ve yüz binlerce askerini kaybedebilirdi.
Müttefikler tarafında olsaydı, savaş sonrası güçlü bir pozisyona geçebilir, ancak Sovyet tehdidiyle daha erken yüzleşmek zorunda kalabilirdi.
Almanya tarafında savaşa girseydi, Türkiye işgal, bölünme ve ekonomik çöküşle karşı karşıya kalabilirdi.
Tarafsız kalmak, savaşın yıkıcı etkilerinden kaçınmasını sağladı. Ancak savaş sonrası Türkiye, NATO ve Batı Bloğu’na katılarak kendini yeni tehditlerden korumak zorunda kaldı.
Sonuç olarak, Türkiye’nin savaşa girmemesi, yıkımdan ve işgalden kaçınmasını sağladı. Ancak bu karar, savaş sonrası dönemde yeni diplomatik ve askeri riskler getirdi.