Bugün ÖZETÄ°| bile hala kutlamakta olduÄŸumuz özel bir süreç olan Türklerin Anadolu’ya girmesi, Avrupalılar için de tedirginliÄŸin baÅŸladığı bir süreçtir. Hristiyan Avrupa, önce pagan daha sonra da Müslüman olan Türklerin adım adım dünyayı fethetmesi karşısında büyük korku duymuÅŸ ve korktukları da baÅŸlarına gelmiÅŸtir. Ä°lk olarak Osmanlı Devleti için kullanılmış olmasına raÄŸmen ÅŸark meselesi kavramı, Türkler ve Avrupa arasındaki amansız mücadelenin bir tanımıdır.
Avrupalılar için şark meselesi her zaman öncelikli bir sorun olmuştur çünkü onlardan olmadığı halde onlardan daha güçlü olan Türklerin Anadolu, Afrika ve Avrupa topraklarını göz göre göre ele geçiyor olmaları Hristiyan Avrupalılar için sonun başlangıcı olarak görülmüştür. Gelin şark meselesi nedir, ilk kez ne zaman ve nerede kullanıldı soruları üzerinden tarihin tozlu sayfalarında bir yolculuğa çıkalım.
Şark meselesi nedir, ilk kez ne zaman, nerede kullanıldı?
Åžark meselesi nedir?Åžark meselesi ilk kez ne zaman ve nerede kullanıldı?Åžark meselesi, Türklerin Anadolu’ya girmesi ile baÅŸladıAvrupalıların saldırgan atakları, ÅŸark meselesinin ikinci sürecini oluÅŸturuyorÅžark meselesi ile Türkler, Orta Asya’ya geri gönderilmek istemiÅŸtirÅžark meselesi bitti mi?
Åžark meselesi, Avrupalı devletlerin Osmanlı Devleti’nin tüm iç ve dış politikalarını kendi aralarında konuÅŸurken tanımlamak için kullandıkları bir kavramdır. Türk - Rus sorunları, Osmanlı’da yaÅŸayan Hristiyanlar, Osmanlı’nın hakim olduÄŸu Avrupa toprakları, Osmanlı’nın hakim olduÄŸu Kuzey Afrika toprakları ve tüm bunlar üzerinde uyguladığı politikalar; Avrupalılar tarafından resmi ve resmi olmayan görüşmelerde ÅŸark meselesi olarak anılmıştır.
Åžark meselesi ilk kez ne zaman ve nerede kullanıldı?Türkler, Avrupalıların en eski sorunlarından olsalar bile ÅŸark meselesi kavramı ilk kez 1815 yılında gerçekleÅŸtirilen Viyana Kongresi’nde kullanılmıştır. Avrupa haritası hakkında yapılan bu kongrede Rus Çarı Aleksandre, Osmanlı Devleti himayesinde yaÅŸayan Hristiyan azınlıkların durumunu konuÅŸmak için ÅŸark meselesi kavramını kullanmıştır.
1815 yılında gerçekleÅŸtirilen Viyana Kongresi’nden sonra tüm Avrupalı diplomatlar ÅŸark meselesi kavramını kabul ederek sık sık kullanır hale gelmiÅŸlerdir. Osmanlı Devleti’nin tüm iç ve dış politikaları, Avrupalılar tarafından ÅŸark meselesi olarak görülmüştür. 19. yüzyılda kullanılmaya baÅŸlamış bir kavram olmasına raÄŸmen aslında Avrupalılar için ÅŸark meselesinin bin yıllık bir geçmiÅŸi olduÄŸunu söylemek mümkün.
Åžark meselesi, Türklerin Anadolu’ya girmesi ile baÅŸladı:
Yıl 1071, yer Malazgirt ovası. Büyük Selçuklu hükümdarı Alp Arslan ve karşısında Bizans imparatoru Romen Diyojen. O güne kadar yalnızca akıncılar gönderilen Anadolu kapılarına bu sefer Türkler büyük bir orduyla geldiler. Zorlu bir savaÅŸ sonrası Alp Arslan ve askerleri Bizans ordusunu yendiler. Bu zafer sonrası Anadolu’nun kapıları Türklere sonsuza kadar açıldı.
Bugün yaşamakta olduğumuz topraklara attığımız ilk adımların hikayesini anlatan bu birkaç satır bile tüylerinizi diken diken etmiştir, emin olun bu durumu yaşayan Avrupalıların da tüyleri diken diken olmuştu. Orta Asya steplerinde at süren, bir kısmı pagan bir kısmı Müslüman olan bu adamlar nasıl oldu da koca Bizans ordusunu yenerek onlara ait olmayan topraklara adım attılar?
