Bazı ÖZETİ| ülkelerde milli takımların kendi stadyumu olur, bu durumun en bilinen örneği ise İngiltere'nin ikonik Wembley Stadyumu'dur. Wembley hem uluslararası maçlara hem de İngiltere içindeki envai çeşit finale ev sahipliği yapar.
Şampiyonlar Ligi finali ise her yıl farklı bir şehirde yapılır, bu şehirlerin en sonuncusu Paris'ti. Hatırlanacağı üzere İstanbul da finale birden fazla kez ev sahipliği yapmıştı. Her final ayrı bir efsane olmuştu.
Bugün elimizdeki senaryoda UEFA bir karar aldı diyelim, ABD'deki SuperBowl maçlarından esinlenerek tek bir dev, merkezi stadyum inşa etmeye karar verdi. Sonrasında da projenin başına getire getire beni getirdiler. Bakalım UEFA Champions Stadium olarak anacağım stadyumun inşaatını çözebilecek miyiz?
Öncelikle lokasyona bakalım:
Şampiyonlar Ligi intro'suna baktığımızda stadyumun bir şehir içinde olduğunu görüyoruz. Aynı hissi yaşatmak için şehir seçme çalışmalarına başladığımda muhtemelen öncelikle stadı ülkelerine isteyen yöneticileri ekarte etmem gerekiyor. Katır inadıyla rüşvet teşviklerine, üstü kapalı tehditlere falan boyun eğmediğimi varsayarak adil bir karar vermeye çalışacağım.
Öncelikle İngiltere olmaz, zira kendisi şu an AB üyesi bile değil ve açıkçası gelecekte giriş çıkış sorunları yaşanması ihtimali var. İtalya olmaz zira İtalyanlar oldukça ateşli ve agresif taraftarlar. İspanya zaten olmaz, stadyum âtıl kalabilir ve son yıllarda kupada da çok dominantlar. Almanya zaten Almanya, yapılsın isteseler bana kadar kalmazdı, kendileri yapardı. Bana tarafsız, yeterince insanı barındırabilecek, çok uluslu etkinliklere uygun ve merkezi bir yer lazım. Gidip Cenevre'den arsa kapatayım bari, yer varsa. Yeterince yer olup olmadığını öğrenmek için şimdi stadyumun boyunu hesaplamak lazım.
Stadyum, büyük değil dev olacak!
105 metreye 68 metrelik bir saha ölçüsüyle yapılmasına karar verdiğim UEFA Champions Stadium'un ne kadar alan kaplayacağını bu sahaya göre hesaplayabiliriz. Bu ölçüyü seçtim çünkü çoğu takım, bu ölçüyü ya da bu ölçüye yakın ölçüleri tercih ediyor.
Intro görsellerinde gördüğümüz üzere bu stadyum tam 4 katlı ve arena tipi olarak adlandırılan, sahanın hemen dibinden başlayan ve tribünlerdeki koltukların birbirine yakın olduğu bir stadyum modeli göze çarpıyor. En azından bu açıdan elimiz biraz rahat olacak ama çok da değil.
Ölçüleri yine 105m x 68m olan bir sahaya sahip Camp Nou, son güncellemeler ile birlikte 110 bin kişiyi ağırlayabilecek. Stadyum şu anda 2,5'tan 3 katlı bir yapıya sahip. Bizim stadyumumuz ise düz 4 katlı olacak. Bu durumda kapasitenin 160 ila 200 bin arasında olması gerekiyor.
Camp Nou alanı 55.000 metrekare, bu da kişi başı 0,5 metrekare zemin alanına ihtiyaç olduğu anlamına geliyor. Biz planımızı 200 bin kişiye göre yaparsak, bize gereken zemin alanı 110 bin metrekare.
Sırf araziye verdiğimiz parayla Galatasaray kadrosu kuruluyor!
İnternette yaptığımız ufak bir aramayla, Cenevre'de arsa fiyatının metrekare başına 2120 İsviçre frangı olduğunu görüyoruz. Yani 64.319 TL. Bir şekilde istimlak edilen toprakları 2120 CHF'den aldığımızda 233 milyon 200 bin İsviçre frangı ödememiz gerekiyor. Yani 7 milyar 77 milyon 620 bin TL. (Güncel kurla 256 milyon USD, ligimizin kadro değeri en yüksek takımı olan Galatasaray'ın kadro değeri 237 milyon USD.)
