Reuters’a ÖZETÄ°| bilgi veren iki kaynak iktidar kanadında ek bütçeye iliÅŸkin çalışma yapıldığını, ihtiyaç duyulup duyulmayacağına dair nihai kararın ise henüz verilmediÄŸini belirtti.
Son dönemde artan küresel enerji fiyatları, KKM’nin dönüş maliyetleri, TL’deki deÄŸer kaybı, kamu çalışan ve emeklilerine yapılacak düzenlemeler bütçe açısından artan maliyet anlamına geliyor. Burada akaryakıt, elektrik, doÄŸalgaz baÅŸta olmak üzere sübvansiyonların bütçe maliyeti 2021’de 200 milyar TL’ye ulaÅŸtırırken bu yıl 300 milyar TL bekleniyordu.
Ancak enerji maliyetleri de enflasyon yılbaşında hedeflenen seviyelerin kat ve kat üzerinde arttı. En geç Haziran 2023’te yapılması planlanan parlamento ve cumhurbaÅŸkanlığı seçimleri öncesi bu gidiÅŸat iktidara olan desteÄŸi azaltır boyuta da ulaÅŸtı.
Ãœst düzey bir yetkili, “Özellikle elektrik ve doÄŸalgaz maliyetlerinin etkisi oldu. Ardından enflasyon, devam eden enerji maliyet artışları, KKM’nin etkisiyle bu yıl bütçenin içinde kalınması mümkün gözükmüyor. Ek bütçe yapılması kaçınılmaz gözüküyor” dedi ve ekledi:
“Bu konuda birkaç toplantı yapıldı ama ek bütçenin ne kadar olacağı konusunda bir belirgin durum yok. Bunda enflasyona baÄŸlı olarak kamu çalışanları ve emeklilere yönelik maaÅŸ artışlarının da etkisi olacak. Yatırım maliyetleri de öngörülenin çok üstüne çıkmış durumda. Åžimdi kurumların ne kadar ek bütçeye ihtiyacı olduÄŸunun tespiti için yapılan çalışmalar birleÅŸtirilecek. Bir miktarı ÅŸu anda telaffuz etmek mümkün deÄŸil. Ancak mümkün olursa bu yasama döneminde tatil öncesi çıkması en doÄŸru seçenek.”
TBMM genel olarak Temmuz ayının ilk günlerinden Ekim ayının başına kadar tatile giriyor. Dolayısıyla ilgili çalışmanın TBMM kapanmadan hayata geçmesi gerekiyor. Aksi takdirde düzenleme ileri bir tarihe kalacak.
Konu hakkında bilgi sahibi bir diÄŸer kaynak ise, “Bu yasama döneminde öncesinde ek bütçenin çıkarılması için bir çalışma baÅŸladı. Ä°htiyaçlara bakılıyor nihai karar verilmedi” dedi.
Artan enflasyon beklenen enerji yükleri KKM kamu çalışan ve emekli ek göstergesi ve artışları vb maliyetler bütçe açığının yıl sonuna doÄŸru %5’e doÄŸru geniÅŸleyeceÄŸini açıkça gösteriyor.
Bir diÄŸer taraftan ise geçen yıl sonunda da ek bütçe gündeme gelmiÅŸ ancak tercih edilmemiÅŸti. Geçen yıl ek bütçeye çalışılmış ancak yerine CumhurbaÅŸkanına 2021’de bütçe tahmininin üzerinde elde edilen gelir kadar tutarı ödenek olarak kullanma imkanı tercih edilmiÅŸti.
BÃœTÇE AÇIÄžI %5’E DOÄžRU GÄ°DÄ°YOR
Ayrıca enflasyondaki yükselişler için benzer ülkelerden daha iyi durumda olan bütçesine başvurma kararını Türkiye ilk olarak 2021 Ekim ayında almıştı.
Reuters’ta Kasım ayında yayımlanan bir haberde hükümetin bütçeden geniÅŸlemeci adımlara hazırlandığı bunların 2022’de de belirginleÅŸerek devam edeceÄŸi belirtilmiÅŸti. Haberde Türkiye’nin bütçesinin de geliÅŸmekte olan ülkelere paralel seviyelere doÄŸru evrileceÄŸi enflasyonun halka etkisinin bu ÅŸekilde azaltılacağı belirtilmiÅŸti.
Türkiye geliÅŸmekte olan ülkeler arasında 2016’a ya kadar en düşük bütçe açığı veren ülke idi. Türkiye hala benzer ülkelerden düşük açık verse beklentiler kalıcı %5 civarı açığa doÄŸru gidildiÄŸini gösteriyor.
Ä°stanbul Analiytics’ten Güldem Atabay’ın yayınladığı bir raporda, artmaya devam eden enflasyon nedeniyle tasarruf yerine tüketim eÄŸiliminin devam ettiÄŸi, bunun da vergi gelirlerini yukarı ittiÄŸini belirtilerek, “Yılın ikinci yarıda harcamaların ivmeleneceÄŸi beklentisi ÅŸimdiden ek bütçe çalışmalarını tetiklemiÅŸ durumda” denildi. Raporda harcama artışlarının 2022’de bütçe açığının “%5’in üzerine taşıyacak güçte” olduÄŸuna dikkat çekildi.
Bütçe açığının GSYH’ya oranı 2013’ten 2016 yılına kadar yaklaşık %1 seviyesinde kalmıştı. Düşük kamu borcu bu dönemde Türkiye piyasalarını destekleyen önemli bir unsur oldu. Bütçe 2020’de %3.5’e gelecek ÅŸekilde her yıl geniÅŸledi.
Bütçe açığının GSYH’ya oranı OVP’de 2022’de %3.5, 2023’te %3.2’ye, 2024’ye %2.9 öngörülüyor.
Hükümetin 2022 bütçesi 1.75 trilyon TL gider 1.47 trilyon TL gelir 278.37 milyar TL bütçe açığı öngörüyor.
Ä°lk 4 ay gerçekleÅŸmesine göre bütçe kabul edildiÄŸinde öngörülen giderlerin %45’i kullanıldı. Bütçede yılın son ayında neredeyse ilk 11 ay kadar gider kullanımı yapılabiliyor.
KKM DÖNÜŞLERİ
Hükümet geçen yıl yaÅŸanan kur krizinin etkilerini azaltmak maliyetini Hazine ve TCMB’nin üstlendiÄŸi kur korumalı mevduat (KKM) sistemi geliÅŸtirmiÅŸti.
KKM geçen hafta itibarıyla 904 milyar TL tutara ulaÅŸtı ve bankacılık sektörünün 6.6 trilyon TL’lik mevduatında önemli bir yer edindi.
Hazine ve Maliye Bakanı KKM’nin bütçeye maliyetinin 3 Haziran itibaryla 21.1 milyar TL olduÄŸunu söyledi. Bankacıların hesaplamalarına göre 17 civarında kur ile bütçeye KKM’dewn önümüzdeki iki ayda 13-15 milyar TL civarı yük daha gelecek.
KKM’nin Hazine haricinde TCMB’ye de maliyeti ve piyasa maliyetinden çok vade sonlarının döviz talebi yaratıp yaratmayacağını izliyor.
CumhurbaÅŸkanlığı ve Hazine haberin yazıldığı sırada konuya iliÅŸkin Reuters’ın sorusuna henüz yanıt vermedi.
Editor : Haberpanelim
