Bakan Nebati: Cumhuriyet tarihindeki en yüksek düşüşü yaşandı

Bakan ÖZETİ| Nebati'nin açıklamaları şöyle:

Bir yılı aşkın bir süre evvel yatırımı, istihdamı, üretimi ve ihracatı odağımıza aldığımız Türkiye Ekonomi Modelini hayata geçirdik.

Modelimiz kapsamında hayata geçirdiğimiz politikaların sonuçlarını ve 2022 yılı bütçe gerçekleşmelerini tüm ayrıntılarıyla sizlerin kamuoyunun huzurunda değerlendirmek üzere sizlerle bir araya gelmiş bulunuyoruz. 

Türkiye Ekonomi Modeli ile önemli bir başarı hikâyesi yazdık. Türkiye Ekonomi Modeli ile önemli bir başarı hikâyesi yazdık. Nitekim küresel enflasyonun tarihi yüksek seviyelerde seyrettiği, taşımacılık maliyetlerinin hızla yükseldiği, son yüzyılın en zor yıllarından biri olan 2022 yılında makroekonomik göstergelerin tamamına yakınında başarı elde ettiğimizi vurgulamak isterim. Bu açıdan 2022 çok özel bir yıl olmuştur.
Biraz sonra sizlere Sayın Cumhurbaşkanımızın önderliğinde 2022 yılında dünyanın en başarılı ülkelerinden biri olan Türkiye’nin bu başarısını açıkça ortaya koyan ekonomik göstergelerine ilişkin rakamları tek tek paylaşacağım. Daha müreffeh ve daha güçlü bir Türkiye için Türkiye Yüzyılına kararlı adımlarla ilerlediğimizi hepinizin huzurunda tam bir inançla ifade etmek isterim. 

TÃœRKÄ°YE EKONOMÄ° MODELÄ°

Türkiye Ekonomi Modelinin temel politika araçlarını; TL tasarrufların özendirilmesi, selektif kredi politikası ve yatırım ortamının iyileştirilmesi olarak belirlemiştik. Bu politika araçlarının etkin kullanımıyla birlikte dengeli ve sürdürülebilir bir büyümeyi hedefledik. Modelimizi tasarlarken amacımız kapsayıcı bir yaklaşımla yatırımları, istihdamı, üretimi, ihracatı ve verimliliği artırmak, cari işlemler dengesinde fazla vermek ve fiyat istikrarını kalıcı bir şekilde temin etmek olmuştur.

TERS DOLARÄ°ZASYONTERS DOLARÄ°ZASYON

2022 yılında TL tasarrufları artırmak, finansal istikrarı güçlendirmek ve finansal derinliği artırmak üzere başta Kur Korumalı Mevduat ve Katılma Hesabı olmak üzere birçok yeni adımı devreye aldık.Böylece, kısa bir sürede Döviz Tevdiat Hesaplarında Cumhuriyet tarihindeki en yüksek düşüşe imza attık.

DÖVİZ KURUNDA ÖNGÖRÜLEBİLİRLİK

2022 yılının ikinci yarısından itibaren de döviz kurlarında istikrarı sağlarken finansal istikrarı da sağlamlaştırdık. Finansal istikrarın güçlendirilmesi; TL’nin reel olarak değer kazanmasını da beraberinde getirmiştir.

GELÄ°RE ENDEKSLÄ° SENET

TL’ye olan cazibeyi artırmak için ayrıca 6,6 milyar TL’ye ulaşan Gelire Endeksli Senet ihraç ettik ve DİBS ile temettü gelirlerinde stopaj indirimi yaptık. 

ALTIN SERTÄ°FÄ°KASI Ä°HRACI

Türkiye Ekonomi Modeli kapsamında finansal araçlarda çeşitlendirme ve finansal sistem dışındaki âtıl tasarrufların finansal sisteme kazandırılması amacıyla, 21 Kasım 2022’de devreye aldığımız 5 ton Altın karşılığında ihraç edilen Darphane Altın Sertifikalarına bireysel yatırımcılarımız büyük bir ilgi gösterdi. Bu teveccühün ardından bugün de 10 tonluk ikinci altın sertifikası ihracına bugün çıkıyoruz.

ALTIN REZERVLERÄ°MÄ°Z

Altın sertifikası ihraçlarımız, Altın Tasarruf EkoSistemi ve Altın Dönüşümlü KKM uygulamasıyla 2022 yılında altın rezervlerimizin 129 ton artırılmasına katkıda bulunduk. 

