Finans ÖZETÄ°| otoriteleri ve ekonomistler tarafından eleÅŸtiri yaÄŸmuruna tutulan kripto para borsalarında sular durulmuyor. FTX'in iflası ve yatırımcıların 2,2 trilyon doları bulan kaybı ile eleÅŸtirilerin yersiz olmadığı anlaşıldı. Ä°flasların ardından kripto paralara iliÅŸkin regülasyonlar hızlansa da bazı ekonomistlere göre sektör yozlaÅŸmakta ve kripto sektörünün sonu yaklaÅŸmakta. Hilal Sarı'nın Ekonomim'deki konuyla ilgili haberi şöyle: “Kripto hiçbir ÅŸeye yatırım yapmaktır”. Milyarder yatırımcı Charles Thomas Munger, Kasım 2021’den bu yana yatırımcıların 2,2 trilyon dolarının buhar olduÄŸu kripto para piyasası için kullanıyor bu ifadeleri. Zamanında Goldman Sachs’ta kripto odaklı risk sermayedarı olarak çalışmış ve blok zincir ÅŸirketi Espresso Systems’ın kurucusu Jill Gunter da hak veriyor Munger’in bu yorumuna. Gunter, Financial Times için kaleme aldığı makalesinde “Dürüst olmak gerekirse Munger’ın kripto sektörü için yaptığı bu deÄŸerlendirme son beÅŸ yılda olanlara bakıldığında aslında hiç de haksız görünmüyor” diyor.
GeçtiÄŸimiz günlerde iflasını açıklayan en büyük beÅŸinci kripto para borsası FTX, dijital varlık piyasasında milyonlarca yatırımcının birikimlerini kaybettiÄŸi bir dizi kripto iflasının sonuncusu sadece. Nobel Ödüllü ekonomist Paul Krugman kripto sektörünün ve Bitcoin’in “yok olacağı” uyarısını yaptığı dönemden bu yana kriptopara piyasasında toplam hacim 3 trilyon dolardan 800 milyar dolara kadar geriledi. “Bitcoin’in deÄŸeri sıfıra düşmese bile (ki hala düşebilir), birkaç ay içinde bu kadar büyüyen kripto sektörü tamamen yok olma yolunda” diye yazmıştı Krugman.
Kripto para ekosistemi tamamen yozlaştı
Daha önce kriptolar için “tüm balonların anası” olarak nitelendiren Dr. Kıyamet lakaplı ünlü ekonomist Nouriel Roubini de FTX’in çöküşü sonrası “Kripto piyasasının ve büyük oyuncularının oluÅŸturduÄŸu ekosistemin tamamen yozlaÅŸtığını” söyledi. Abu Dhabi Finance Week’te kripto piyasası için çarpıcı açıklamalar yapan Roubini piyasanın en büyük oyuncusu Binance’i de yerden yere vurdu ve “BAE’de faaliyet lisansı olduÄŸuna inanamıyorum. Ä°ngiltere’de yasak. ABD’de para aklama suçu nedeniyle hakkında soruÅŸturma var” ifadelerini kullandı ve uyarılarına şöyle devam etti: “Regülatörler çok dikkatli düşünmeli. Bu yürüyen bir saatli bomba”.
Yatırımcıların 4'te üçü kaybetti
Bitcoin yatırımcısının 4'te üçü para kaybetti Kripto para piyasalarının en büyük oyuncusu Bitcoin Kasım 2021’de 68 bin doların da üzerine çıkarken, geçtiÄŸimiz günlerde 16 bin doların da altına indi. Åžu anda hala piyasa hacminin neredeyse yüzde 40’ını oluÅŸturan Bitcoin’e yatırımların büyük bir kısmı fiyat hala yüksekken yapıldı. Uluslararası Ödemeler Bankası’nın (BIS) yaptığı bir analize göre Bitcoin yatırımcısının 4'te üçü yüksek fiyatlardan girip para kaybetti.
Piyasaya giriÅŸ yapan yeni kullanıcıların yüzde 40’ı ‘risk arayışında
2015-2022 yılları arasında 95 ülkedeki kripto uygulamaları üzerindeki günlük iÅŸlemler analiz edilerek yapılan araÅŸtırmaya göre yatırımcıların büyük bir kısmı Bitcoin’in fiyatının yükseldiÄŸi dönemde gelen piyasaya girdi. Rapora göre kullanıcıların yüzde 73’ünü Bitcoin’in 20 bin doların üzerindeyken piyasaya giriÅŸ yaptı. Bu da Bitcoin yatırımcısının 4'te üçünün bugün itibariyle zararda olduÄŸu anlamına geliyor. Rapora göre fiyat yükselirken piyasaya giriÅŸ yapan yeni kullanıcıların yüzde 40’ı ‘risk arayışında’ yatırımcı kategorisindeki 35 yaşın altındaki erkeklerdi.
