Hepimiz ÖZETÄ°| en az bir defa otomata attığımız paranın defalarca iade edilmesine sinirlenip tekrar tekrar aynı parayı atmayı denemiÅŸizdir. Maalesef ne kadar inatçı olursak olalım bazı otomatlar, bazı paraları kabul etmeyebilir.Â
Otomatların çalışma prensibini anladıktan sonra artık otomata aynı parayı defalarca kez atmayı denemekten vazgeçebilirsiniz. Zira günümüzde otomatlar oldukça kapsamlı bir çalışma prensibine sahip ve bu sayede paranın tüm ayrıntılarını tespit edebiliyorlar.Â
İlk çıktıkları yıllarda ise sahte paraları ayırt edemiyorlardı ve bu, yüzyıllar önceydi.
Günümüzdeki hallerini almadan önce, otomatlar çok daha basit bir sistemle çalışıyordu. Ä°lk olarak MS 1. yüzyılda kullanıldığı bilinen bu makineler, o dönemde ÅŸeker ve sakız dağıtmak amacıyla kullanıldı.Â
1893 yılına geldiÄŸimizde ise bir çikolata ÅŸirketi olan Stollwerck, para karşılığında çikolata alabilecekleri ilk otomatı halka açık bir yere kurdu. Ancak bu otomat, sahte parayı ayırt edemiyordu. Günümüzde kullandığımız otomatik satış makineleri ise adeta sahte para avcılığı yapıyor. Peki otomata attığımız 1 TL nasıl bir yolculuktan geçiyor?Â
Otomata attığınız 1 TL ilk olarak bir dizi ışık sensörüyle karşılanıyor.
Attığınız paranın kalınlığı, yüksekliÄŸi, boyutu ilk olarak bu ışık sensörleri sayesinde anlaşılıyor. Bunun için de makinenin veri tabanına önceden orijinal 1 TL'nin boyutları kaydediliyor. Böylelikle makine, bu boyutlar dışında kalan paraların ‘sahte’ olduÄŸunu anlayabiliyor.Â
Işık sensörlerinin testinden geçen paralar, bu kez de elektromıknatıslar tarafından karşılanır.Â
Bu elektromıktanıslar, madeni paranın yapıldığı malzemeyi anlamak için kullanılır. İçindeki malzemelerin ne olduÄŸu ve ne oranda konulduÄŸu otomatlardaki bu elektromıknatıslar yardımıyla tespit edilebilir. Â
Kullandığımız 1 TL’lerin içinde çinko, nikel ve bakır bulunur. Bu malzemelerin oranı, önceden belirlenmiÅŸ standartlara uygun olmalıdır. Sahte paraların içinde kullanılan malzemeler genellikle daha deÄŸersiz ve doÄŸru oranlarda olmadığı için de paranın iletkenliÄŸi farklı olur. Â
Bu da elektromıknatısların paranın içindeki farklı malzemeleri algılamasına yardımcı olur ve sahte parayı kolay bir şekilde anlayabilir.
Daha sonra otomatlar, topladıkları bu bilgilerin ‘doÄŸruluÄŸunu’ veri tabanına önceden girilmiÅŸ standartlarla kıyaslar. EÄŸer madeni para, önceden veri tabanında yer alan boyutlarda deÄŸilse ve farklı bir malzemeden yapılmışsa otomat bu parayı diÄŸerlerinden ayırarak iade eder.Â
Otomata atılan paranın yolculuğuna bir de videoyla bakalım:
GeçtiÄŸimiz günlerde yeni basılan 1 TL'lerin bazı otomatlar tarafından kabul edilmemesinin sebebi de buydu.Â
Darphane tarafından yapılan açıklamayla yeni 1 TL'ler ağırlığından yaklaşık yüzde 20'sini kaybetti. Aynı zamanda yarım milimlik bir incelme yaşayan paralar, otomatlar tarafından kabul edilmedi çünkü yeni 1 TL'ler bu otomatların veri tabanında kayıtlı standartlara uymuyordu.
Yeni oranların otomatların veri tabanına iÅŸlenmeye baÅŸlamasıyla da bu sorun yavaÅŸ yavaÅŸ çözülmeye baÅŸlandı. Madeni paralarda yapılan bu taÄŸÅŸiÅŸ uygulamasıyla ilgili yazımıza aÅŸağıdan ulaÅŸabilirsiniz:Â
Editor : Åžerif SENCER