BRÃœT REZERVLERÄ°MÄ°Z

Sadece altın rezervlerimizin değil brüt rezervlerimizin de 129 milyar Dolar ile son 8 yılın en yüksek seviyesine ulaşmasına katkı sağladık. Brüt rezervimizin 2022 yılında bir önceki yıla göre 18 milyar dolar artış kaydetmesinde;

o KKM hesaplarının 1,4 trilyon TL’ye ulaşması, 

o 11 milyar dolar tutarında Eurobond ihracı yapmamız ve o İhracatımızın rekor seviyeye yükselmiş olması etkili olmuştur.

BORSA Ä°STANBUL
 
Rezervlerimizdeki artışa ilaveten Borsa İstanbul’daki yatırımcı sayımızın 1,4 milyon kişi artmasıyla yatırımcı tabanımızı genişlettik. Son bir yılda borsa şirketlerinin piyasa değeri yüzde 184 artışla 6,2 trilyon liraya ulaşmıştır.

BORSA İSTANBUL’DA 40 YENİ ŞİRKET

Halka arzları vergisel açıdan teşvik ederek, şirketlerimizin 19,3 milyar liralık ek finansmana erişimine imkan sağladık. Böylece, 2022 yılında 40 yeni şirket Borsa İstanbul’da işlem görmeye başladı.

BORSA Ä°STANBUL DOLAR BAZINDA GETÄ°RÄ°

Türkiye borsa performansıyla gerek gelişmiş gerekse gelişmekte olan ülkelerden olumlu ayrıştı. Böylece, Borsa İstanbul 2022 yılında dolar bazında yüzde 111 ile en yüksek getiriyi sağladı.

FON BÃœYÃœKLÃœKLERÄ° DE ARTIYOR

Yatırım, girişim sermayesi ve gayrimenkul yatırım fon büyüklükleri de sermaye piyasamızın derinleşmesi konusunda kat ettiğimiz mesafeyi açıkça ortaya koyuyor.

BÄ°REYSEL EMEKLÄ°LÄ°K SÄ°STEMÄ°

Bireysel Emeklilik Sistemini de hızla büyütüyoruz. Ülkemizde özel tasarrufların yükseltilmesi hedefi doğrultusunda 2022 sonunda, Otomatik Katılım Sistemi dahil Bireysel Emeklilik Sistemindeki toplam fon büyüklüğü yüzde 76 artışla yaklaşık 430 milyar TL’ye ulaşmıştır.

BES’İN 18 YAŞ ALTINA AÇILMASI VE DEVLET KATKISININ ARTIRILMASI

18 yaşından küçüklerin BES’e dâhil edilebilmesi ve 2022 yılı Ocak ayında yürürlüğe giren yüzde 30 Devlet katkısı uygulaması neticesinde 2022 sonunda, toplam katılımcı sayısı 1,3 milyon artışla yaklaşık 15 milyon kişiye ulaşmıştır.

KATILIM EKOSİSTEMİNİ GÜÇLENDİRİYORUZ

Sigortacılığın diğer bir alanı olan Türk Katılım Reasürans AŞ’yi kurmak suretiyle katılım ekosistemini daha da güçlendiriyoruz.

Türk Katılım Reasürans AŞ’nin yurtdışı katılım sigortacılığıyla entegrasyonunu artırıyoruz. Katılım esaslı fonların özel emeklilik sistemindeki payının artırmasını destekliyoruz.

ETKİN BORÇLANMA POLİTİKASI

Bahsettiğim TL cinsi tasarrufların çeşitlenmesine ilaveten, stratejik ölçütlere dayalı ve etkin borçlanma politikaları sayesinde kamu borç yönetimi alanında da önemli kazanımlar elde ettik.

2022 yılında bir önceki yıla göre iç borçlanmanın ortalama vadesini 17 ay uzatarak 70 aya yükselttik; maliyetini ise 14,9 puan azaltarak yüzde 10,7’ye düşürdük.

FÄ°NANSMAN KOÅžULLARI SIKILAÅžIYORFÄ°NANSMAN KOÅžULLARI SIKILAÅžIYOR

Küresel finansman imkanlarının sıkılaştığını ve dünyada faiz oranlarının arttığını eminim takip ediyorsunuzdur. 

ZORLU PİYASA KOŞULLARINA RAĞMEN DAHA YÜKSEK TUTARDA VE SAYIDA İHRAÇ YAPTIK

Uluslararası sermaye piyasalarındaki gelişmekte olan ülke ihraçlarının bir önceki seneye göre neredeyse yarıya düştüğü 2022 yılında, bizler, hedeflediğimiz 11 milyar dolar tutarında yurtdışı tahvil ihracını başarıyla tamamladık.Böylece, zorlu piyasa koşullarında en yüksek ihracı gerçekleştiren gelişmekte olan ülke olmayı başardık.

