Geçmişten ÖZETİ| günümüze kadar pek çok Türk bilim insanı yetişti. Bu kişiler ise bilim dünyasına damga vurmalarıyla tanınıyor. Peki, dünya genelinde tanınan Türk bilim insanları arasında kimler yer alıyor? Bu yazımızda bilim dünyasına büyük katkıları olan ve tüm dünyada bilinen isimlerin listesini sizler için hazırladık. İşte o isimler!
En başarılı 15 Türk bilim insanıGerçekleştirmiş olduğu bilimsel çalışmalarla bilim dünyasında yankı uyandıran pek çok Türk bilim insanı yer alıyor. Bunun son örneği ise Koronavirüs salgını döneminde meydana geldi. Uğur Şahin ve Özlem Türeci, geliştirmiş oldukları BioNTech COVID-19 aşısıyla bilim dünyasına ismini kazıdı.
Uğur Şahin ve Özlem Türeci gibi çalışmalarıyla ses getiren ve bilim ve teknolojiye yön veren daha birçok Türk bilim insanı yer alıyor. Peki, bu isimler hangi alanlarda ve hangi çalışmalarıyla öne çıkıyor. Ancak şimdiden listede yer alan isimlerin dışında birçok Türk bilim insanının yer aldığını belirtmek gerekiyor. İşte geçmişten günümüze en başarılı 15 Türk bilim insanı!
Bilim adamları kolları sıvadı: Ay'da yiyecek yetiştirme dönemi!
Ay'da yiyecek yetiştirmek, uzay şirketlerinin yıllar boyu üzerinde durduğu konulardan birisi. Bilim insanları çözüm için devreye girdi.
1. Aziz SancarMardin’in Savur ilçesinde doğan Aziz Sancar, eğitim konusunda imkansızlıklarla mücadele vermiş önemli bilim insanları arasında yer alıyor. Pek çok kişinin Nobel Kimya Ödülü almasından sonra tanıdığı bu isim, İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesini bitirdikten sonra moleküler biyolojiye yöneldi.
Teksas ve Yale Üniversitelerinde önemli çalışmalar yapan Sancar, DNA onarımı, kanser tedavisi ve biyolojik saat gibi konular üzerine toplam 288 bilimsel makale ve 33 kitap yayımladı. Sancar, hasar görmüş DNA’ların hücreler tarafından nasıl yenilendiklerini harita haline getiren çalışmasıyla 2015 yılında Nobel Ödülü’nü aldı.
2. Feryal ÖzelFeryal Özel, 1975 yılında İstanbul’da doğdu. Günümüzde astronomi dünyasının en önemli bilim insanlarından olan Özel, Üsküdar Amerikan Lisesi’ni tamamladıktan sonra Columbia Üniversitesi Uygulamalı Matematik ve Fizik bölümünden ikincilikle mezun oldu. Fizik üzerine yüksek lisans yapan Feryal Özel, Harvard Üniversitesine doktora programı için kabul edildi.
Özel, bir süre Princeton İleri Araştırmalar Enstitüsü’nde çalıştı. Ardından 2013 yılında dünyanın en tanınmış bilim insanlarıyla birlikte Büyük Fikirler Listesi’ne girdi. NASA’ da araştırmacı olarak görev yapan Özel, sonrasında Arizona Üniversitesinde astrofizik dersleri verdi. 2013 yılında ünlü bilim insanı Amerikan Astrofizik Derneği tarafından en başarılı astrofizikçilere verilen Maria Goeppert ödülünün de sahibi oldu.
3. Cahit Arf10 TL’lik banknotların arkasında sık sık gördüğümüz Cahit Arf, matematik alanındaki çalışmalarıyla öne çıkıyor. 3 yıl eğitim veren Paris’teki St. Louis Lisesi’ni 2 yılda bitiren Arf, Türkiye’ye döndükten sonra zor sınavları da geçerek Ecole Normale Superieure’i kazandı.
Cahit Arf, bilim dünyasındaki Arf Halkaları, Arf Sabiti veya Arf Sarmalları olarak bilinen buluşun da sahibi. Bununla birlikte ünlü isim Alman matematikçi Helmut Hesse ile birlikte Hesse-Arf kuramını da geliştirdi. Ünlü bilim insanı 87 yıllık hayatına bir kalp rahatsızlığı sonucunda veda etti.
4. Şerif MardinBilim denildiği zaman akıllara daha çok sayısal alanlar geliyor. Ancak Türk bilim insanları arasında önemli bir yere sahip olan Şerif Mardin, bu durumun doğru olmadığını gösteriyor. Mardin, sosyoloji alanındaki çalışmalarıyla Türkiye’ye önemli kavramlar kazandırmayı başardı.
Galatasaray Lisesi’nin ardından Stanford Üniversitesinde Siyasal Bilimler bölümünü bitirdi. Ardından kısa süren bir siyasi kariyer geçirdi. Siyasi kariyerden sonra Boğaziçi Üniversitesi İİBF Sosyoloji bölümünü kurdu. Günümüzde sık sık duyduğumuz “mahalle baskısı” terimini ise ilk kez Şerif Mardini gündeme getirdi.
5. Naşide Gözde DurmuşNaşide Gözde Durmuş, 1985 yılında İzmir’de doğdu. 2003 yılında ODTÜ Moleküler Biyolojisi bölümünü kazanan Durmuş, aldığı burs ile ABD’ye gitti. 2014 yılında ise Stanford Üniversitesinde araştırmacı olarak çalışmaya başladı.
