Ekonomi gazetesi yazarı Alaattin Aktaş'ın TÜİK'in nisan 2022'den bu yaan açıklamadığı enflasyon sepetini yayınlaması tartışmaların fitilini ateşledi.
Madde fiyatları içinde doktor muayenesinin 34 lira, kiranın 5845 lira, dönerin 77 lira olması çok konuşuldu.
Haber üzerine TÜİK Başkanı Erhan Çetinkaya basın toplantısı düzenledi ve gazetecilere 51 sayfalık sunum verdi.
TÜİK'in enflasyon sepetini yazan yazar Aktaş, bu kez de TÜİK'in eleştirilere verdiği yanıttaki işlem hatasını böyle paylaştı:
"Son fiyat: Bir diğer gerekçe son fiyatın akılda kalacağı varsayımı. TÜFE kapsamındaki mal ve hizmetlerin fiyatı ay ortalamasındaki düzeyi gösterdiği için son fiyata göre kıyaslama yapılıp açıklanana inanılmayacağı belirtiliyor. İyi de belki son fiyat düşük olur ve akılda o kalır. Bunu izah etmek herhalde zor olmasa gerek. Fiyat açıklamamanın bir gerekçesi de buymuş. Yanlış!
Diğer ülkeler: Gelişmiş Batı ekonomilerinin hiçbirinde fiyat açıklanmıyormuş. Yıllık enflasyonu zaten bizim aylık enflasyonumuz kadar olan ülkeler fiyat açıklasa ne olur, açıklamasa ne olur. Bu gerekçe de yanlış!
Kapsam genişledi: Bir başka gerekçe veri sayısının çok artmış olması. Bu durum izah edilirken düşük bir cümle kurularak şöyle deniliyor:
“Çünkü 2022 öncesi İTO gibi sadece saha verisi ile (bakkal, manav, pazar...) 2020 yılından başlayan çalışmalarla artık toplam verinin yüzde 50’si dijital olarak toplanıyor ve veri miktarı kat kat arttı.”
Biliyorum cümle bozuk ama aynen böyle.
Ayrıca oradaki 2020 yılı 2022 mi olacaktı, belli değil.
Yani özensizlik, yani bir yanlış daha!
Matematik bilmemek: Ne denilmek istenildiği pek anlaşılmayan bir izahta bulunulurken basit bir matematik işlemi hatasına düşülüyor. Onlarca, yüzlerce istatistikçi ve matematikçinin çalıştığı bir kurum böylesine basit bir hatayı nasıl yapar, anlaşılır gibi değil. Söylenen şu:
“Fiyat artışı 30-2/2=14 kat iken 60-2/2=29 katmış gibi yansıtılsın diye bekleniyor.”
Matematikte işlem sırası önce bölme ve çarpma sonra toplama ve çıkarma şeklindedir. Yani önce 2’ler 2’ye bölünür ve 1 sonucu elde edilir, 30’dan ve 60’dan 1 çıkarılınca da sonuç 29 ve 59 olur. TÜİK bunu bile hatalı yapmış; büyük özensizlik ve yanlış!"
Editor : Şerif SENCER