ULUSLARARASI KURULUÅžLARDAN DA FÄ°NANSMAN SAÄžLAMAYA DEVAM ETTÄ°K

Vatandaşlarımızın yaşam kalitesini iyileştiren ve kritik önem taşıyan kamu projeleri için uluslararası kuruluşlarla yakından çalışmaya devam ediyoruz. Dünya Bankası, çeşitli uluslararası finans kuruluşları ve ticari bankalar vasıtasıyla 3,5 milyar dolarlık yurtdışı finansman temin ettik.

ULUSLARARASI GÖRÜŞMELERE ÖNEM VERDİK

Küresel finansal koşulların sıkılaştığı böyle bir dönemde ülkemize yönelik uluslararası yatırımların artırılmasında, birçok ülkeden mevkidaşlarımız ve uluslararası kuruluşların üst düzey yetkileriyle bir araya gelerek Türkiye Ekonomi Modeli ve ülke ekonomimiz hakkında bilgi vermemiz önemli oranda etkili olmuştur.
Toplantılarımızı büyükelçiliklerimizde ve uluslararası kuruluşlarda yaptığımızı sizlere hatırlatmak isterim.  

HAZÄ°NE DESTEKLÄ° KEFALET SÄ°STEMÄ° VE SELEKTÄ°F KREDÄ° YAKLAÅžIMI

Değerli katılımcılar; ekranları başında bizleri izleyen kıymetli vatandaşlarımız,Modelimizin önemli sacayaklarından biri olan selektif kredi anlayışıyla ve Hazine Destekli Kefalet Sistemiyle 116 milyar lira kredi imkânı oluşturduk. 

TİCARİ KREDİ BÜYÜMESİNE ÖNCELİK VERDİK

Selektif kredi yaklaşımımızın bir sonucu olarak imalat sanayi öncülüğünde kullandırılan ticari kredi büyümesi 2021 yılının 25 puan üzerine çıkarak yüzde 36,1 seviyesine ulaşmıştır.  

BANKACILIK SEKTÖRÜMÜZÜN SAĞLIKLI BÜYÜYEN BİLANÇOSU

Bu yüksek tutardaki ve orandaki ticari kredilerimizi güçlü bankacılık sektörümüz sayesinde işletmelerimize sağlıyoruz.

BANKACILIK SEKTÖRÜMÜZÜN GÜÇLÜ SERMAYE YAPISI VE DÜŞÜK TAHSİLİ GEÇİKMİŞ ALACAK ORANI

Malumunuz, bankacılık sektörümüzün sermaye yeterlilik rasyosu yüzde 19,3 ile yüzde 8 olan yasal asgari oranının oldukça üzerindedir.
Yabancı para net genel pozisyonu kaynaklı kur riski bulunmayan sektörün tahsili gecikmiş alacak oranı da 2022 yılında azalmaya devam ederek yüzde 2,2 gibi oldukça düşük bir seviyede gerçekleşmiştir.

TAHSİLİ GECİKMİŞ ALACAK ORANI DİĞER GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDEN DAHA DÜŞÜK SEVİYEDE

Ülkemizdeki bankaların Tahsili Gecikmiş Alacak oranının diğer gelişmekte olan ülkelerden daha düşük bir seviyede olduğu bilgisini de sizlere paylaşmak isterim.

DENGELÄ° VE SÃœRDÃœRÃœLEBÄ°LÄ°R BÃœYÃœME

TL cinsi tasarrufları çeşitlendirerek, yatırım ortamını iyileştirerek ve selektif kredi sağlayarak; Türkiye Ekonomi Modelimiz ile daha dengeli, daha sürdürülebilir ve daha güçlü büyüyoruz. Büyüme potansiyelimizin artması açısından önem arz eden makine ve teçhizat yatırımlarında kesintisiz büyüme süreci 12 çeyreğe çıktı.

2022 yılında küresel pazarlardaki yavaşlama ve paritenin olumsuz etkilerine rağmen ihracatımız 254,2 milyar dolarla rekor seviyeye ulaştı. 2022 yılının ilk üç çeyreğinde gerçekleşen büyümenin yüzde 60’ı makine ve teçhizat yatırımları ile net ihracattan kaynaklanmıştır.

