Türk ÖZETİ| devletleri işbirliği ve ortak strateji ile 21'inci yüzyılda tarih sahnesinde yeni bir perde açmak için çok önemli adımlar atmaya devam ediyor.
Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan cumhurbaşkanları ile Macaristan Başbakanı ve Türkmenistan'ın eski Cumhurbaşkanı'nın katılacağı zirve, dünya enerji krizi, Ukrayna-Rusya savaşı ve değişen güç dengeleri arasında önemli bir yer ediniyor.
TDT Genel Sekreteri Baghdad Amreyev, Özbekistan’ın Semerkant kentinde gerçekleşen Türk Devletleri Teşkilatı Zirvesi (TDT) münasebetiyle makale kaleme aldı. Amreyev makalesinde “2018 yılında Türk işbirliği sürecine katılan ülke sayısı dörttü. Bugün bu sayı yedi ülkeye yükselmiştir. Öte yandan, 2009-2017 döneminde sadece beş Devlet Başkanları Zirvesi gerçekleşmişken, son dört yılda altı Zirve toplanmıştır” ifadelerini kullandı.
DIŞ POLİTİKADAKİ KAZANIMLAR
Amreyev sözlerine şöyle devam etti;
“TDT ülkeleri dış politikalarında bir uyum geliştirdi ve uluslararası konularda artan oranda grup olarak hareket etmektedir. Örneğin TDT, Azerbaycan halkıyla güçlü bir dayanışma sergileyip, Azerbaycan’ın Karabağ’daki topraklarını kurtarmasını ve bu topraklar üzerindeki egemenliğini yeniden tesis etmesini destekledi. TDT, Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyindeki Barış Pınarı isimli haklı askeri operasyonunu destekledi, ayrıca barışçıl, siyasi açıdan adil, güvenli ve müreffeh bir geleceği arzulayan Kıbrıs Türkleri ile dayanışma içinde oldu. Türk devletleri, Ocak ayı olayları sırasında Kazakistan halkı ve siyasi liderliği ile güçlü dayanışmalarını gösterdi. Son zamanlarda ise, Kırgızistan-Tacikistan sınırındaki duruma barışçıl bir çözüm bulmaya çalışan Bişkek’i sıkı bir şekilde destekledi.”
Hayati öneme sahip! Güney ve Kuzey'e rakip: Türkiye hattı daha avantajlı
Türkiye'den müthiş 'Hazar Denizi' teklifi: Doğu ve batısını birleştirelim
2040 VİZYONU BELGESİ
“Özünde, 2040 Vizyonu TDT ülkelerinin ilişkilerini işbirliğinden kademeli bütünleşmeye doğru yönlendirmektedir. Böylece Türk devletlerinin, mal, hizmet, sermaye ve yüksek vasıflı işgücünün engelsiz bir şekilde akışını sağlamak, ayrıca karşılıklı bağımlılığın bariz ve kaçınılmaz olduğu ulaşım ve enerji gibi hayati sektörlerde işbirliklerini yoğunlaştırmak suretiyle, kendi ekonomik alanlarını inşa etmeleri beklenmektedir.”
“2040 Vizyonu’nun uzun vadeli hedeflerine ulaşmak için TDT’nin gelecekteki çalışmaları beş yıllık stratejiler etrafında yürütülecektir. Bu bağlamda TDT ilk adım olarak, Türk Devletleri 2022-2026 Stratejisi’ni hazırlamıştır. Bu strateji dokümanının 11 Kasım 2022’de Semerkant’ta yapılacak Devlet Başkanları Zirvesi’nde onaylanması bekleniyor.”
‘TÜRK MEDENİYETİNİN YÜKSELİŞİ’
“Bu Zirve ile Özbekistan TDT’nin Dönem Başkanlığını üstlenecek ve 2023’ü “Türk Medeniyetinin Yükselişi” yılı olarak ilan edecek. 11 Türk işbirliğindeki bu önemli başarılar cesaret vericidir. Türk devletleri bütünleşme gündemlerini sürdürmeye devam etmeli ve 21. yüzyılın zorluklarına cevap vermeye hazırlanmalıdır. Bugün alacağımız siyasi kararlar ve gerçekleştireceğimiz eylemler, uzun yıllar Türk Dünyasının bütünleşme yolunda olup olmayacağını belirleyecektir. Türk ülkelerinin işbirliğinde kararlı olacaklarına ve daha güçlü, daha bütünleşmiş ve daha birleşmiş bir Türk Dünyası yaratacaklarına inancım tamdır.”
