Girdaplar, ÖZETİ| genellikle “Denizlerin kara deliği” olarak ifade edilir. Çünkü oluşturdukları çukurlar ciddi anlamda bir deliği andırır.
Gelin, girdapların nasıl oluştuğuna bakalım.
Öncelikle akıntı, suyun kütleler hâlinde bir yerden başka bir yere hareket etmesidir.
Şiddetli rüzgârlar, gelgitler, sıcaklık, yer çekimi ve deniz suyunun yoğunluğundaki değişimler gibi farklı sebeplerle oluşabilen akıntıların çoğu, oldukça hızlı şekilde ilerler ve tek yönlüdürler.
Farklı yönlerde ilerleyen iki veya daha fazla akıntı karşılaştığında ise birbirine çarpar ve dairesel bir biçimde birbirinin etrafında dönmeye başlar. İşte girdaplar, bu şekilde ortaya çıkar.
Ayrıca bir girdaptaki su moleküllerinin hareketleri, yer çekimi tarafından belirlenir. Yer çekimi kuvveti, suyun üzerinde bir basınç oluşturarak su moleküllerini merkeze doğru çeker.
Yine girdabın merkezine doğru inildikçe suyun derinliği arttığı için suyun üzerindeki basınç artar.
Bu durum daha çok, su molekülünün girdabın merkezine doğru çekilmesine sebep olur. Bu noktada basınç yüksek olduğundan girdabın hızı düşüktür. Ancak bu basınç, suyun yüzeyinde daha da düşüktür ve bu sebeple su molekülleri merkezden uzaklaşarak daha geniş bir alana yayılır.
Öte yandan çoğu girdaplar tehlikeli değildir. Fakat bazı koşullar sebebiyle çok büyük, şiddetli ve güçlü girdaplar da oluşabilir. Bunlar maelstroms olarak adlandırılır. Bu girdaplar genellikle boğazlara benzer.
Su kütlelerinin dar bir yerden geçtiği, alanlardaki akıntıların karşı karşıya gelmesiyle oluşur. Ayrıca dünyanın en güçlü girdapları genellikle Norveç’in kuzeyindeki Saltstraumen Boğazı’nda görülür.
Öyle ki bu boğazda her 6 saatte bir, çapı 10.000 metreye ulaşabilen girdaplar meydana gelir.
Ayrıca güçlü akıntılarla oluşan bu girdaplar, etrafındaki nesneleri içine çekebilir. Aslında girdaplar dere, deniz ve nehir gibi suyun aktığı her yerde oluşabilir. Hatta zaman zaman barajların diplerinde veya yapay şelalelerde bile görülebilir.
Girdaplar karşıdan bakıldığında her ne kadar büyüleyici bir doğa olayı gibi gözükseler de deniz veya okyanus gibi büyük su kütlelerinde yüzerken daima dikkatli olmak gerekir. Çünkü bazı girdaplar çok tehlikelidir ve boğulmaya neden olabilirler.
Kaynaklar: Ocean Exploration, Britannicaİlginizi çekebilecek diğer içeriklerimiz:
Editor : Şerif SENCER