MAKİNE VE TEÇHİZAT YATIRIMLARI DİĞER ÜLKELERE GÖRE DAHA YÜKSEK

Ülkemizdeki makine-teçhizat yatırımları salgın öncesine göre yaklaşık yüzde 68 artarken, ABD ve Avrupa Birliği’ndeki artış sınırlı düzeyde kalmıştır.

REKOR BÃœYÃœMEDE POZÄ°TÄ°F AYRIÅžMA

Makine teçhizat yatırımlarında dünyadan ayrışan Türkiye, 9 çeyrektir aralıksız büyüme performansıyla da dünyadan pozitif ayrışmaktadır.

2022 yılının ilk üç çeyreğinde kaydettiğimiz yüzde 6,2’lik güçlü ve dengeli büyümeyle G-20 ülkeleri arasında en hızlı büyüyen ekonomilerden biri olduk.

KÜRESEL BÜYÜME TAHMİNLERİ AŞAĞI YÖNLÜ, BİZİMKİSİ YUKARI YÖNLÜ REVİZE EDİLİYOR

Biz bu yüzde 6,2’lik büyüme oranını küresel ekonominin zorlu bir dönemden geçtiği ve küresel resesyon riskinin giderek yükseldiği bir dönemde gerçekleştirdik.

2022 yılında küresel büyüme tahminleri aşağı yönlü revize edilirken Türkiye’nin büyüme tahmini yukarı yönlü revize edilmiştir.

BÜYÜMEDE DİĞER ÜLKELERE GÖRE DAHA BERRAK BİR TABLO ÇİZİYORUZ

2022 yılının ilk üç çeyreğinde ülke ekonomimizin performansını diğer ülkelerle kıyasladığımızda çok berrak bir tablo ortaya çıkmaktadır. Bu dönemde Çin bizim yarımız; ABD ve Almanya ise yarımızdan da düşük bir oranda büyüme kaydetmiştir.

KİŞİ BAŞI GELİR OVP TAHMİNLERİMİZİN ÜZERİNDE OLACAKTIR

Yüksek büyüme performansımızın etkisiyle 2022 yılında kişi başına gelirimiz 10 bin dolar seviyesini aşacağını öngörüyoruz. Ki bu, Orta Vadeli Program tahmininizin de üzerindedir. 2023 yılında da kişi başına gelirimiz inşallah daha da yükselerek 12 bin doların üzerine çıkacaktır.

ÃœLKEMÄ°ZÄ° ÃœRETÄ°M Ä°LE KALKINDIRACAÄžIZ

Türkiye Ekonomi Modelimiz ile büyümede kırdığımız rekorları sağlam bir zemin üzerine inşa ediyoruz.

Bu zeminin önemli bir parçası üretimdir. Nitekim sağladığımız desteklerle sanayi katma değerinin GSYH’deki payı da önemli artış kaydetti. Bu oran 2022 yılının ilk üç çeyreği itibarıyla yüzde 27’yi aşmış durumdadır.

ÃœRETÄ°MÄ°MÄ°Z DÄ°ÄžER ÃœLKELERÄ°N KAT VE KAT ÃœZERÄ°NDE ARTIYOR

Salgın öncesine göre üretimimizi yüzde 20 artırdık. Bu üretim artışı AB’nin 5 katına, ABD’nin ise 7,5 katına tekabül etmektedir.

ÜRETİMİMİZİ İHRACAT İLE TAÇLANDIRIYORUZ

Salgın döneminde küresel tedarik zincirlerinde yaşanan sorunları avantaja dönüştürerek üretimdeki başarımızı ihracat artışlarıyla taçlandırıyoruz.

BACASIZ SANAYÄ°DE (TURÄ°ZM) DE ZÄ°RVEDEYÄ°Z

Rusya-Ukrayna Savaşıyla birlikte oluşan tüm kötümser beklentilere rağmen, bacasız sanayide de tarihi zirveleri görüyoruz. Turizmde en yüksek performans kaydettiğimiz 2019 yılında turizm gelirimiz 39 milyar dolar iken, 2022 yılında 51,5 milyon ziyaretçi ile 46 milyar dolar gelir elde etmeyi bekliyoruz.

ENERJİ VE ALTIN HARİÇ CARİ FAZLA

Rekor tazeleyen ihracat ve turizm gelirleri sayesinde 2022 yılı Kasım ayı itibarıyla enerji ve altın hariç cari fazla 2021 yılına kıyasla 14,3 milyar dolar iyileşerek 51,3 milyar dolara ulaştı. Enerji fiyatlarındaki normalleşmeyle birlikte enerji ve altın dahil cari işlemlerde de tatmin edici rakamlara ulaşacağız.