SİYASET BİLİMCİSİ DOÇ. DR. BAHROM HOCANOV: RUSYA VE ÇİN’İN ETKİSİNDEN BIR AN ÖNCE KURTULMALIYIZ
Özbekistan Stratejik Analiz ve Perspektifi Belirleme Enstitüsü Bölüm Başkanı, siyaset bilimcisi Doç. Dr. Bahrom Hocanov, zirvenin önemini "Avrupa Birliği ve ABD’nin Orta Asya ülkelerinin bölgede önemli bir etki ve güce sahip Rusya ve Çin’in etkisinden bir an önce kurtulmaları yönündeki açıklamalarının arttığı bir dönemde, yeniden yapılandırılan TDT’nin ilk zirvesinin Semerkant’ta yapılıyor olması bölge ülkeleri için çok önemlidir." sözleriyle ifade etti.
TÜRK-İSLAM MEDENİYETİNİN ÖNEMLİ MERKEZLERİNDEN OLAN ÖZBEKİSTAN’IN TARİHİ SEMERKANT ŞEHRİ
Kasım 2021’de İstanbul'da Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi (Türk Konseyi) 8. Zirvesi'nde "Türk Devletleri Teşkilatı" adını alan örgüt, yeniden yapılanmasının ardından ilk zirvesini Türk-İslam medeniyetinin önemli merkezlerinden olan Özbekistan’ın tarihi Semerkant şehrinde şehrinde yapacak.
Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev’in ev sahipliğinde düzenlenecek zirveye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev ve Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov ile gözlemci ülkeler Türkmenistan Ulusal Konseyi Halk Maslahatı Başkanı, eski Türkmenistan Cumhurbaşkanı Gurbangulı Berdimuhamedov ve Macaristan Başbakanı Viktor Orban da katılacak.
Semerkant, 2023 Dünya Turizm Başkenti seçildi
Semerkant'taki Türk-İslam medeniyetinin önemli eserleri
Orta Asya'nın mavi kubbeli incisi: Semerkant
"Türk Medeniyeti İçin Yeni Dönem: Ortak Kalkınma ve Refaha Doğru" temasıyla yarın düzenlenecek zirvede, dönem başkanlığı Türkiye'den Özbekistan’a devredilecek. Zirvede ayrıca 3 yıllık görev süresi dolan TDT Genel Sekreteri Bağdat Amreyev’in yerine yeni Genel Sekreter seçilecek.
SEMERKANT DEKLARASYONU’NUN iMZALANMASI BEKLENİYOR
12 Kasım 2021'deki İstanbul Zirvesi'nde kabul edilen ve Teşkilat'ın 20 yıllık yol haritasını oluşturan Vizyon Belgesi'nin ilk 5 yıllık uygulama kılavuzunu teşkil edecek "Strateji Belgesi" başta olmak üzere, Teşkilat'ın işleyişine ve geleceğine dair önemli kararların alınması öngörülen zirvenin sonuçlarına ilişkin Semerkant Deklarasyonu’nun imzalanması bekleniyor.
ZİRVEDE, ERDOĞAN’A "TÜRK DÜNYASI ALİ NİŞANI" VERİLECEK
Zirvede üye ülkeler, Türk dünyasına hizmetlerinden dolayı Cumhurbaşkanı Erdoğan'a, "Türk Dünyası Ali Nişanı" takdim edecek. Ayrıca Cumhurbaşkanı Erdoğan'a Özbekistan Cumhurbaşkanı Mirziyoyev tarafından da "Milli Nişan" verilecek.
Zirvede üye ülkelerin belirlediği adaylar arasından seçilecek kişiye "Ali Şir Nevai" ödülü verilecek. Türkiye'den komisyonda Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Politikaları Kurulu Başkanı Prof. Dr. İskender Pala yer alırken, ödül için de Türkiye'nin adayı Nobel ödüllü bilim insanı Prof. Dr. Aziz Sancar olarak belirlendi.
