EYT ÖZETİ| Emeklilikte Yaşa Takılanlar yasası için bekleyiş sürüyor. EYT için yapılan çalışmalar aşağı yukarı tamamlanırken, bu yılın sonlarına doğru, Aralık ayında yasayla ilgili detayların kamuoyuyla paylaşılması bekleniyor.
EYT NE ZAMAN ÇIKACAK?
8 Eylül 1999 tarihi öncesinde sigortalı olanlar yeni emeklilik yasasını dört gözle bekliyor. Emeklilikte yaşa takılanlara emeklilik yolunu açacak düzenleme için ilgili bakanlıklardan oluşan komisyon hazırlıklarını neredeyse tamamladı. Yaklaşık 1,5 ay sonra detaylar kamuoyu ile paylaşılacak.
Emeklilikte yaşa takılanlar için EYT yasasının çıkmasıyla 2023 yılından itibaren emeklilik yolunun açılması bekleniyor. Maaşların nasıl bağlanacağı, nasıl hesaplama yapılacağı yasanın zorunlu olup olmayacağı konuları ise en çok merak edilenler arasında yer alıyor.
EYT MAAŞ HESABI İÇİN 3 DÖNEM SÖZ KONUSU
EYT maaş hesabında 3 sönem dikkate alınacak. Bu dönemler şu şekilde:
- 2000 yılı öncesi
- 2000 yılı - Ekim 2008 arası ve
- Ekim 2008'den sonraki dönem
Bu 3 dönemdeki hesaplar yapıldıktan sonra birleştirilerek emeklinin maaşı netleştirilecek. Kısacası, emekli maaşı hesaplaması yapılırken sigortalılık dönemindeki tüm kazançlar dikkate alınacak.
DİKKATE ALINACAK AYRINTILAR
EYT sonrası vatandaşların maaş hesabında ise şu 5 kriter dikkate alınacak:
- Kişilerin çalıştıkları yıllar
- Aylık kazançları
- Çalışma süreleri
- Yaş beklerken ödenen fazla primler
- İşe ara verip vermemiş olmaları
KİMLER YÜKSEK MAAŞ ALACAK?
EYT' sonrası, temelde diğer hak sahipleri gibi prim gün sayısı çok olanlar değil SGK'ya bildirilen prime esas kazanç yani brüt maaşı yüksek olanlar daha fazla emekli maaşı alacak.
Bütün çalışma hayatı asgari ücret üzerinden bildirilenler ise daha düşük maaş alacak. Burada üç ayrı hesaplama yapıldığı için tüm kazançlar önem kazanıyor. Yani son yıllar değil ilk çalışma hayatınızdan bu güne kadar tüm kazançlarınıza bakılıyor.
Ayrıca 3 döneme ilişkin farklı Aylık Bağlama Oranları ve güncelleme katsayılarıyla nedeniyle; bu oranların yüksek olduğu dönemlerde primi daha fazla olan hak sahipleri daha yüksek emekli maaşı alacak.
EYT yasası kapsamında yaklaşık 4 milyon kişinin olduğu ifade edilirken, yasa çıktığı ilk anda yaklaşık 1,5 milyon kişinin emeklilik hakkı elde edeceği öngörülüyor.
Ayrıca, yaş şartı dışında primini ve çalışma süresini tamamlanmayan yaklaşık 3 milyon kişinin olduğu tahmin ediliyor. Bu kişiler gerekli şartları tamamladığında kademe kademe emekli olacak.
EN AZ 5.000 GÜN PRİM
Gerekli şartlardan biri de prim; 8 Eylül 1999 öncesine dönüldüğünde bile yine en az 5.000 gün prim gerekecek. Bunun dışında yasanın getirdiği prim gün sayısı kabul edilirse bu kez işe giriş tarihine göre 5.000 ile 5.975 gün gerekecek.
Böylece EYT'li olmasına rağmen primi eksik olanlar açısından emeklilik mümkün olmayacak. Yasanın başvuru süresine göre bu kişilerin primlerini tamamladıklarında emeklilik hakkı doğmuş olacak.
Burada 3.600 günden kısmi emeklilik hakkı olsa da orada yaş şartı bulunuyor. buna göre kısmi emeklilikte yaş şartı erkeklerde 60 kadınlarda 58'i bulabiliyor.
KADINLARDA 20 ERKEKLERDE 25 YIL BEKLEME
Prim gün sayısını tamamlamış olsa bile bir EYT'linin emekli olabilmesi için yıl şartını da yerine getirmesi gerekiyor. Yasanın çıkmasından önce sigortalı olanlar için kadınlarda 20 erkeklerde ise 25 yıl bekleme şartı bulunuyor.
Buna göre kadınlar açısından yıl şartı 8 Eylül 2019 yılında tamamlandığı için bu şart sadece erkeklerde geçerli olacak. Ayrıca 8 Eylül 1997'den önce emeklilik sigortası başlangıcı olan erkekler de bu şartı tamamlandı.
EMEKLİLİK HAKKI KAZANAN NE ZAMAN BAŞVURU YAPACAK?
EYT çalışması Aralık ayında Meclis'ten çıkıp yasalaşırsa başvuru süreci de başlayacak. Bundan sonra prim ve süresi dolmuş hak sahibi EYT'liler kendi seçtikleri bir tarihte ya da şartları tamamladıkları tarihte SGK'ya başvurarak emeklilik talep edecek.
Editor : Şerif SENCER
