CHP'nin kuruluş tarihi üzerine: '4 Eylül 1919 mu, 9 Eylül 1923 mü?'

Cumhuriyet ÖZETİ| Halk Partisi’nin kuruluş tarihi olarak hangi tarihin kabul edilmesi gerektiği konusu bu yıl da yeniden gündeme geldi. CHP’nin (o zamanki adıyla Cumhuriyet Halk Fırkası) tüzüğü 9 Eylül 1923 tarihinde, TBMM’de CHP Meclis Grubu tarafından kabul edildi. Aynı tarihte Ankara Valiliği’ne kuruluş dilekçesi verildi. Bu nedenle Cumhuriyet Halk Partisi Genel Merkezi, kutlamalarında bu tarihi kabul etmekte.

Öte yandan 15 Ekim 1927’de toplanan parti kurultayının açılışında konuşan Mustafa Kemal Atatürk, bu toplantının birinci kurultay değil, “ikinci kurultay” olduğunu söyledi ve ilk kurultayın 4 Eylül 1919’da açılışı yapılan Sivas Kongresi olduğunun kabul edilmesini istedi. Bu nedenle CHP’nin kuruluş tarihinin 4 Eylül 1919 kabul edilmesi gerektiğini söyleyen Cumhuriyet Vakfı Başkanı ve Eski Turizm ve Tanıtma Bakanı, CHP milletvekili Alev Coşkun şunları söyledi:

‘İLK KURULTAY SİVAS KONGRESİ’

Sivas Kongresi öncesinde, Anadolu ve Trakya’da Milli Hakları ve Hukuku Koruma dernekleri kurulmuştu. Bu dernekler çoban ateşleri gibi Anadolu ve Trakya’da yayılmışlardı. Sivas Kongresi’nde, bu çoban ateşleri birleştirildi ve “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” adını aldı.

Ulusallaşmanın ilk basamağı Sivas Kongresi’dir ve “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” adını alır. Böylece Anadolu’da yanan çoban ateşleri de birleşerek “Meşruiyet” ve “Hukuksallık” kazandı. Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti CHP’nin anasıdır. Temel kaynağıdır. Atatürk, Cumhuriyet Halk Fırkası’nın 15 Ekim 1927 yılında toplanan ilk kurultayının aslında “ikinci kurultay” olduğunu işte bu gerekçelere dayanarak açıklamıştır. Bu konudaki duyarlılığını 10-17 Mayıs 1931 tarihleri arasında yapılan CHP kurultayında da ‘Birinci kongremiz bundan 12 yıl önce Sivas’ta bir mektep dershanesinde yapılmıştı’ cümlesiyle vurgulamış ve de ‘Bugün kurultayın işlerine başlamadan Sivas Kongresi’ni hatırlatmaktan amacım, onun partimizce devrimimizin tarihi bir hatırası olarak unutulmamasında fayda gördüğümdendir’ ifadelerini kullanmıştır.

CHP’nin kuruluş yıldönümünü Atatürk’ten daha iyi bilemeyiz herhalde. Bu konudaki belgeler ışığında CHP’nin kuruluş tarihini 4 Eylül 1919 olarak kabul etmesi gerektiğini düşünüyorum. Bu nedenle CHP 99 değil, 103 yaşında.”

‘KURULUŞ HAFTASI OLUŞTURULMALI’

CHP’nin iki kuruluş günü olduğunu söyleyen Eski CHP Genel Başkanı Altan Öymen, bu günlerin yalnızca Cumhuriyet Halk Partililer ve onu destekleyenler için değil, Türkiye Cumhuriyeti’nin tüm vatandaşları için de çok önemli olduğunun altını çizerek şu öneride bulundu:

Sivas Kongresi ve Mustafa Kemal Paşa’nın başkanlığındaki Temsilciler Heyeti, yeni Türkiye’nin işgal dışı kalan bir kısım toprağında, Kurtuluş Savaşı’nı örgütlemenin temellerini atarken Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin kuruluşunda da belirleyici katkılarda bulunmuştur. CHP’nin Halk Fırkası adı altında kurulması da yeni Türkiye’nin, iktidarın babadan oğula geçtiği çağdışı bir rejimle yönetilmekten kurtulup, çağdaş bir Cumhuriyet haline gelerek demokratikleşme sürecini başlatmasıdır. Bu nedenlerle Eylül ayının başındaki 4 ve 9 Eylül tarihlerinin ikisi de ülkemizin çağdaşlaşma açısından birbirini tamamlayan günler olarak kutlanmalıdır, hem CHP tarafından hem CHP’yle ilgileri olmasa da o başarıların öneminin farkında olan bütün vatandaşlarımız tarafından.”