Elon ÖZETİ| Musk’ın kurucusu olduğu SpaceX geçtiğimiz günlerde kendi uzay mekiği Crew Dragon’ı başarılı bir şekilde Uluslararası Uzay İstasyonu’na gönderdi. NASA astronotları Doug Hurley ve Bob Behnken, özel bir şirketin uzaya yolladığı ilk insanlar olarak tarihe geçtiler. Ancak bu tarihi göreve kadar yaşanan çok şey var. Bunların önemli bir kısmını da başarısızlıklar ve yitip giden hayatlar oluşturuyor.
Tüm başarısızlıklara rağmen uzay tarihini başarılarla hatırlamaya devam ediyoruz. Uzaya çıkan ilk insan olan Kozmonot Yuri Gagarin, Ay’a ayak basan ilk insan Astronot Neil Armstrong, uzaya çıkan ilk kadın Kozmonot Valentina Tereşkova bunlardan bazıları ancak bugün sizlere bilindik başarıları değil, 1960’lardaki Soğuk Savaş’ın ve uzay yarışının çok da bahsedilmeyen karanlık kısmını anlatacağız. ABD ve SSCB arasındaki uzay yarışında, propagandalar için hayatı hiçe sayılan insanlardan sadece birinin hikayesini... Bir uzay görevinde yaşamını yitiren ilk insan Kozmonot Albay Vladimir Komarov'u tanıyacağız.
Rütbeli bir asker, bir pilot, bir baba, bir eş:
Tam adıyla Vladimir Mihailoviç Komarov 1927’de Moskova’da doğdu. Sovyet Hava Kuvvetleri’nde başarılı bir subay pilot olarak mesleğine devam ettiği sırada 1950’de Valentina Yakovlevna evlendi. Yevgeni ve İrina adında iki çocuk sahibi oldu. Hava kuvvetlerinde pilotların çok fazla iş yüküyle uğraşmasına rağmen lisans eğitimine başladı. 1959 yılında “Zhukovsky Hava Kuvvetleri Akademisi”nden mezun oldu. Ardından “Hava Kuvvetleri Devlet Red Banner Bilimsel Araştırma Enstitüsü”ne atandı ve deneyimli albay pilot olarak ordudaki görevine devam etti.
Vladimir Komarov, 1960 yılında Sovyet Uzay Komutanlığı tarafından uzaya gidecek ilk kozmonotlar listesine seçilen en nitelikli pilotlardan biriydi. Uzay görevleri için aldığı eğitimlerin başında iki defa tıbbi yeterlilikte olmadığı için ismi geri çekilse de azmi ve iradesiyle 1962’de Vostok 4 uzay görevinde Kozmonot Pavel Popoviç’in yedeği olarak yer almayı başardı.
12 Ekim 1964’te ilk uzay uçuşunu Voskhod 1 uzay görevi ile birden fazla insanın tek kapsülde yer aldığı ilk uzay uçuşunun komutanı olarak gerçekleştirdi. Mürettebattaki diğer kozmonotlar Konstantin Feoktistov ve Boris Yegorov ile bir doktor ve bir bilim insanının katıldığı ilk uzay uçuşunu gerçekleştirdiler. Ayrıca insanların özel kıyafet giymediği ilk uzay uçuşunu da başarıyla tamamlamış oldular. Bu başarılı görevle birçok ilki gerçekleştiren SSCB, ABD’nin “Gemini Projesi”nden önce ilk çok insanlı uzay uçuşunu gerçekleştirerek uzay yarışında büyük bir başarı ve propaganda kozu kazanmış oldu.
Uzaya çıkan ilk insan Yuri Gagarin'in arkadaşıydı:
Takvimler 1966’yı gösterdiğinde dönemin Yüksek Sovyet Prezidyumu Başkanı Leonid Brejnev’in Lenin’in doğum gününe özel yapılmasını istediği Soyuz 1 ve Soyuz 2 görevleri için çalışmalar başladı. Soyuz 1’in görev planı; tek kişilik uçuş ile dünyanın yörüngesine yerleşmek ve ardından gönderilecek olan üç kişilik Soyuz 2 uzay aracı ile uzayda buluşmaktı. Soyuz 2 ile yollanan kozmonotlardan ikisi uzay yürüyüşüyle Soyuz 1’e geçecekler ve uzay uçuşunu tamamlayıp Dünya'ya döneceklerdi.
Soyuz 1 görevine as olarak Vladimir Komarov ve yedek olarak da eğitimden arkadaşı Yuri Gagarin seçildi. Henüz mühendislik aşamasında, Soyuz 1’in tasarımının bir kozmonotun gemiden güvenli bir şekilde çıkmasına ya da girmesine imkan vermediği fark edildi. Buna rağmen Komarov’un güvende olacağı söylenerek çalışmalara devam edildi.
