CHP'li Mehmet Bekaroğlu'ndan Bakan Fatih Dönmez'e zor sorular

CHP ÖZETİ| İstanbul Milletvekili Bekaroğlu, Akkuyu Nükleer Santral projesiyle ilgili Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez’in cevaplaması istemiyle TBMM Başkanlığı’na soru önergesi verdi. Bekaroğlu’nun yönelttiği 28 soru şöyle:

“‘YAP İŞLET SAHİP OL’ MODELİ İLE ‘YAP İŞLET DEVRET’ MODELİ ARASINDAKİ FARK NEDİR?”

-60 yıl ömürlü bulunan ve tüm üniteleri tamamlandığında 35 milyar kwh elektrik üretecek olan, Türkiye’nin elektrik talebini yüzde 10’unu karşılayacağı ifade edilen Akkuyu NGS’nin ile ilgili olarak yazılı, sözlü ve görsel medyada yer alana söz konusu haber ve iddialar doğru mudur?

-Söz konusu santralin yapımı için kullanılan ‘Yap İşlet Sahip Ol’ modeli nasıl tanımlanmaktadır? ‘Yap İşlet Devret’ modelinden hangi açılardan farklılık içermektedir?

-Akkuyu Nükleer A.Ş.’nin mevcut ortaklık durumu nasıldır?

-Nükleer santral yapımı için dünyada eşine rastlanılmayan “Yap İşlet, Sahip Ol” modelinin tercih edilmesinin yanı sıra üstelik şirketin yüzde 51 hissesinin Rus tarafına bırakılmasının nedeni nedir?

-Söz konusu santral tüm üniteleriyle tamamen hizmete girdiğinde, bu santral dahil Rusya’dan ithal edilen diğer enerji kaynakları ile birlikte Türkiye toplam enerji ihtiyacının oransal olarak ne kadarını Rusya’dan tedarik eder duruma gelecektir?

-Dünyada ülkeler, enerji güvenliği açısından alternatif tedarikçiler, farklı enerji kalemlerine yönelirken Türkiye’nin enerji tedarikinin yanında Rusya ile Akkuyu’da farklı bir modelle iş birliğine gitmesinin, enerji üretiminde ve yakıt olarak kullandığımız doğal gazın ithalatı açısından adı geçen ülkeye büyük ölçüde bağımlı durumda bulunmamızın açısından ilave riskler taşıyıp taşımadığı konusunda ne düşünüyorsunuz?

-2010 yılında yer tercihi, inşaat, üretim fiyat tespiti ve işlem süresi gibi hemen hemen tüm unsurların yer aldığı uluslararası bir anlaşma ile “Yap, İşlet, Sahip Ol” modeli ile yapımına karar verilen bir proje ile ilgili olarak sekiz yıl sonra 2018 yılında Anayasa’nın 90. maddesine aykırı olarak ilave teşvik düzenlemesi yapılmasının amacı nedir?

“AKKUYU’DA SAĞLANAN YÜKSEK FİYATTAN ALIM GARANTİSİNİN ENERJİ SEKTÖRÜNDE İLAVE SORUNLARA NEDEN OLMAYACAK MIDIR?”

-NGS'de üretilmesi planlanan elektriğe; 12.35 (on iki nokta otuz beş) Amerika Birleşik Devletleri (ABD) senti/kWh ağırlıklı ortalama fiyattan satın alma garantisi verilmesi, hâlihazırda elektriği hidroelektrik, rüzgâr, jeotermal ve güneş enerjisinden üretenlere garanti olarak verilen 5.1 sent ile 8.6 sent aralığındaki fiyatlar dikkate alındığında yüksek kalmamakta mıdır? Akkuyu’ya sağlanan aşırı yüksek fiyattan alım garantisinin enerji sektöründe ilave sorunlara neden olmayacak mıdır?

-Enerji fiyatları ve kurdaki aşırı yükselişin yanı sıra dağıtım ve iletimin yanlış özelleştirilmesi yüzünden zaten elektriği aşırı pahalı kullanmak zorunda kalan yurttaşa 2023 yılından itibaren nükleer santralden elde edilen enerjinin yüksek fiyat garanti yükünün gelmesini nasıl engelleyeceksiniz? Bu konuda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve EPDK bünyesinde herhangi bir çalışma yapılmakta mıdır?