ENFLASYON OVP TAHMÄ°NLERÄ°MÄ°ZÄ°N ALTINDA

Küresel emtia fiyatlarındaki artış, 2021 yılı sonundaki kur hareketi ve tedarik zincirlerindeki kırılmaların sonucunda maalesef 2022 yılını yüksek bir enflasyon ile geçirdik. Diğer taraftan, 2022 Kasım ayında düşüşe başlayan enflasyonun bu eğilimi Aralık ayında artarak devam etti. Böylece, yılsonu tüketici enflasyonu OVP’de hedeflediğimiz rakamın da altında gerçekleşerek yüzde 64,3 oldu. 2023 yılında enflasyondaki düşüş devam edecektir.

ÃœFE-TÃœFE MAKASI DA DARALIYOR

2022 yılı Aralık ayı itibarıyla sadece tüketici enflasyonunda değil üretici enflasyonunda da gerileme gördük. Böylece TÜFE-ÜFE makası oldukça daraldı. Bu fark 2022 yılı Ekim ve Aralık ayları arasında 72 puandan 33,5 puana geriledi.• Bu suretle üretici fiyatlarının TÜFE üzerindeki baskısı giderek azalmaktadır.

TAHIL KORÄ°DORUNUN ETKÄ°N Ä°ÅžLEMESÄ°NE KATKI SAÄžLADIK

Enflasyonun son dönemde gerilemesinde, küresel düzeyde emtia fiyatlarındaki normalleşme de etkili oldu. Bu normalleşmede Sayın Cumhurbaşkanımızın izlediği Lider Diplomasisi sayesinde tahıl koridorunun açılmasının etkisi yüksek oldu. Biz de tahıl koridorunun etkin işlemesinde üzerimize düşeni yaptık. Kritik önem arz eden alanlarda faaliyetlerin aksamadan devam etmesi amacıyla sigorta teminatı bulunamayan riskler ile özellik arz eden riskler için Özel Riskler Yönetim Merkezini (ÖRYM) aktif hale getirdik. Bu merkez, Bakanlığımızın kefaletleri ile başta tarım ithalatçıları olmak üzere, özel havayolu şirketlerine, enerji sektöründe hizmet veren kuruluşlara ve armatörlerimize sigorta teminatı sunmuştur.

ENFLASYONUN ETKÄ°LERÄ°NE KARÅžI ADIMLAR ATTIK

Bu ve benzeri adımlarla sadece enflasyonun düşüşüne katkı sağlamadık, aynı zamanda vergi politikalarımız yoluyla enflasyonun vatandaşımız üzerindeki olumsuz etkilerine karşı önemli adımlar attık. Bu kapsamda, 2022 yılında 290,4 milyar TL vergi gelirinden vatandaşlarımız lehine vazgeçtik.

MODELİMİZİN EN ÖNEMLİ ÇIKTISI: İSTİHDAM

Büyüme, yatırım ve ihracat artışları sayesinde ülkemizde istihdam edilen kişi sayısı Kasım itibarıyla 31,6 milyon kişiyle tarihi yüksek seviyeye ulaşmıştır.

Ä°STÄ°HDAMDA DÄ°ÄžER ÃœLKELERDEN POZÄ°TÄ°F AYRIÅžIYORUZ

İstihdam artış hızı ABD ve Avrupa Birliğinde salgın öncesi döneme göre yüzde 1,5’e ulaşmazken, ülkemizde yüzde 12’lik artış kaydedilmiştir. Hedefimiz sadece istihdam artışı sağlamak değil, aynı zamanda tüm kesimleri de işgücü piyasasında daha etkin kılmaktır. Çünkü biz insan odaklı politikalar uyguluyoruz.

Buna göre, 2022 yılı Kasım ayı itibarıyla kadınların işgücüne katılım oranı yüzde 36,4 ile en yüksek seviyesine ulaştı ki bu tüm zamanların en yüksek seviyesidir.

GENÇLERİMİZİN İSTİHDAMINA AZAMİ ÖNCELİK VERİYORUZ

Gençlerimizi de pek çok yönden çeşitli program ve projelerle destekliyor, genç girişimcilerimize uygun imkanlar sunuyor ve gelir vergisi istisnası tanıyoruz.

Uyguladığımız bu ve benzeri politikalar ile genç işsizlik oranı Kasım itibarıyla 2016 yılı Mart ayından bu yana en düşük seviyesine inmiştir. 

 

Son dakika gelişmelere anında ulaşmak için Haber7 uygulamasını akıllı cihazlarınıza (iOS, Android) kurabilir, Twitter’da @Haber7 hesabını takip edebilirsiniz.