İş bu kadarla bitiyor mu? Elbette bitmiyor. Daha stadyumu inşa edeceğiz, bize ustalık lazım. Bize işçi lazım, beton lazım, havacılıkta kullanılan karbonfiberler, plastiglasslar lazım. Bir hayali gerçeğe dönüştürüyoruz, kolay değil.
Stadyumumuzu, benzer özellikte olan Camp Nou üzerinden ölçeklendirmeye devam edersek; boyutsal olarak stadyumumuz en, boy ve yükseklik olarak 1,3 kat büyüyor. Bu durumda stadyumun ölçüleri 325 m x 286 m x 62 metre olacak.
Gelelim inşaat bedellerine, stadyum resmen çılgın proje oldu.
Ölçekler ekonomisini ve politikayı kullanarak stadyum inşaatında metrekare fiyatını, İsviçre'deki ortalama bir inşaatın bedeli ile denk getirmeyi başardığımız bir senaryodan yola çıkacağım. Zaten gerçekte de aşağı yukarı benzer rakamlar alınıyor, o yüzden çok da bir sorun yok.
Önce inşaat yapılacak alanı hesaplamak lazım. Taban alanımız 325m x 286m. Bu alandan güvenlik şeridi ile birlikte oyun alanını çıkarmamız gerekiyor. Yani 125m x 88m ebadında bir alanın üstüne inşaat yapılmayacak, sadece zemin alanı inşa edilecek. Stadyumlar eğimli olduğu için inşaat yapılacak alanın da tamamını değil, yüzde 65'ini hesaba katacağız. Hazırsanız başlıyoruz.
Öncelikle inşaat yapılacak alan, zemin olarak 83.236 metrekare olacak. Saha zemini ise 11.000 metrekare olacak. Taban çarpı yükseklik çarpı 0,65 yapar, çıkan sonucu da 4,2'ye bölersek (ortalama kat yüksekliği) bize toplamda 798 bin 669 metrekare sonucunu veriyor. Metrekare başına inşa maaliyetimiz 1,812 milyar İsviçre frangı oluyor. Bu miktar, stadın kaba inşaatı için. Işıklandırma, iç mimari, tasarım, dekorasyon gibi kalemlere yazıyı uzatmamak adına girmiyorum ama sırf koltuklara 3-4 milyon frank bandında bir para ödemek gerekeceğini söylersem, 500 milyon İsviçre frangını gözden çıkarmak gerektiğini görebiliriz. Özellikle de peyzajı düşündüğümüzde.
Gelelim ikonik çatıya.
Çatıdan yana derdimiz para değil, öncelikli olarak çatıyı nasıl yapacağımızı bulmak. Yapısal olarak yeterince dayanıklı olan bir malzeme bulmamız çok zor ancak yeterince karbonfiber ve yeterince pleksiglass ile futbol topu şeklindeki kubbeyi inşa etmek mümkün. Bunun için gereken malzeme miktarı ise hiç de fazla değil, sadece 10 bin metrekarelik bir alanı kaplayacak kadar malzeme, işimizi görecek. Bu da bize büyük maliyet ancak daha önemlisi uygun malzemeleri yeterince bulabilmek. Çatının fiyatını o yüzden "Kısmet artık." diyerek geçiyoruz.
Üstelik inanılmaz ama bu maliyetler gerçekçi maliyetler!
UEFA'nın intro açıklama videosuna göre stadyumun kapasitesi 1,05 milyon kişi. Yani stadyum hacmini ve yüzeyini oranlarsak, bize burada hesapladığımızın en az 3 katı para gerekiyor. Bu durumda da stadyumun maliyeti, çatı hariç 12 milyar USD civarında oluyor. Öte yandan 1 milyon kişilik stadyumun bir de maç deneyimi sorunu var, sahada oynanan oyunu göremeyiz. Yani bizim hesabımız gerçekten maç izleyebileceğimiz stadyuma göre.