-Akkuyu Nükleer A.Ş.’nin yüzde 49 hissesi kime aittir? Bu hissenin geçmişte Cengiz Holding, Kalyon İnşaat ve Kolin İnşaat konsorsiyumu tarafından alınmak istendiği doğru mudur? Bu haber doğru ise Türk şirketlerinin bu girişimi neden başarısızlıkla sonuçlanmıştır? KCK konsorsiyumu ortaklığın gerçekleşmesi için hangi şartları yerine getirmemiştir? Bu konuda Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin herhangi bir teşvik veya yardımı olmuş mudur?

“TÜRKİYE TARAFI YÜZDE 49 HİSSE SAHİPLİĞİ İÇİN BİR TÜRK KURUMUNU NEDEN TERCİH ETMEMEKTEDİR?”

-Akkuyu Nükleer A.Ş.’nin yüzde 51 hissesine karşı tarafta bir devlet kurumu olan Rosatom’un sahip olduğu düşünüldüğünde Türkiye Cumhuriyeti tarafı yüzde 49 hisse sahipliği için bir Türk kamu kurum ve kuruluşunu neden tercih etmemektedir?

-Türkiye Varlık Fonu’nun veya EÜAŞ’nin Akkuyu Nükleer A.Ş.’nin yüzde 49 hissesini satın alma girişimleri olmuş mudur?

-Akkuyu Nükleer Anonim Şirketi için Taahhüt Edilen Sermaye Miktarı’nın: 7.180.137.600 TL., Ödenen Sermaye Miktarı’nın da 7.180.137.600 TL olduğu, dikkate alındığında; Akkuyu Nükleer A.Ş.’nin yüzde 49 hissesinin bedeli nasıl hesaplanacaktır?

- Akkuyu Nükleer Anonim Şirketi’nin 24 Mart 2021 tarihinde yapılması kararlaştırılan 2020 Yılı Olağan Genel Kurul toplantısının ileri bir tarihe ertelendiği ve o tarihten bu yana da bir genel kurul toplantısı yapılmadığı dikkate alındığında, adı geçen şirketin 2020 ve 2021 yılı genel kurul toplantılarının neden yapılmadığı konusunda Türk kamu otoritelerince herhangi bir araştırma ve denetim yapılmış mıdır?

“YÖNETİM KURULU ÜYESİ HASAN CÜNEYD ZAPSU’NUN İSTİFA ETTİĞİ YÖNÜNDEKİ HABERLER DOĞRU MUDUR?”

-Akkuyu Nükleer Anonim Şirketi’nin yönetim kurulu üyeleri arasında bulunan Hasan Cüneyd Zapsu’nun, son dönemdeki bazı gelişmeler üzerine bu görevinden istifa ettiği yönündeki haberler doğru mudur?

-Hasan Cüneyd Zapsu Akkuyu Nükleer Anonim Şirketi’nde hangi hisseyi temsil etmektedir? Bu göreve nasıl getirilmiştir? Hasan Cüneyd Zapsu’nun bu göreve getirilmesinde Türk tarafının herhangi bir girişim ve telkini olmuş mudur?

-Akkuyu NGS’deki bazı tesisler için mühendislik ve ekipman tedarik hizmetleri sunulması da dahil olmak üzere tesislerin inşaat işlerinin yüklenicisi konumunda bulunan Rus-Türk ortaklığı ile kurulan Titan-2 IC İçtaş A.Ş.’nin sözleşmeye aykırı davrandığı ve iş güvenliği sağlamadığı gerekçesiyle sözleşmesinin feshinden Bakanlığınız önceden haberdar edilmiş midir? Bu konuda Bakanlığınızca herhangi bir girişimde bulunulmuş mudur?

-Bu işlemler için yeni sözleşme imzalanan TSM Enerji İnşaat Sanayi Limited Şirketi’nin (TSM) kuruluşu ile ilgili olarak anlaşmanın 8. maddesinin 3. fıkrasında yer alan prosedür işletilmiş midir? Bu şirketin ortakları arasında herhangi bir Türk firması var mıdır?

-Bu şirketin kuruluşu ve projeye ilişkin mühendislik ekipman tedarik hizmetleri sunulması da dahil olmak üzere tesislerin inşaat işlerinin Titan2-TSM Enerji İnşaat Sanayi Limited ortaklığına verilmesi ile ilgili olarak Bakanlığınızdan, Bakanlığınızın ilgili veya ilişkili kuruluşlarından herhangi bir izin alınmış mıdır?

-IC İçtaş A.Ş.’nin konuyu uluslararası tahkime taşıması durumunda Bakanlığınızın tavrı ne olacaktır? Bu konuda herhangi bir hazırlığınız bulunmakta mıdır?