Kripto yatırımcı sayısı 220 milyonu aştı Dünya genelinde kripto para yatırımcısı sayısı 2016 yılında sadece 5 milyonken, 2021 Haziran itibariyle 220 milyondan fazla insanın kripto para varlığı olduğu tahmin ediliyor.
Zhao: FTX’in çöküşünün piyasanın geneline bulaÅŸmasını engellemek
Roubini’nin doÄŸrudan hedef alarak konuÅŸtuÄŸu Binance ÅŸu anda FTX sonrası satış dalgasının diÄŸer kripto borsalarına da bulaÅŸmaması için 1 milyar dolar deÄŸerinde riskli ve stres altındaki kripto varlığı piyasadan satın almaya hazırlanıyor. Binance CEO’su Changpeng Zhao, perÅŸembe Bloomberg’e yaptığı yaptığı açıklamada “EÄŸer yeterli olmazsa daha fazla kaynak da ayırabiliriz” ifadelerini kullandı. Sektörel bir iyileÅŸme fonu ile kripto piyasalarında likidite sıkıntısı yaÅŸayan ÅŸirketlere yardımcı olmaya planladıklarını belirten Zhao amacın FTX’in çöküşünün piyasanın geneline bulaÅŸmasını engellemek olduÄŸunu söyledi. Bloomberg Milyarderler Endeksi’ne göre kiÅŸisel serveti kripto piyasalarındaki çöküş ile 80 milyar dolar eriyen Zhao, 15 milyar Dolar servetiyle hala kripto sektöründeki en zengin isim. Sussex Ãœniversitesi Finans Profesörü ve kripto piyasaları için danışmanlık veren finansal risk analisti Carol Alexander ise Binance’in sektördeki kaostan yeni bir tekel olarak çıkabileceÄŸi görüşünde. Guardian için kaleme aldığı yazısında Alexander Binance’in kendi stabil coin piyasasını, blokzincirini ve NFT pazar yerini açmasını ‘kriptonun Amazon’u’ olma yolunda konsolide olduÄŸunu söylüyor.
Regülasyonlar hızlanacak
Kripto paraların regülasyonu konusunda ortak hareket etmeyen ve dünyanın birçok yerinde bireysel yatırımcıların birikimlerinin yok olmasına seyirci kalan siyasetçiler de ÅŸimdilerde FTX’in çöküşünün ardından yeniden “regülasyon” çaÄŸrısı yapıyor. GeçtiÄŸimiz hafta ABD BaÅŸkanı Joe Biden G20 liderlerine daha katı küresel kripto düzenlemeleri getirilmesi için çaÄŸrı yaptı. ABD Hazine Bakanı Janet Yellen “FTX’in çöküşünün kripto piyasaları üzerinde daha etkili bir denetim ihtiyacı olduÄŸunu gösterdiÄŸini” söyledi ve geleneksel piyasalardaki korumaların kripto varlıklar için de uygulanması gerektiÄŸini belirtti. Uluslararası varlık denetim kuruluÅŸu IOSCO BaÅŸkanı Jean-Paul Servais, konuya iliÅŸkin açıklamasında regülasyonların 2023 yılında ‘büyük’ kripto para borsalarına odaklanacağını söylüyor. IOSCO G20 ülkeleri ve diÄŸer bazı ekonomiler için piyasa denetim kurallarını koordine ediyor ve ÅŸimdiden stabil (dolara çıpalanmış) coin’lerin denetimi için bazı prensipleri oluÅŸturdu. Reuters’a konuÅŸan Servais durumun aciliyetinin giderek arttığını belirterek sektöre iliÅŸkin ÅŸu deÄŸerlendirmeyi yapıyor: “Geleneksel ana akım finans sektöründe aracılık, trading, bankacılık hizmetleri, ihraç gibi faaliyetler arasında keskin bir ayrım vardır. Kriptoda ise çoÄŸu zaman durum böyle deÄŸil. FTX gibi büyük platformlar her bir faaliyeti tek bir çatı altında gerçekleÅŸtirerek birçok çıkar çatışmasına yol açtı. Yatırımcıyı korumak için bu kripto piyasalarının daha ÅŸeffaf hale gelmesi ve IOSCO’nun prensiplerini varlıklarına uygulamaları gerekiyor.” KuruluÅŸ 2023’ün ilk yarısında konuya iliÅŸkin detaylı bir rapor da yayınlayacak.
Editor : Åžerif SENCER
