Bilim ÖZETİ| insanları, Antarktika üzerinde bulunan ozon deliğinin insan müdahaleleri sayesinde iyileşme sürecine girdiğini doğruladı. Uzmanlara göre, mevcut süreç devam ederse ozon tabakasındaki incelme 10 yıl içinde tamamen kaybolabilir.
Ä°YÄ°LEÅžMENÄ°N NEDENÄ° KESÄ°N OLARAK BELÄ°RLENDÄ°
Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nden (MIT) Peidong Wang ve ekibi, Nature dergisinde yayımlanan çalışmalarında, ozon tabakasındaki iyileşmenin doğrudan insan faaliyetleriyle bağlantılı olduğunu kanıtladı. Araştırmacılar, atmosfer simülasyonları yaparak farklı senaryoları inceledi ve ozon tabakasındaki düzelmenin Montreal Protokolü sayesinde gerçekleştiğini ortaya koydu.
Son yıllarda yapılan gözlemler, özellikle eylül aylarında ozon deliğinin küçüldüğünü gösteriyordu. Ancak uzmanlar, bu daralmanın insan müdahalelerinden mi yoksa El Niño ve kutup girdabı gibi doğal faktörlerden mi kaynaklandığını net olarak belirleyememişti.
OZON DELİĞİ NE ZAMAN TAMAMEN KAPANACAK?
Araştırmalara göre, ozon tabakasındaki iyileşme süreci bu hızla devam ederse 2035 yılına kadar ozon deliğinin tamamen kapanması bekleniyor.
Bilim insanı Susan Solomon, iyileşmenin kesinleştiğini belirterek, “Yüzde 95 kesinlikle söyleyebiliriz ki ozon deliği iyileşiyor. Bu, çevre sorunlarını çözebileceğimizin en güçlü kanıtlarından biri" ifadelerini kullandı.
Solomon, önümüzdeki yıllarda Antarktika'da hiç incelme görülmeyen bir dönem yaşanabileceğini vurgulayarak, “Yaşadığımız dönemde ozon deliğinin tamamen ortadan kalktığını göreceksiniz. Ve bunu insanlar olarak biz başardık" dedi.
Bilim insanları, bu sürecin küresel iklim politikaları açısından büyük bir başarı olduğunu ve çevreye duyarlı önlemlerin somut sonuçlar doğurabileceğini gösterdiğini ifade ediyor.
OZON TABAKASI NEDEN ÖNEMLİ?
Stratosferde bulunan ozon, Güneş'in zararlı ultraviyole (UV) ışınlarını emerek Dünya’yı koruyan doğal bir kalkan görevi görüyor. Ancak 1985 yılında yapılan gözlemler, Antarktika üzerinde eylül-aralık ayları arasında belirginleşen bir ozon deliği olduğunu ortaya çıkardı. Bu incelme, UV ışınlarının yeryüzüne daha fazla ulaşmasına ve cilt kanseri gibi sağlık sorunlarının artmasına neden oluyordu.
OZON DELİĞİ NEDEN OLUŞTU?
ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi’nden (NOAA) bilim insanı Susan Solomon ve ekibi, ozon tabakasındaki bu incelmenin kloroflorokarbonlar (CFC) adı verilen kimyasallar nedeniyle meydana geldiğini belirledi. CFC’ler, klima ve soğutma sistemleri, aerosol spreyler ve bazı endüstriyel ürünlerde yaygın olarak kullanılıyordu.
Ozon tabakasının korunması amacıyla 197 ülkenin imzaladığı Montreal Protokolü kapsamında CFC’lerin kademeli olarak yasaklanması kararlaştırıldı. Bu yasaklar sayesinde atmosferdeki CFC miktarı azaldıkça ozon tabakasındaki incelme de azalmaya başladı.
Editor : Åžerif SENCER
