Şöyle ÖZETİ| biraz hava alayım diye dışarı çıkıp bir yere oturursanız, nerede olursanız olun karşınıza ilk çıkacak kuşlardan bir tanesi serçe olacaktır. Normal çünkü dağılım açısından bakarsak serçelerin sayısı azımsanmayacak kadar çoktur. Zaten böyle oldukları için bu küçük ve sevimli kuşları çoğu zaman görmezden geliyoruz ve yanlarından öylece çekip gidiyoruz.
Peki ya serçelerin aslında hiç bilmediğiniz bazı özellikleri var desek? Tabii uzay bilimine katkı sağlıyorlar gibi sürpriz bir bilgimiz yok ancak bu kadar küçük canlıların bu kadar fazla türü olduğu, dünyanın pek çok farklı noktasında yaşadıkları, yuva yaparken kullandıkları malzemeler gibi sayısız özellik epey enteresan. Gelin serçelere yakından bakalım ve öne çıkan özelliklerinden bazılarını görelim.
Serçeler hakkında gerçekler:
Dünyanın neredeyse her yerinde yaşayan serçe türleri var.New Yorkluları tırtıl istilasından kurtaran serçeler oldu.Üreme süreleri kısa olduğu için hızla çoğalabilirler.Ağzında sigara izmaritiyle uçan bir serçe görürseniz şaşırmayın.Dişi ve erkek serçeleri ayırmak çocuk oyuncağı.Sesini değiştiren serçe türleri var.Serçeler ne yer, nasıl beslenir sorusunun yanıtına şaşırabilirsiniz.Bir kere gördüğünüz serçeyi yıllar sonra aynı yerde görebilirsiniz.Dünyanın neredeyse her yerinde yaşayan serçe türleri var:
Åžaşırtıcı ama gerçek. Biz sokakta yürürken hepsinin aynı göründüğünü zannediyoruz ama bilinen 50’ye yakın farklı serçe türü var. Bunların 35 tanesi Kuzey Amerika’da, 2 tanesi Kuzey Amerika’nın batısında, 10 tanesi Kuzey Meksika’da yaygın olan türlerdir. Zaten serçeler, Antartika hariç dünyanın her yerinde bulunan canlılardır. Ä°lginç olan ise aslında anavatanları Avrupa, Asya, Afrika’dır ve buralarda sürü halinde dolaşırlar. Amerika’ya ve Avustralya’ya daha sonra insan eliyle götürülmüşlerdir.Â
New Yorkluları tırtıl istilasından kurtaran serçeler oldu:
19. yüzyıla kadar Amerika kıtasında serçe diye bir kuş yoktu. Derken 1850 yılında ABD’nin New York eyaletinde bir ıhlamur güvesi tırtılı istilası başladı. Bu tırtılın en büyük avcısının ev serçesi olarak da adlandırılan bayağı serçe türü olduğunu bilen uzmanlar, 1851 yılında Avrupa’dan New York’a yüzlerce serçe getirdiler ve sokağa saldılar. Gerçekten de kısa bir süre içerisinde tırtıl istilası son bulmuştu.
Tırtıl istilası son bulmuÅŸtu ama 50 yıl sonra yeni bir istila baÅŸladı, serçe istilası. Åžehre salınan serçeler inanılmaz bir hızla çoÄŸaldı ve ülkenin dört bir yanına dağıldılar. Bugün ülkede sığırcıklarla birlikte istilacı bir kuÅŸ türü olarak kabul edilirler. Öyle ki ABD’de serçe avlamak her zaman izin verilen yasal bir avcılık türüdür.Â
Üreme süreleri kısa olduğu için hızla çoğalabilirler:
Ãœreme sonrası bir diÅŸi serçe ortalama 4 -5 tane, kahverengi beneklere sahip beyaz yumurta bırakır. Ortalama 11 - 12 günlük bir kuluçka süresinin ardından yavrular yumurtadan çıkar ve iki hafta sonra da yuvayı terk ederler. Bir diÅŸi üreme süresi boyunca 4 - 5 kez yumurtlayabilir.Â
Serçelerden çift olarak söz etmek pek mümkün deÄŸil. Uzun yıllar tek eÅŸli olarak biliniyorlardı ancak son yıllarda yapılan çalışmalar bunun doÄŸru olmadığını gösterdi. Yumurtaları inceleyen uzmanlar, farklı ebeveyn DNA’ları gördüler. Yani hem diÅŸi hem de erkek serçe baÅŸkalarıyla çiftleÅŸerek üremeyi sürdürme eÄŸilimi gösteriyor. Bu kadar çok çoÄŸalmalarının nedeni belki de budur.Â
