Tüplü ÖZETİ| televizyonlar artık çok eskide kaldı, evlerimizde neredeyse hiç yoklar. Artık onlara sadece köylerde, yazlık evlerde veya mahalle esnaflarında rastlayabiliyoruz. 90’ların ve 2000’lerin başının ikonik eşyalarından biri olan bu tüplü televizyonlarla hemen hepimizin bir anısı vardır (Parmağı ekranına yaklaştırıp elektrik akımını hissetmek gibi).
Daha önce eski bir tüplü televizyona sahip olduysanız veya kullandıysanız, kapattığınızda bazen bir çıtırtı sesi çıkardığını fark etmişsinizdir. Bu ses, özellikle geceleri sessizlik hakimken bir hayli korkutucu olabiliyordu.
Bunun nedenini anlamak için önce tüplü televizyonların nasıl çalıştığını anlamamız gerekiyor.
Bizim ‘tüplü televizyon’ olarak adlandırdığımız, ismi CRT (Cathode-Ray Tube, Katot Işını Lambası) televizyonları olan bu tür televizyonlar, içerisinde çok yüksek miktarda voltajlı elektrik dolaştırır. O kadar yüksek ki, bu voltaj 25.000 V’u bulabilir.
Çıtırtı sesi, ekrandaki görüntüleri oluşturmak için kullanılan bu yüksek voltajdan kaynaklanıyor. Bu cihazlar, ‘tüp’ diye adlandırdığımız kısmındaki bir elektron tabancasından öndeki fosfor kaplı ekrana elektron demeti göndererek çalışıyorlar. Elektronlar fosforlarla çarpışarak patlamaya neden olurlar ve bu sayede ekranda renkler ve şekiller oluşur.
Bu bilgiler cepte, çıtırtı sesine ne neden oluyor?
Elektron ışınının yönünü ve hızını kontrol etmek için televizyonun tüpünün içindeki metal bir levhaya yüksek voltaj uygulanır. Bu da ışını büken ve odaklayan bir elektrik alanı oluşturur (Bu yüzden tüplü televizyon ekranına mıknatıs yaklaştırırsanız televizyonu mahvedersiniz).
Televizyonu kapattığınızda bu yüksek voltaj kesiliyor ama hemen değil, zira elektrik yükünün televizyonun içindeki metal levhadan ve diğer bileşenlerden dağılması biraz zaman alıyor. Televizyondaki yüklü elektrik boşalırken, yükün bir kısmı dışarı sızabiliyor veya boşluklardan sızarak kıvılcımlar veya elektrik kaçakları oluşturabiliyor.
İşte bu kıvılcımlar, duyduğumuz çıtırtı sesini üretiyor.