Uçan ÖZETİ| balonları havalandıran ve sesi incelttiği için eğlence amacıyla kullanılan helyum gazı, aynı zamanda hayati tıbbi teşhis makinelerine de güç sağlıyor. Örneğin manyetik rezonans görüntüleme (MRI) cihazları yaklaşık 2.000 litre ultra soğuk sıvı helyum sayesinde çalışıyor.
MRI'lar tarafından üretilen yüksek çözünürlüklü görüntüler, doktorların vücuttaki X-ışınlarıyla yakalanamayan ayrıntıları görmelerini sağlıyor. Ancak makinelerin çalışmasını sağlamak için gereken küresel helyum arzı azalıyor. Bu nedenle hastaneleri yakın bir gelecekte helyum kıtlığı bekliyor.
Bir MRI'nın manyetik akımının iletkenliğinin artması için çok fazla soğutma gerekiyor. İşte burada helyum devreye giriyor: Kaynama noktası -269 derece olan sıvı helyum, Dünya'daki en soğuk elementtir. Bir MRI mıknatısının içine pompalanan helyum, akımın dirençsiz hareket etmesini sağlıyor.
ABD'nin Maryland eyaletinde bulunan Johns Hopkins Üniversitesi'nde radyoloji profesörü olan Mahadevappa Mahesh konuyla ilgili yaptığı açıklamada, “Helyum büyük bir endişe haline geldi” dedi.
Bir MRI makinesi yaklaşık 2.000 litre sıvı helyum içeriyor. Ancak bu helyumun zaman zaman yenilenmesi gerekebiliyor. Mahesh, bir MRI makinesinin ömrü boyunca 10 bin litre sıvı helyuma ihtiyaç duyduğunu belirtiyor.
Helyum dışında hiçbir element MRI için yeterince soğuk değil. Premier Health'in bölgesel inşaat müdürü Donna Craft, helyumun önemi hakkında, "Alternatif yok. Helyum olmasaydı, MRI'ların kapanması gerekecekti" dedi.
Öte yandan GE Healthcare ve Siemens gibi alandaki lider firmalar daha az sıvı helyum gerektiren MRI'lar geliştirmeye çalışıyor. Siemens kısa süre önce sadece 0,7 litre gerektiren bir makineyi piyasaya sürdü.
Yine de bu teknolojiler yaygın değil. Ayrıca her biri 25 ton ağırlığa sahip binlerce MRI makinesini değiştirmek ise oldukça zor.
UZAYA ÇIKAN VE KAYBOLAN TEK ELEMENT HELYUM
Gezegenden yalnızca helyum fiziksel olarak kayboluyor. Bu nedenle geri dönüşümü mümkün olmuyor. Ayrıca helyum gazı, Dünya’dan kaçan ve uzaya çıkan tek elementtir.
Bu yıla kadar ABD, kısıtlı arzı hafifletmek için Rusya'ya güveniyordu. Doğu Rusya'da yeni kurulan devasa bir tesis dünya helyumunun yaklaşık üçte birini sağlayacaktı ancak geçen Ocak ayında çıkan bir yangın ve Ukrayna'daki savaş iki ülke arasındaki ticareti büyük ölçüde durdurdu.
Mevcut ihtiyaçlar stoklardan karşılanıyor ama bu stokların tükenmesi, uzmanların öngörüsüyle, helyum fiyatlarının 10 bin kat artmasına sebep olabilir. Uzmanlar en çok helyumun tamamen tükenmesinden endişe duyuyor.
Editor : Şerif SENCER