Ağzında sigara izmaritiyle uçan bir serçe görürseniz şaşırmayın:
Aslında yalnızca serçeleri deÄŸil, pek çok kuÅŸ türünü aÄŸzında yerden bulduÄŸu bir sigara izmariti varken uçar halde görebiliriz. Tabii ki kuÅŸlar akıllı canlılar oldukları için sigara içmiyorlar, bu izmaritleri yuva yapımında kullanıyorlar. Bunun nedeni izmaritleri yastık yapmaları deÄŸil. Ä°zmarit içerisinde bulunan nikotin, mayt olarak da bilinen akar böceÄŸini yuvadan uzak tutuyor. Bu yüzden de çalı çırpıdan oluÅŸturdukları yuvalarında bol bol da izmarit kullanıyorlar.Â
Dişi ve erkek serçeleri ayırmak çocuk oyuncağı:
Kuşlar çoğu zaman alıştığımız cinsiyet özellikleri taşımadıkları için hangisi erkek, hangisi dişi ayırmakta zorluk çekebiliriz ancak bu durum serçeler için geçerli değil. Eğer bir serçenin gagası ve gözleri siyahsa, göğsünde önlük benzeri bir siyahlık varsa, başının üstü gri, yanakları beyaz ve boynu kestane rengiyse o bir erkektir. Eğer alt kısmı grimsi, sırtı çizgili ve düz olan yerleri de açık kahverengiyse o serçe dişidir. Tabii bu renk durumu türden türe göre değişiklik gösterebilir.
Sesini değiştiren serçe türleri var:
Her kuÅŸun, her türün ve hatta her bireyin kendine ait bir sesi ve ötme biçimi olduÄŸunu biliyoruz. Ancak serçelerin olayı biraz daha farklı. Kanada’da yaÅŸayan beyaz gerdanlı serçe türü, üç notalı ve iki notalı olmak üzere iki farklı ötme melodisi kullanıyor. Ä°lginç olan ise bu deÄŸiÅŸim durumunun canlı olarak gözlemlenmiÅŸ olması. Normal ÅŸartlar altında kuÅŸların melodi deÄŸiÅŸtirmesi nesiller sürebilir fakat beyaz gerdanlı serçenin ötüşü çoktan ülkenin genelindeki kuÅŸlara yayıldı bile.Â
Serçeler ne yer, nasıl beslenir sorusunun yanıtına şaşırabilirsiniz:
11 - 12 cm boyundaki bu küçük kuÅŸların masum canlılar olduÄŸunu düşünüyorsanız yanılıyorsunuz çünkü doÄŸaları gereÄŸi etçildirler. Genel olarak güveler, küçük böcekler ve solucanlarla beslenirler. YaÅŸadıkları bölgenin yapısına baÄŸlı olarak ikinci tercihleri tohumlar ve meyveler olur. Dahası, beslenme biçimlerini kolayca deÄŸiÅŸtirebilirler. Baktılar etrafta çok böcek var böcek yerler, baktılar çok tohum var tohum yerler. Yani yaÅŸadıkları çevreye kolayca uyum saÄŸlayabilirler.Â
Bir kere gördüğünüz serçeyi yıllar sonra aynı yerde görebilirsiniz:
Serçe türlerinin büyük bölümü göçmen deÄŸildir. Yani bir yerde doÄŸar ve ortalama ömürleri olan 4 - 5 yıl boyunca orada yaÅŸarlar. Tabii kayıtlara geçen, iyi bakıldığı için tam 15 yıl yaÅŸamış bir serçe de var. Åžehirde yaÅŸayan serçelerin tahılların bol olduÄŸu bölgeleri ziyaret ettikleri bilinir ama bu tam bir göç deÄŸildir.Â
Göçten bahsetmiÅŸken göçmen bir serçe türü olan beyaz taçlı serçeleri de anlatalım. Amerika BirleÅŸik Devletleri’nde yaÅŸayan beyaz taçlı serçe, Güney Kaliforniya’dan Alaska’ya kadar olan 4 bin kilometrelik yolu uçarak göç eder. Gündüz yemek yiyip gece uçmaya devam eden bu serçeler neredeyse hiç uyumadan göçü tamamlarlar.Â
Onlarca farklı türü ile dünyanın neredeyse her yerde yaÅŸama becerisi geliÅŸtirmiÅŸ serçeler hakkında bazılarını ilk kez duyduÄŸunuz sıra dışı bilgilerden bahsettik. Böcek yiyor olsa bile bu sevimli canlıların etçil olmaları gerçeÄŸi biraz ürpertti.Â
Bu tarz içerikleri seviyorsanız aşağıdaki bağlantılara da göz atmak isteyebilirsiniz:
Editor : Åžerif SENCER