Son ÖZETİ| 2 yıldır pandemi nedeniyle zor günler geçiren esnafın bir de fahiş zam yükü ile mücadele ettiğini söyleyen TESK Başkanı Bendevi Palandöken, işyeri kira artışı için de sınırlama gelmesi çağrısı yaptı.
Kiralara fahiÅŸ zamları önleyecek düzenleme önceki gün TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi. Buna göre, 1 Temmuz 2023’e kadar yenilenecek kira sözleÅŸmelerinde artış, bir önceki yılın yüzde 25’ini geçemeyecek. Bu düzenlemenin öncesinde hem Konut hem de iÅŸyeri kiralarında, TÃœFE 12 ay ortalamasına göre zam yapılıyordu. Kiraya tavan zam getiren düzenleme ise sadece konutlar için yapılırken, iÅŸyeri bu kapsama dahil edilmedi.
Hürriyet'ten Gülistan Alagöz'ün haberine göre Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, işyeri kira artışına da sınır getirilmesi çağrısı yaptı.
FAHÄ°Åž ZAM TALEBÄ°
Pandeminin etkisiyle esnafın zor süreç geçirdiÄŸini hatırlatan Palandöken, “Esnafımızın zorlandığı baÅŸlıklardan biri de kiralar. Konutlar için tavan zam getiren uygulama ile kiracılar nefes aldı. Åžimdi aynı avantajın esnaflar için de geçerli olmasını bekliyoruz” dedi. Kimi iÅŸyeri sahiplerinin tıpkı konutlarda olduÄŸu gibi fahiÅŸ zamlar talep ettiÄŸini belirten Palandöken, “Enflasyon nedeniyle yasal zam oranı zaten yükseldi. Buna raÄŸmen kimi mülk sahipleri bu oranın da üzerinde zam istiyor. Tatil beldelerinde, kimi organize sanayi bölgelerinde kira rakamları Dolar bazında belirleniyor. Bu dönemde esnafın bu yükü kaldırması mümkün deÄŸil. Öyle ki dükkanındaki tüm malı satsa kirasını ödeyemeyecek kiÅŸiler var” diye konuÅŸtu.
DÃœKKÂNI BOÅžALT DENÄ°LÄ°YOR
Ä°stenilen rakamları karşılayamayan esnafa ‘dükkanı boÅŸalt’ denildiÄŸini belirten Palandöken, “Ä°ÅŸyeri yapısı gereÄŸi konuttan farklı. ÇoÄŸunlukla natamam alınıyor, masraf yapılıyor. Esnafın iÅŸlerinin oturması birkaç yıl alıyor. Tam esnaf sistemini kuruyor, bu defa kira sorunu karşısına çıkıyor. Bu dönemde birçok zorlukla mücadele eden esnafa kira konusunda destek olunmasını, konuttaki düzenlemeye iÅŸyerinin de dahil edilmesini bekliyoruz” dedi.
‘Ä°ÅžYERÄ°NDE DE SORUN VAR’
Gayrimenkul Hukuku uzmanı Avukat Hikmet Güngör, iÅŸyeri kiracısı ve mal sahibi arasında da tıpkı konutta olduÄŸu gibi zam anlaÅŸmazlığı yaÅŸandığını söyledi. Güngör, “Aslında iÅŸyeri piyasasında sorun daha büyük. Çünkü rakamlar konutların çok üzerinde. Ãœstelik kiraya vermek için iÅŸyeri alan kiÅŸiler olaya sadece yatırım gözüyle bakıyor. Satış bedeli ve aylık kirayı hesaplıyor, ‘bu yatırım kendini kaç yılda amorti eder’ sorusuna yanıt arıyor. EÄŸer kira düşük kaldıysa yasal hakkını kullanıyor. 5 yılı geçtiyse kira tespit davası açıyor, 10 yıl uzama süresi dolduysa da tahliye istiyor. Elimizde böyle onlarca dosya var” dedi. Kira artış sınırlamasının iÅŸyeri için geçerli olmadığını hatırlatan Güngör, “Mevcut sistemde de iÅŸyeri sahibi TÃœFE 12 ay ortalaması üzerinde zam isteyemez. Bu ay açıklanan oran yüzde 39.33 iken, iÅŸyeri sahibi yüzde 6O-70 istiyorum diyemez” ifadelerini kullandı.
ÖNCEL: SINIR İŞYERLERİ İÇİN DE UYGULANMALI
BirleÅŸmiÅŸ Markalar DerneÄŸi (BMD) BaÅŸkanı Sinan Öncel de konut kira artışına gelen üst sınır benzeri bir uygulamanın iÅŸyerleri için de uygulanması gerektiÄŸini söyledi. Öncel ÅŸunları söyledi: “Düzenleme yürürlüğe girdikten sonra konutlarda bir yıl süreyle yüzde 25’in üzerinde Kira Artışı yapılamayacak. Biz benzer bir sınırın iÅŸyerleri de dahil tüm kiralar için gerekli olduÄŸunu son haftalarda her platformda anlatmaya çalışıyoruz. Mülk sahiplerinin maÄŸdur olmamaları ve kiracı ile karşı karşıya gelmemeleri için kira gelirlerine de vergi kolaylığı saÄŸlanmasını öneriyoruz. Kira perakende sektörü için en önemli maliyet kalemlerinden birini oluÅŸturuyor. Her türlü mal ve hizmetin maliyetindeki artış da er veya geç fiyatlara yansıyor dolayısı ile enflasyon artıyor. Ä°ÅŸyeri kiralarına üst sınır getirilirse en azından maliyet kalemlerinden birindeki artış frenlenmiÅŸ olacak. Bu adımın atılması halinde mayıs ayı itibarı ile yüzde 73.50’ye ulaÅŸan TÃœFE’nin dizginlenmesine çok önemli bir katkı yapılacağına inanıyorum.”
MÃœLK SAHÄ°PLERÄ° VE KÄ°RACININ HAKLARI
Ev sahipleri 1 yıl boyunca getirilen sınırlamaya uymak zorunda. Yüzde 25’in üzerinde bir zam talep etme hakkı yok. Evi daha yüksek fiyatla baÅŸkasına kiraya vermek için kiracısını tahliye de edemez. Mal sahibi ancak kendi ya da bakmakla yükümlü olduÄŸu birinin ihtiyacını ispatlarsa tahliye talep eder. Ä°htiyacım var dedikten sonra, evi 3 yıl süreyle üçüncü kiÅŸiye kiralayamaz. Kiralarsa da tazminat ödemek zorunda kalır. Bunun yanında mal sahiplerinin mevcut düzenleme sonrasında da ‘kira tespit davası’ açma hakkı var. Kira gelirim bölge ortalamasının altında kaldı diyen mülk sahibi dava açarak kiranın yeniden belirlenmesini isteyebilir. Bu durumda bölge rayiç deÄŸerlerine bakılır, çıkan rakam üzerinden kiracıya hakkaniyet indirimi yapılır ve yeni kira belirlenir. Ancak uzmanlar bu tip davaların 2-2.5 yıl sürüdüğünü belirterek, uzlaÅŸma yolunu seçmelerini tavsiye ediyor. Bunun yanında kiraya veren 10 yıllık uzama süresinin bitiminden sonra ‘herhangi bir gerekçe göstermek zorunda olmadan’ kiracıyı tahliye edebiliyor. Bu durumda da uzama süresinin bitiminden en az 3 ay önce kiracıya yazılı olarak fesih bildirimi yapmak zorunda. Kira tespit ve tahliye hakları iÅŸyeri sahipleri için de geçerli.
Editor : Haberpanelim
