Politika faizinin düşük seviyede tutularak makroihtiyati önlemlerle yapılan parasal sıkılaştırma sonrası piyasa faizi ile fonlama faizi arasındaki makas çok açıldı. Neredeyse 20 puana gelen fark daha önce hiç bu kadar açılmazken tüketici kredi faizleri de 4 yılın zirvesine çıktı.
Ekonomi yönetimi Merkez Bankası politika faizini yüzde 14 seviyesinde sabit tutarak makroihtiyati önlemlerle parasal sıkılaşma politikasını sürdürürken piyasada faizler son 4 yılın zirvesine tırmandı. Yüzde 14 politika faizine rağmen Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu ile Merkez Bankası’nın adımlarıyla ihtiyaç kredisi faizleri 15 Temmuz haftasında yüzde 35,41’e, ticari kredi faizleri de yüzde 30,66’ya yükseldi. Uzmanlar politika faizi ile piyasa faizleri arasındaki makasın ilk kez bu kadar açık olduğuna işaret ederken, makasın bu kadar açık olmasının yanı sıra bu kadar uzun süre de böylesine büyük fark yaşanmadığına dikkat çekti.
Merkez Bankası haftalık verilerine göre tüketici kredi faizlerini Kasım 2018’den bu yana gördüğü en yüksek seviyelerinde bulunuyor. 15 Temmuz ile biten haftada ihtiyaç kredi faizi ortalama yüzde 35,41’e geldi ancak bazı bankalarda ihtiyaç kredisi faizi yüzde 37,2’yi aştı. İhtiyaç kredisi faizinde en son bu seviyeler yüzde 36,24 ile 16 Kasım 2018 haftasında görülmüştü.
2018 Kasım’da politika faizi ise yüzde 24 idi. Yani ihtiyaç kredi faizi ile politika faizi arasındaki makas 12.24 puandı. Bugün ise 21.14 puanlık bir fark var. Taşıt kredisi faizleri de yine ortalamada yüzde 27,96’ya yükseldi. Bu da Aralık 2018’den bu yana görülen en yüksek seviyeye işaret ediyor. Bankalara göre taşıt kredisi faizleri de değişim gösteriyor ve bazı bankalarda taşıt kredisi faizleri yüzde 32,16’ya kadar yükselebiliyor. Merkez Bankası haftalık verilerine göre ortalama konut kredisi faizi yüzde 17,53’e çıktı. Ancak yine bazı bankalarda konut kredisi faizi aylık yüzde 2,99’luk oranlara kadar çıktı.
Tüketici kredisinde 13 haftalık büyüme hızı yüzde 62 Merkez Bankası verilerine göre TL tüketici kredi faizleri ortalama yüzde 33,72’ye çıktı. Politika faiziyle arasındaki makas 20 puana işaret ediyor. Faizlerde yükseliş ise haziran başından bu yana devreye alınan önlemler sonrası hızlandı. Haziran başında TL tüketici kredi faizi yüzde 30,32 idi. 1.5 ayda 5.1 puanlık yükseliş yaşandı. Faizler hızlı yükselirken tüketici kredileri büyüme hızında dalgalı bir seyir yaşandı. Haziran başında tüketici kredilerinde 13 haftalık yıllıklandırılmış arındırılmamış büyüme yüzde 55,8 iken 15 Temmuz haftasında yüzde 62'ye geldi. Merkez Bankası’nın ve BDDK’nın bankacılık sektöründe en fazla önlemin getirildiği ticari kredi faizinde ise ortalama yüzde 30,66 faizler bulunuyor. Rotatif kredi faizleri ise yüzde 50’nin üzerinde seyrediyor. Bu da yine politika faizi ile arasında 16.66 puanlık farka işaret ederken ticari kredi büyüme hızında gözle görülür seviyede ivme kaybı var. 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış kurumsal kredi kartları hariç ticari kredi büyüme hızı 15 Temmuz haftası itibariyle yüzde 30’a indi. Haziran başında yüzde 49,3 idi. Ticari kredi büyümesi hız kesince toplam kredi büyümesi de yavaşladı. 13 haftalık yıllıklandırılmış ve kur etkisinden arındırılmış toplam kredi büyümesi yüzde 39,3’e indi. Merkez Bankası son Para Politikası Kurulu metninde politika önlemlerinin kredi kanalından da uygulanacağını ifade etti. Bu krediler üzerinde yeni önlemler görüleceğinin işareti. Uzmanlar alınabilecek önlemlerin kredi faizlerindeki yükseliş trendini devam ettireceğini vurguladı.
TL kredi faizinde yüzde 21 de aşıldı
Merkez Bankası verilerine göre kredi faizlerinin yanı sıra mevduat faizleri de arttı. Bankalarda ortalama TL mevduat faizi yüzde 17’yi aşarken bankalar yüzde 21’in üzerinde faiz veriyor. Merkez Bankası verileri haziran başında TL mevduat kredi faizinin 15,79 seviyelerinde bulunduğunu gösteriyor. Bugün TL mevduat kredi faizini yüzde 21’e kadar çıkaran bazı bankalarda ise haziran başında uygulanan faiz oranı yüzde 14,5 seviyesindeydi. Yine 1.5 ayda 5.5 puanlık bir yükseliş söz konusu. Ortalamada ise 1.2 puanlık yükseliş var. Bankaların döviz mevduatına uyguladıkları faizde de hem yükseliş yaşanıyor hem de bankalar kampanyalar uygulanıyor. Bankacılık kaynaklarından edinilen bilgiye göre döviz mevduatına KKM kampanyası yaparak döviz mevduatlarına yıllık yüzde 6’ya varan faiz uygulanıyor.
Bireylerin kredi kartı harcamaları da artıyor
Tüketici kredilerinde yüksek faizlere rağmen artış sürerken yüksek enflasyon ve alım gücü azalan vatandaşların bir diğer yüklendikleri araç kredi kartları oldu. Merkez Bankası’nın haftalık verilerine göre 1 Temmuz haftasında 76.4 milyar lira olan haftalık kredi kartı harcamaları bayram öncesi 8 Temmuz haftasında 80.3 milyar liraya yükseldi. Bayram haftasında 49.9 milyar liraya gerilese de son dönemde hızlı bir yükseliş söz konusu. Veriler nisan sonunda 60.8 milyar lira düzeyinde olan haftalık kredi kartı harcamalarının her hafta yeni bir rekor kırarak artmaya devam ettiğini gösteriyor.
Editor : Şerif SENCER
