Doğanın ÖZETİ| sınır tanımayan yüzü, tropikal ormanların derinliklerinde saklı bir senaryoyla karşımıza çıkıyor: Zombi karınca mantarları… Bu mantarların tuhaf ve ürkütücü özellikleri, sıradan bir karıncayı ölümcül bir senaryoya sürüklüyor.
Zombiye dönüşen karıncaların hikâyesi, doğanın ne denli şaşırtıcı ve gizemli olabileceğini gösteriyor. Bu minik böcekleri zombileştiren karınca mantarlarının neler yapabildiğini anlatalım.
Zombi karınca mantarının hedefi bazı karınca türleri.
Asıl adı “ophiocordyceps unilateralis” olan ve genellikle tropikal ormanlarda yaşayan zombi karınca mantarı, adından da anlaşılacağı üzere karıncaları hedef alıyor. Sporlarını çevreye saçıyor ve karıncaların dış iskeletine düşürüyor. Karınca kolonisinden yalnızca birkaç tanesi enfekte oluyor.
Rahatsız edici senaryo, buradan itibaren başlıyor. İskelete yapışan sporlar, filizlenip karıncaların içine doğru büyüyor ve kan dolaşımına karışıyor. Çok hızlı bir şekilde gelişerek karıncanın iç organlarına ve beynine doğru ilerliyor. Bilim kurgu filmi gibi…
Yayılan enfeksiyon karıncayı anında öldürmüyor.
Karıncanın içine yayılan mantar, onu canlı tutarak araç olarak kullanıyor. Sinir sistemini etkileyerek davranışlarını değiştiriyor, bildiğimiz zombileştiriyor yani. Normalde yapmayacağı şeyler yapmaya başlayan karıncanın bu hareketleri yapması sayesinde mantar sporlarının yayılma alanı artıyor.
Mesela normalde ormanın zemininde yaşayan karınca, mantarın etkisiyle ağaç dallarına ya da bitki saplarına tırmanıyor. Belli bir yüksekliğe tırmandıktan sonra ise bir yaprağa çenesiyle kilitleniyor. Ölüm hazırlığı burada başlıyor.
“Ölüm ısırığı” denen şey meydana geliyor.
Mantarın etkisi yüzünden bir yaprak damarına çenesini batırarak kendini kilitleyen karınca, bu pozisyonda ölümü bekliyor ve mantar artık karıncanın tüm vücudunu ele geçiriyor.
Birkaç gün sonra karıncanın bedeninden dışarıya doğru, mantarın sporlarını içeren bir sap büyüyor. Yine bir spor yayma döngüsü başlıyor. Yeni karıncalar enfekte oluyor ve onlar da zombileşiyor.
Tüm bunların ekosistemdeki yerini anlamak da çok önemli.
Zombi karınca mantarları, karınca popülasyonunu kontrol altında tutmasının yanı sıra bazen doğanın ne kadar ilginç olabileceğini gözler önüne seriyor. Üstelik hâlâ, mantarların karıncaları nasıl böylesine kontrol edebildiği çözülmüş değil ancak araştırmalar devam ediyor.
Kaynaklar: National Geographic, NIH, Mantarlı YaşamGöz atabileceğiniz daha fazla içerik:
Editor : Şerif SENCER