Åžark meselesinin ilk süreci olarak görülen 1071 - 1683 yılları, bizim için en ÅŸaÅŸalı yıllarımızken Avrupalılar için korkuyla geçmiÅŸtir. Temel amaç, Türklerin Anadolu’da, Avrupa’da, Afrika’da ve OrtadoÄŸu’da yayılmasını engellemekti. Ancak biliyoruz ki hepsini yaptık. 1683 Viyana kuÅŸatmasında yaÅŸanan baÅŸarısızlığa kadar savunmada olan Avrupa, artık ataÄŸa geçmeye karar vermiÅŸti.
Avrupalıların saldırgan atakları, şark meselesinin ikinci sürecini oluşturuyor:
Durdurulamaz bir güç olarak yüzlerce yıl boyunca dünyanın dört bir tarafını fetheden Osmanlı, maalesef artık yorulmaya baÅŸlamıştı. 17. yüzyılda baÅŸlayan bu süreç Osmanlı’nın yıkılması ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulması ile noktalandı. Bu süreç, Avrupalılar için ÅŸark meselesinin ikinci sürecidir.
Viyana kuÅŸatmasının baÅŸarısız olması ile birlikte Avrupalılar cesaret kazandı. Elbette bu cesaret askeri deÄŸildi. Osmanlı içinde yaÅŸayan Hristiyanlar, Araplar ve diÄŸer halklar desteklenerek isyan etmeleri saÄŸlandı. Ä°syan etmeyenler için de Osmanlı Devleti’ne baskı yapılarak onlara özel haklar verilmesi saÄŸlandı. Elbette Kuzey Afrika toprakları da büyük bir sorundu.
Avrupalılar için ÅŸark meselesinin temel amaçlarından bir tanesi, Hristiyan birliÄŸi kurmak istemeleridir. Yani bu açıdan baktığımız zaman Osmanlı’da yaÅŸayan gayrimüslimlerin isyana teÅŸvik edilmesi anlaşılır bir durum. Ancak elin Avrupalısı neden Afrikalıları ve Arapları da isyana teÅŸvik etti derseniz cevabı yalnızca paradır.
Kuzey Afrika ve OrtadoÄŸu tarih boyunca her zaman ticaretin merkezi olmuÅŸtur. Bu ticaret merkezlerinin Türklerin elinde olması ise hiçbir zaman Avrupalıları mutlu etmemiÅŸtir. Bu nedenle bölgede çoÄŸu Ä°ngilizler ve Fransızlar tarafından baÅŸlatılan sayısız isyan olmuÅŸtur. Maalesef bu isyanların sonu Osmanlı’nın yıkılışının temellerini atmıştır.
Åžark meselesi ile Türkler, Orta Asya’ya geri gönderilmek istemiÅŸtir:
Ä°lk cümlelerimizde anlattığımız gibi Türkler, Orta Asya steplerinde at koÅŸturan barbar kavimler olarak görülmüşlerdir. Ancak yüzyıllar boyunca dünyanın dört bir yanını ele geçirmemiz Avrupalı devletlerin hoÅŸuna gitmemiÅŸtir. Bu amacın son adımı olarak 1878 Berlin AntlaÅŸması yapılmış ve Osmanlı’nın Balkanlardan tamamen çıkması saÄŸlanmıştır.
Elbette unutmayın, ÅŸark meselesinin tek amacı Hristiyan birliÄŸi kurmak deÄŸildir. Åžark meselesinin diÄŸer bir amacı da onlar gibi olmayan Türkleri geldikleri yere, Orta Asya’ya geri göndermektir. Bu nedenle topraklarımızda yaÅŸayan Ermenilerin, Kürtlerin, Yahudilerin ve diÄŸer azınlık halkların her birinin birer devlet kurması amaçlanmaktadır.
Bu amaç doÄŸrultusunda pek çok azınlık halkın devlet kurmasının saÄŸlandığını biliyoruz. Ancak bu da yetmemiÅŸ ve ÅŸark meselesini daha da kızıştırmak için Orta Asya’da yaÅŸayan Türkler de Anadolu Türklerine karşı kışkırtılmışlardır. Sevr AntlaÅŸması ile hedeflediklerine ulaÅŸacaklarını düşünen Avrupalılara Mustafa Kemal Atatürk ve canı pahasına savaÅŸan Türk milleti büyük bir ÅŸok yaratmıştır.
www.idrak34.com
Editor : Åžerif SENCER
