Bu 6 "Uykucu" Tipten Hangisisin?

Bir ÖZETİ| sohbet arasında kendinizi 'ben gece insanıyım' ya da 'tam bir erkenci kuşum' diye tanımladığınız olmuştur. Bu bir sohbet geyiği gibi görünse de, aslında insanlar gerçekten farklı 'kronotiplere' sahip ve kronotipimiz sağlığımızdan hayat tarzımıza pek çok konuda kritik bilgiler veriyor. 

Üstelik genel olarak yıllar boyu sadece 'gece insanı' ve 'gündüz insanı' olarak gruplandırılsa da, yürütülen yeni araştırmalar, daha fazla sayıda kronotip olduğuna işaret ediyor. Peki 'kronotip' tam olarak ne? Sizin kronotipiniz hangisi? Hayatınıza etkileri neler?

Günün hangi saatlerinde uykulu olduğumuz, hangi saatlerinde kendimizi daha enerjik ve verimli hissettiğimiz sorularının cevabı, kronotipimizi söylüyor.

Kronotip, en basit tanımıyla bu aslında. İstisnaları dışarıda bıraktığınızda, 24 saatlik döngü içerisinde hangi saatlerde uyumaya meyilli olduğunuz ve hangi saatlerde enerjik ve verimli olduğunuz bilgisi, kronotipinizi oluşturuyor.

Ancak burada söz ettiğimiz durum bir tür tercihten ya da şartların gerektirdiklerinden ziyade biyolojik saatimizin günlük hayatımıza yansıma şekli diyebiliriz. Yani sınava hazırlanmak için zorla ayakta kaldığınız geceler ya da işe gitmek için her sabah yataktan sürüklenerek kalkmalarınız, kronotipinizi söylemiyor.

Bunun sebebi ise modern toplumda günü yaşamak için belli saatlerin belirlenmiş olması ve kronotipimiz ne olursa olsun bu sisteme uymak zorunda oluşumuz. Oysa ki avcı toplayıcı kabileler halinde yaşadığımız dönemde, kronotiplerimiz sayesinde günün farklı saatlerinde uyumak ya da uyanık olmak kabilenin korunması için fayda sağlıyormuş...

'Ben gece insanı da değilim gündüz insanı da. Neyim ben şimdi?' diyenlerdenseniz, korkmayın, herkes için bir kronotip var.

Öncelikle hemen söyleyeyim; kaç tip kronotip olduğuna yönelik çok sayıda farklı araştırma var. Hemfikir olunan şey bunu 'gececi' ve 'gündüzcü' olarak ikiye ayırmanın aslında yeterli olmadığı.

Kimi araştırmalar dört kronotipten bahsederken, güncel bazı çalışmalar bu sayıyı altıya çıkarmış durumda. 

Popüler olanla başlayalım; ayı, kurt, aslan, yunus. Sen hangisisin?

Kronotipleri dört ana grupta inceleyen ve bunları ayı, kurt, aslan ve yunus olarak tanımlayan bakış açısı klinik psikolog ve uyku tıbbı uzmanı Dr. Michael Breus'un çalışmalarına dayanıyor.

Bu dört ana grubun özellikleri ise şöyle;

Ayılar günü Güneş'in doğuş ve batış saatleriyle uyumlu yaşıyorlar. Sabah gün başlarken kolayca uyanıyor, akşamları zorlanmadan uykuya dalıyorlar. Sabah saatleri en verimli ve enerjik saatleriyken, 14.00 - 16.00 arasında enerjileri yavaşça düşmeye; verimlilikleri azalmaya başlıyor. İnsanların yaklaşık olarak %50'si bu kronotipe dahil ediliyor.Kurtlar sabahları uyanmakta güçlük çeken, gece geç saate kadar ayakta kalan ve öğleden sonra hatta neredeyse akşam olmak üzereyken enerjileri ve verimlilikleri en yüksek seviyede olan kişiler. İnsanların %15-20'sinin kurt kronotipine dahil olduğu ifade ediliyor.Aslanlar güne Güneş bile doğmadan başlayan; alarmsız ve kolayca uyanan insanlar olarak tanımlanıyor. Genellikle öğlen 12.00 gibi enerjileri düşmeye başlıyor ve akşam 21.00 - 22.00 gibi uykuya geçmek istiyorlar.Yunuslar ise uykusu hafif olduğundan ışık ya da ses gibi uyaranlarla sürekli uyanan, bu yüzden de sağlıklı bir uyku düzeni oturtmakta zorlanan kişiler. Bölünen uykular sebebiyle genel olarak yorgun hissetseler ve sabahları zor uyansalar da 10.00 - 14.00 arası saatler en verimli saatleri.