Bütün Ülkeler Tek Bir Para Birimi Kullansa İyi Olur muydu?

İkinci ÖZETİ| Dünya Savaşı'nın ardından yaşanılan büyük yıkım, akıllara savaş sonrasında yeni parasal düzenin nasıl işleyeceği sorusunu getirmişti.

Tam da bu soruya yanıt bulmak ve yaşanması olası bir ekonomik krizin önüne geçmek için 1944 yılında düzenlenen ve 44 ülkenin katıldığı Bretton Woods konferansında, Keynes hazırladığı detaylı bir rapor ile “Bancor” isimli para biriminin önerisini sunmuştu.

Bancor, Keynes tarafından, devletlerin ortak olarak kullandığı bir para birimi olarak önerilmişti.

Keynes, Bancor’un Dünya Merkez Bankası benzeri bir kuruluş bünyesinde ve yalnızca devletlerin birbirlerine yaptığı ödemeler için kullanılmasını öneriyordu. 

Dünyanın rezerv parası olacaktı.

Eğer Bancor kabul edilseydi diğer para birimlerin değerleri Bancor’a endekslenerek ifade edilecekti.

Temel mantık, ülkelerin parasının şu anda sabitlendiği altın standardı yerine Bancor isimli para birimine sabitlenmesiydi.

Bu sayede, her ülke kendi para birimini Bancor’a sabitleyerek oynaklığı (volatiliteyi) belli bir limitte dalgalanması açısından sınırlayacaktı.

Dalgalanmaların limitlenmesi ülkelerin uluslararası ticaretteki dış dengelerini korumasına da yardımcı olacaktı.

Yani amaç, kur eşitsizliğini dengeleyerek, dış ticaret açığı ve dış ticaret fazlası veren ülkeler arsındaki eşitsizliğin dengelenmesini sağlamaktı.

Ne yazık ki Bancor, Amerika gibi oldukça büyük dış ticaret fazlası veren ülkelerin işine gelecek bir yöntem değildi.

Her ne kadar Keynes’in önerdiği para birimi dış ticaret açığı veren ülkeler için avantaj yaratsa da eşitliği sağlamak açısından dış ticaret fazlası veren ülkelere de yaptırım uygulattığı için Amerika için bir dezavantaj yaratıyordu.

Amerika’nın bu fikre şiddetle karşı çıkması sonucunda Bancor, Bretton Woods konferansında kabul göremedi.

Amerika Hazinesi baş ekonomisti Harry Dexter White, Keynes’in önerisine karşı çıkarak Dünya Bankası ve IMF gibi kurumların kurulmasını önererek altına ve Amerikan dolarına bağlı olacak bir sabit kur sistemi önerdi.

White tarafından önerilen sistem ile Amerikan Doları dolaylı yoldan bir çeşit rezerv para haline geldi.

Midjourney .via-text { background-color: rgb(0,0,0); /* Fallback color */ background-color: rgba(0,0,0, 0.4); /* Black w/opacity/see-through */ color: white; font-weight: 300; font-size: 0.75em; position: absolute; bottom: 0%; right: 0; z-index: 2; padding: 5px !important; text-align: left; }

Sonuç olarak Bancor’un yerini Amerikan Doları, merkez bankasının yerini FED aldı. IMF ve Dünya Bankası ise bu sistemi kontrol altında tutup koruyacak kurumlar olarak faaliyet göstereceklerdi.

Sizce Keynes’in önerdiği Bancor kabul edilmiş olsa dengeler ne yönde değişirdi?