"SEMERKANT ZİRVESİ, TDT'Yİ BÖLGESEL BİR AKTÖR OLARAK BİR ÜST DÜZEYE TAŞIYACAK"
Zirveye ilişkin AA muhabirine değerlendirmelerde bulunan Özbekistan Stratejik Analiz ve Perspektifi Belirleme Enstitüsü Bölüm Başkanı, siyaset bilimcisi Doç. Dr. Bahrom Hocanov, dünyadaki jeopolitik değişimlerin Orta Asya bölgesine etki ettiği son dönemde, giderek küresel ve bölgesel meselelerde önemi rol oynamaya başlayan TDT’nin yeniden yapılanmasının ardından ilk zirvesinin Büyük İpek Yolu güzergahında yerleşen ve Orta Asya’nın ticari, kültürel ve bilim merkezi olan Semerkant’ta yapılacak olmasının ayrı bir önem taşıdığını belirtti.
Hocanov, "Avrupa Birliği ve ABD’nin Orta Asya ülkelerinin bölgede önemli bir etki ve güce sahip Rusya ve Çin’in etkisinden bir an önce kurtulmaları yönündeki açıklamalarının arttığı bir dönemde, yeniden yapılandırılan TDT’nin ilk zirvesinin Semerkant’ta yapılıyor olması bölge ülkeleri için çok önemlidir. Semerkant Zirvesi, TDT'yi bölgesel bir aktör olarak bir üst düzeye taşıyacaktır. Bu açıdan toplantı, tarihi bir zirve olacaktır." dedi.
Türk Konseyi Devlet Başkanları Zirvesi'nin (2021) sonuç bildirisi yayımlandı
Hocanov, bölgede etkili olan Rusya, Çin ve Batı’nın bölge ülkelerinin TDT kapsamındaki iş birliklerinin geliştirilmesine sıcak bakmayacağını, buna rağmen bölge ülkelerinin TDT kapsamındaki ilişkilerini en üst seviyeye çıkarmaları gerektiğini sözlerine ekledi.
TÜRK DEVLETLER TEŞKİLATI
Eski Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla 1992’de, "Türk Dili Konuşan Ülkeler Devlet Başkanları Zirvesi" olarak ortaya çıkan forum, Türkçe konuşan ülkeler arasındaki ilişkileri en üst seviyede geliştirmek amacıyla 1992'den 2010'a kadar 10 zirve gerçekleştirdi.
3 Ekim 2009’da Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan ve Kırgızistan tarafından imzalanan Nahçivan Anlaşması ile temeli atılan Konsey, İstanbul'da Eylül 2010'da yapılan Türk Dili Konuşan Ülkeler Devlet Başkanları 10. Zirvesi'nin ardından, "Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi" olarak kuruluşunu resmen ilan etti.
Daha önce Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi adıyla 8 kez toplanan zirvenin ilk toplantısı 2011'de Almatı'da yapılırken, ikinci zirve Ağustos 2012’de Kırgızistan'ın başkenti Bişkek’te, üçüncü zirve Ağustos 2013’te Azerbaycan’ın Gebele şehrinde, dördüncü zirve Haziran 2014’te Bodrum’da, beşinci zirve de Eylül 2015’te Kazakistan’ın başkenti Astana’da düzenlendi. Türk Konseyinin Eylül 2018'de Kırgızistan'ın Çolpan Ata kentinde düzenlenen altıncı zirvesinde Macaristan gözlemci üye kabul edilirken, 2019'da Bakü'de düzenlenen yedinci zirvede de Özbekistan, Konseye tam üye oldu.
Türk Konseyi’nin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın ev sahipliğinde İstanbul’da düzenlenen sekizinci zirvesinde ise Türkmenistan gözlemci üye olarak kabul edildi. Zirvede, Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyinin adı "Türk Devletleri Teşkilatı" olarak değiştirilirken, teşkilatın ilk zirvesinin tarihi Semerkant şehrinde yapılması kararlaştırıldı.
Editor : Şerif SENCER
