Obrukların ÖZETİ| iklim ve çevre koşullarından oluştuğu ve insanların da bu oluşum üzerinde payı olduğu biliniyor.
Konya Teknik Üniversitesi Obruk Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Fetullah Arık, obruk tehlikesi bulunan il sayısını geçen yıl AFAD'la birlikte 16 olarak belirlediklerini ifade ederek, "Bu illerin büyük çoğunluğunda da bu yıl obruklar görüldü." açıklamasında bulundu.
TÜRKİYE'NİN OBRUK HARİTASI GÜNCELLENİYOR
Görülen ihtiyaç ve gündem nerdeniyle Türkiye'nin obruk tehlike ve risk haritası güncelleniyor.
OBRUKLAR NASIL OLUŞUYOR?
-Yerin altında zamanla eriyen kireç taşlarının boşluk oluşturması ve zeminin çökmesiyle oluşuyor.
-Bölgenin jeolojik, yapısal ve hidrojeolojik yapısı nedeniyle meydana geliyor.
-Yer altı sularının kontrolsüz kullanımına ve bölgenin jeolojik yapısına bağlı olarak obrukların sayısı giderek artıyor.
OBRUKLARIN OLUŞMA SEBEBİ NELER?
-Karstlaşmaya uygun kayaçların olması
-Kuraklık
-İklim değişikliği
-Aşırı yer altı suyu kullanımı
OBRUK TEHLİKESİ BULUNAN İLLER:
1-Manisa
2-Denizli
3-Eskişehir
4-Afyonkarahisar
5-Çankırı
6-Ankara
7-Konya
8-Aksaray
9-Karaman
10-Çorum
11-Nevşehir
12-Sivas
13-Şanlıurfa
14-Diyarbakır
15-Batman
16-Bitlis
HARİTALAR OLUŞTURULMAYA DEVAM EDİLECEK
Yürütülen çalışmalarla duyarlılık haritasının (obruk oluşma potansiyeli olan bölgelerin haritası) çıkarılmasının ardından potansiyeli yüksek alanlardan düşük alanlara doğru haritalar oluşturulacak.
Tehlike ve risk haritası ile obrukların yerleşim yerlerine, tarım alanlarına ve bölgeye yapılacak yatırımlara etkisinin belirlenmesi amaçlanıyor.
Arık, Türkiye'nin karstlaşmaya (Bir dizi fiziki kimyasal süreçler sonucu eriyebilir kayaçların aşınması olayı) uygun kayaçlarla kaplı olduğunu söyledi.
Konya Kapalı Havzası'ndaki Konya, Karaman, Aksaray ve Niğde'yi kapsayan alanda obrukların öteden beri oluşmaya devam ettiğini anımsatan Arık, Anadolu'nun farklı bölgelerindeki illerde de obruk oluşumlarının artış gösterdiğine dikkat çekti.
"KONYA'NIN DIŞINDA BİRÇOK İLDE OBRUK OLUŞUYOR"
Son haftalarda Konya'nın dışında da birçok ilden obruk oluşumu haberleri aldıklarını belirten Arık, şunları kaydetti:
Eskişehir, Afyonkarahisar, Denizli, Ankara, Çankırı, Çorum, Yozgat, Sivas, Diyarbakır, Bitlis ve Batman'da obruklar oluşmaya devam ediyor hatta Erzurum'da ve Şanlıurfa'da obruklar oluştuğunu biliyoruz.
Batı Anadolu'da Denizli'den sonra Manisa'da da obruklar görülüyor. Geçmişten beri oluşan obruklarla birlikte, obruk tehlikesi bulunan il sayısını geçtiğimiz yıl AFAD'la 16 olarak belirledik. Bu illerin büyük çoğunluğunda da bu yıl obruklar görüldü.
Bu iller (obruk tehlikesi bulunan iller) Konya, Aksaray, Karaman, Nevşehir, Eskişehir, Afyonkarahisar, Denizli, Ankara, Çankırı, Çorum, Sivas, Diyarbakır, Bitlis, Batman, Şanlıurfa ve Manisa'dır.
"YER ALTI SU SEVİYESİ DÜŞTÜKÇE YER ALTINDAKİ BOŞLUKLARIN BOYUTLARI DA BÜYÜYOR"
Arık, belirlenen 16 ilde obrukların oluşmaya devam edeceğini öngördüklerini kaydetti. Obrukların karstik yeryüzü şekli olduğunu ve yer altında devam eden dinamik bir sistem olarak düşünülmesini gerektiğini anlatan Arık, şöyle konuştu:
Yer altındaki birbiriyle bağlantılı boşluklar, mağaralar daha da genişleyebiliyor. Yer altı su seviyesi düştükçe yer altındaki boşlukların boyutları da büyüyor.
Daha sonra büyüyen boşluklar üzerindeki örtü yükünü taşıyamayacak derecede genişlediği zaman obruklar oluşuyor. Yani kuraklık orada bir yan etki olarak söylenebilir.
Obrukların oluşmasının esas sebebi, karstlaşmaya uygun kayaçların olması ancak kuraklık, iklim değişikliği, aşırı yer altı suyu kullanımı buna eklendiği zaman süreç aleyhte gelişiyor ve obruk oluşumu giderek artıyor.
Arık, güncel obrukların çoğunluğunun örtü çökmesi şeklinde oluştuğunu, karstik karbonatlı kayaçların olduğu bölgelerde örtü yükünü taşıyamayıp çöktüğünü belirtti.
"HEM KONYA'DA HEM DİĞER İLLERDE ÇALIŞMALAR BAŞLATILACAK"
AFAD Başkanlığı'yla yıl başında yaptıkları toplantıyla hem Konya'da hem de diğer illerde çalışmaların başlatılmasını kararlaştırdıklarını ifade eden Arık, şu ifadeleri kaydetti.
Belirlenen illerde obruk risk haritası ortaya çıkarılacak. Tabii önce bir duyarlılık haritası çıkarılacak, yani obruk oluşma potansiyeli olan bölgelerin haritası çıkarılacak. Bunları oluşturduktan sonra da planlama devam edecek ancak bir bölgede çalışmanın yapılmış olması orada obruk sürecinin durduğu anlamına gelmez. Nitekim içinde bulunduğumuz bölgede duyarlılık çalışması yapıldı ama obruklar oluşmaya devam ediyor.
Editor : Şerif SENCER