Ardından yer çalışmalarına başlayan Komarov ve Gagarin teknisyenlerle birlikte 203 teknik hata buldular. Uzay aracının tabuttan farksız olduğunu belirterek görevin ertelenmesini istediler ancak o dönem Sovyet komuta zincirinde böyle bir talepte bulunmak çok tehlikeli bir adımdı. Yetkililerden kimse bunu dillendirmeye cesaret edemedi. Bunu dillendirebilecek tek kişi Sovyet Uzay Komutanlığı’nın baş tasarımcısı Sergey Korolyov da yakın zamanda ölmüştü. Yerine getirilen yardımcısı Valentin Mishin ise hem bu görev için yeterli değildi hem de siyasi baskıdan ve yerini kaybetmekten fazlasıyla korktuğu için bu durumu asla yetkililerle paylaşmadı.
Siyasi uzay yarışına kurban gidip ölmek istemeyen Komarov ve Gagarin’in ortak mücadelesi:
Uzaya çıkan ilk insan olarak halk kahramanı kabul edilen Yuri Gagarin görevin iptali için KGB (Sovyet Devlet Güvenlik Komitesi) çalışanı ve dostu Venyamin Russayev'e ulaştı. Russayev, dönemin başkanı Brejnev’e on sayfalık bir mektup gönderdi. Bu mektup Brejnev’e asla ulaşmadı. Mektuptan haberdar olan herkes ya rütbe düşürme ile cezalandırıldı ya görevden uzaklaştırıldı ya da Sibirya’ya sürgüne gönderildi.
İçinde bulunduğu durumu yakın çevresiyle paylaşan Komarov’a herkes görevden çekilmesini söylemesine rağmen Komarov, öleceğini bile bile çekilmeyi reddetti. O çekilseydi yerine arkadaşı Yuri Gagarin gidecekti ve bu sefer o ölecekti. Ayrıca görevden çekilmek onun orduda aldığı eğitimin temel ilkelerine tersti. Bu koşullar altında cesur Kozmonot Vladimir Komarov, Soyuz 1 görevi için çalışmalarına devam etti.
Arkadaşı Yuri Gagarin ise onun çekilmesini istiyordu çünkü kendisi bir halk kahramanıydı ve göreve o geçtiğinde görevin iptal olacağına emindi. Sovyet yetkililerin halkın tepkisinden çekinerek kendisinin ölmesine izin vermeyeceklerine inanıyordu. Tüm çabasına rağmen Gagarin arkadaşını ikna edemedi.
Ülkesi adına bir halk kahramanı olmadan önce fedakar bir dost olan Komarov, test uçuşu yapılmadan uzaya gönderiliyor:
Sovyet Uzay Komutanlığı, bilinen tüm bu sorunlara rağmen emir komuta zincirinin ve yaklaşan 50. yıl dönümünün yarattığı baskıyla görevi tamamlamaya karar verdi. Çalışmalar hızlı bir şekilde sürdürüldü. SSCB tarihinde ilk kez bir uzay aracı deneme uçuşu yapılmadan uzaya gönderildi. Soyuz 1, 23 Nisan 1967’de günümüzde Kazakistan topraklarında bulunan “Baykonur Uzay Üssü”nden gece fırlatılan ilk insanlı uzay aracı olarak yörüngeye gönderildi. Sovyet halkına propagandası bolca yapılan Soyuz 1 ve Komutan Kozmonot Albay Vladimir Komarov bir yıldız gibi uzaya uğurlandı.
Tam bir facia:
Fırlatmadan yörüngeye kadar başarılı ilerleyen görev, Soyuz 1 yörüngeye ulaştığındaysa tam bir faciaya dönüştü. İlk olarak uzay aracına enerji sağlayan iki güneş panelinden biri açılmadı. Bu uzay aracının yarı güçle çalışacağı anlamına geliyordu. Navigasyon sistemleri ve iticiler bozuldu. Komarov aracı yönlendirmeye yarayan iticilerin bozuk olmasına rağmen yörüngeye yerleşmeyi başardı ancak uzay aracının durumu oldukça kritikti.
Başta Soyuz 2 ekibi kurtarma görevi için teklifte bulundu. Yetkililer hem Soyuz 1’in kapısının giriş çıkışa elverişli olmaması hem de aynı sorunların Soyuz 2’de de görülme olasılığı nedeniyle bu teklifi reddettiler. Görevin ikinci basamağı yani Soyuz 2’nin fırlatılması hemen iptal edildi ve Komarov’a dönüşe geçmesi için emir verildi.
Eve dönüş: Bir yıldızın kayışı