Evet, ÖZETİ| füniküler sistemden bahsediyoruz. Raylı bir sisteme dayanan bu teknoloji, bakıldığında bir tren ya da tramvaya benziyor. Benzer bir mantıkla işleyen sistemin tek farkı, engebeli ve ulaşımı zor bölgelerde ulaşımı sağlamak.
Dünya’nın birçok bölgesinde aktif olarak, üstelik senelerdir kullanılan füniküler sistem, ülkemizde de kullanılıyor mu?
Fünikülerler, özellikle dik yamaçlarda ve ulaşımın zor olduğu bölgelerde kullanılan raylı ulaşım sistemidir.
Bu sistem, dik eğimlerde hızla ve güvenli bir şekilde yolcu taşımak için kullanılıyor. Modern şehirlerin hızla büyüdüğü ve trafik sorunlarının arttığı günümüzde, çevre dostu ve pratik ulaşım seçenekleri büyük bir ihtiyaç hâline geldi. Füniküler hatları, bu ihtiyacı karşılayan estetik ve fonksiyonel ulaşım araçları olarak öne çıkıyor.
Ülkemizde pek rastlamadığımız füniküler raylı sistemi, aslında oldukça köklü bir geçmişe dayanıyor. Henüz yeni geliştirilmiş gibi görülen bu sistemin ilk örnekleri 15. Yüzyılda, Avusturya’nın Salzburg şehrinde bulunan Hohensalzburg Kalesi'ne çıkmak için inşa edilmişti.
O dönemin şartlarında sistem, hayvan gücü ile çalışıyordu.
Daha sonra 1777’de İngiltere'de su gücüyle çalışan bir füniküler hattı inşa edildi ancak tam 1830'da faaliyete geçti. Günümüzdeki hâllerini alması ise 19. Yüzyıla tekabül ediyor. George Stephenson, 1825’te buhar gücüyle çalışan bir füniküler sistemi tasarlamıştı. 1861'de ise İtalya'da insan taşıyan ilk füniküler inşa edildi.
Peki füniküler sistem nasıl çalışıyor?
Fünikülerler, temelde iki araçtan oluşuyor.
Bu araçlar, birbirine zıt yönde hareket ediyor ve eğimli arazilerde birini yukarı, diğerini ise aşağı doğru taşıyor. Sistem, araçlar arasındaki ağırlık dengesini ve raylara sıkıca tutunmayı sağlamak için dişli bir mekanizmaya sahip.
Bu dişliler, araçların kaymasını engelleyerek güvenli bir şekilde hareket etmelerini sağlıyor. Ülkemizde pek rastlamadığımız bu sistem, aslında belirli noktalarda varlığını sürdürüyor.
Ülkemizin birçok bölgesinde füniküler hatlar bulunuyor.
İstanbul, bu sistemin en yoğun kullanıldığı şehirlerden birisi. İstanbul'daki Tünel ve Kabataş-Taksim füniküler hatları, şehir içi ulaşımın önemli parçalarıdır. Tünel, 1875’te hizmete girmiş olup dünyanın en eski yeraltı füniküler hatlarından birini oluşturuyor.
Kabataş-Taksim hattı ise modern bir füniküler hattı olarak saatte 9.000 yolcu taşıma kapasitesine sahip. Ankara'da da Ankaray hattı ve Antalya'da Tahtalı Dağı Teleferik, Bursa'da Teleferik, Trabzon'da Sümela Manastırı'na ulaşan füniküler gibi örnekleri de saymak mümkün.
Dünya genelinde oldukça yaygın olan füniküler hatlar, eğimli arazilerden ziyade şehir içi ulaşımda da önemli bir yer tutuyor.
Genellikle insanlar, bu sistemin yalnızca eğimli bölgelerde kullanıldığını düşünse de çevre dostu bir ulaşım seçeneği olması sebebiyle füniküler sistem, trafik problemine çözüm getiren yenilikçi bir sistemdir.
Hem tarihi öneme sahip olan hem de sanılandan çok daha eski bir geçmişe sahip füniküler sistem trenler gerek dağlık arazilerde gerekse modern şehirlerin ulaşımında önemli bir yer tutuyor. Dünya çapında oldukça ünlü olan bu ulaşım, ülkemizde pek bilinmemesinin yanında varlığıyla söz ettiriyor. Henüz çok yaygın olmasa da ilerleyen teknolojiyle bu açığı kapatıp ulaşım sistemine yeni bir soluk getirebilir.
Kaynaklar: 1, 2, 3İlginizi çekebilir:
Editor : Şerif SENCER