-NGS projesi dolayısıyla, bu projenin başlangıç tarihinden 31.07.2022 tarihine kadar söz konusu santralin ana işletim ve üretim sorumluluğu konularında kaç Türk öğrenci, teknik eleman, öğretim üyesi, mühendis vb. Rusya’da eğitim almıştır? Bunların seçimi nasıl yapılmaktadır?

-Akkuyu Nükleer Santrali için kurulan şirkete (Akkuyu Nükleer A.Ş.) Rusların yaklaşık 5 milyar dolar gönderdiği ve benzer ölçekte transferlerin izleyen haftalarda devam edeceği yönünde medyada yer alan haberler doğru mudur? Rus tarafı bu aşamada böyle bir adıma neden ihtiyaç duymuştur? Böyle bir transfer işlemi yapılmış mıdır? Konu Bakanlığınızca izlenmekte midir?

“PROJENİN BAŞLANGICINDAN 31 TEMMUZ 2022 TARİHİNE KADAR RUS TARAFINDA YAPILAN TOPLAM HARCAMA TUTARI NEDİR?

-Akkuyu NGS projesinin başlamasından 31.07.2022 tarihi sonuna kadar Rus tarafınca yapılan toplam harcama tutarı nedir? Türkiye’ye ne kadar dış kaynak getirilmiştir? Yapılan inşaat ve montaj işlemleri için ödenen tutar ne kadardır? Bunun yıllar itibarıyla dökümü nedir?

-Akkuyu Nükleer A.Ş. nezdinde Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca yürütülen herhangi bir vergi incelemesi veya denetim çalışması var mıdır? Yoksa böyle bir çalışmanın yapılmasını Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndan talep edecek misiniz?

-Rosatom’un Akkuyu Nükleer Santrali'nin inşası ve geliştirilmesini finanse etmek için, hem de Türkiye Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın ihraç ettiği dolar tahvillerine geçici olarak yatırım amacıyla 29 Temmuz 2022 Cuma günü ile biten hafta içinde 6.1 milyar dolarlık bir kredi çağrısına çıktığı, Akkuyu’nun çoğunluk hissedarı Rosatom'un iştiraki olan Atomenergoprom şirketini kredinin garantörü olarak kullanmayı ve eğer borç verenler kabul ederse kredinin teminatı olarak dolar cinsi Türk tahvillerini (Eurobond veya yurtiçinde ihraç edilen dolar tahvillerini) vermeyi planladığı yönündeki haberler doğru mudur? Bu konuda Türkiye Cumhuriyeti tarafının Rusya'dan herhangi bir talebi olmuş mudur? Olmuşsa nedeni nedir? Bu durumun swapler hariç (-) 53.9 milyar dolar düzeyinde seyreden Merkez Bankası döviz rezervlerinin artırılmak istenilmesi ile ilgisi var mıdır?

“ŞİRKETİN FAALİYETLERİNİN MALİ SONUÇLARININ ŞEFFAF BİR ŞEKİLDE KAMUOYUNA DUYURULMASI İÇİN GEREKLİ TEBDİRLERİ ALMAYI DÜŞÜNÜYOR MUSUNUZ?”

-26 Temmuz 2022 tarihinde 98,9 milyar dolar civarında bulunan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın rezervinin 4 Ağustos 2022 tarihinde 108,1 milyar dolara yükselmesinin nedeninin bankalar üzerinden dolaylı olarak Merkez Bankası’na park eden ’Rus parası’ olduğuna dair medyada yer alan haberler ve yorumlar doğru mudur?

-Akkuyu Nükleer A.Ş.’nin yıllar itibarıyla faaliyetlerinin mali sonuçlarının şeffaf bir şekilde kamuoyuna duyurulması konusunda gerekli tedbirleri almayı düşünüyor musunuz?

-Cumhuriyetimizin 100. kuruluş yılında ilk ünitesinin faaliyete geçmesi beklenen aynı zamanda bir prestij projesi olarak görülen Akkuyu Nükleer Santrali yapım işinin; ulusal ve uluslararası camiada, Ukrayna-Rusya savaşı nedeniyle Rusya’ya uygulanan yaptırımların mali bölümünün aşılması veya Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın döviz rezervlerinin, indirekt yöntemlerle artırılması için perdeleme amacıyla kullanılan bir argüman haline getirildiği yönündeki algıyı ortadan nasıl kaldıracaksınız?