Tüm bunların ardından Durmuş, MIT Technology Review dergisi tarafından hazırlanan “35 Yaş Altı Yenilikçiler” listesinde yer aldı. Bu listede ise biyoloji ve tıp alanlarında çığır açan 35 kişiden biri olarak seçildi.
6. Halil İnalcıkHalil İnalcık, Türk bilim insanları arasında oldukça önemli bir yere sahiptir. İnalcık, yalnızca Türkiye’de değil dünyanın pek çok ülkesinde saygın bir yere sahiptir. Tarih alanında yaptığı çalışmalar ve yazdığı kitaplar, dünyanın birçok üniversitesinde ders kitabı olarak kullanılıyor.
Ünlü bilim insanı, yapmış olduğu çalışmaların sonrasında Harvard Üniversitesi dahil pek çok önemli kurumda profesör olarak ders verdi. Ayrıca İnalcık, Cambridge Uluslararası Biyografi Merkezi tarafından dünyada sosyal bilimler alanında sayılı 2 bin bilim insanı arasında gösterildi.
7. Afet İnanAtatürk’ün manevi kızı olarak bildiğimiz Afet İnan, hayatı boyunca önemli başarılara imza attı. Bursa Kız Öğretmen Okulu’nu bitirdikten sonra 17 yaşında öğretmenlik yapmaya başlayan Afet İnan, Atatürk tarafından keşfedildi. Sonrasında dil eğitimi için yurt dışına gönderildi.
Aldığı eğitimlerle birlikte ülkenin en iyi tarihçilerinden biri olan İnan, lisans eğitimini tamamladıktan sonra doktora çalışmasını gerçekleştirdi. Doktora çalışmasını tamamladıktan sonra sosyolog unvanına sahip oldu. Ayrıca Afet İnan, Türk Tarih Kurumunun kurulmasında da önemli bir yere sahip.
8. Hulusi BehçetHulusi Behçet, dünya çağında en çok tanınan bilim insanları arasında yer alıyor. Ünlü bilim insanı, tıp eğitimini tamamlamasından sonra dermatoloji ve zührevi hastalıklar uzmanı olarak görev yaptı.
Ünlü isim, I. Dünya Savaşı’nda ve Kurtuluş Savaşı’nda da hastanelerde dermatolog olarak çalıştı. Bununla birlikte Hulusi Behçet, Türk akademi dünyasında profesör unvanına sahip olan ilk kişi olarak yer alıyor. Ayrıca Hulusi Behçet, Behçet hastalığını tanımlayan ilk bilim insanı.
9. Canan DağdevirenCanan Dağdeviren, yeni nesil Türk bilim insanları arasında yer alıyor. Hacettepe Üniversitesi Fizik Mühendisliği bölümünü bitiren Dağdeviren, Sabancı Üniversitesi Malzeme Bilimi ve Mühendisliği alanında yüksek lisans yaptı.
Bununla birlikte kazandığı bursla birlikte UIUC (University of Illinois at Urbana-Champaign)’de Malzeme Bilimi ve Mühendisliği bölümünde doktora yaptı. Doktoradan sonra Dağdeviren, pilsiz çalışan giyilebilir kalp çipi ve cilt kanserini tespit eden bir cihaz geliştirdi. Ayrıca ünlü bilim insanı, Forbes’un paylaştığı 90 Yaş Altı Bilim İnsanı listesinde yer aldı.
10. İlber OrtaylıAnkara Üniversitesinde Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih bölümünden mezun olan İlber Ortaylı, günümüzde en çok bilinen bilim insanları arasında yer alıyor. Viyana Üniversitesinde Slav ve Doğu Avrupa dilleri hakkında eğitim aldı.
Roma, Oxford, Paris, Viyana ve Berlin gibi birçok yerde ders, konferans ve seminer veren İlber Ortaylı, 1989’da Türkiye’ye döndü ve profesör oldu. Pek çok sayıda kitap kaleme alan Ortaylı, ayrıca birçok ödüle de layık görüldü.
11. Oktay SinanoğluBabası İtalya’da başkonsolos olan Oktay Sinanoğlu, küçük yaşlarda Türkiye’ye dönerek eğitimini sürdürdü. 1955 yılında Kaliforniya’daki Berkeley Üniversitesinden mezun olan Sinanoğlu, MIT’de yüksek lisans yaptı. Yale Üniversitesinde ise kimya alanında profesörlük unvanına sahip olan en genç bilim insanı hala Oktay Sinanoğlu.
Kimya alanının dışında Sinanoğlu, Türk diliyle ilgili olarak da önemli düşüncelere sahip. Türkiye’de ve Japonya’da birçok bilim kuruluşuna ve üniversiteye danışmanlık yapan bilim insanı, Türkçenin özgünleşmesi için pek çok öneri çalışması yaptı.
12. Celal Şengör1973 yılında Robert Koleji’nden mezun olan Celal Şengör, 1978’de State University of New York at Albany’den jeolog olarak mezun oldu. 1981 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi, genel jeoloji kürsüsünde asistan olarak görev yaptı. 1984'te ise Londra Jeoloji Cemiyeti'nin Başbakanlık Ödülünü, 1986'da da TÜBİTAK Bilim Ödülü'nü aldı.
1988 yılında ise Neuchâtel Üniversitesi Fen Fakültesi'nden şeref bilimi doktoru pâyesi aldı. Academia Europaea'ya 1990 yılında kabul edilen Celal Şengör, cemiyetin ilk Türk üyesi oldu. 1991 yılında ayrıca Kültür Bakanlığı'nın “bilgi çağı ödülü”nü kazandı.
13. Bilge DemirközBilge Demirköz, Uluslarası Bilim Kadınları Ödülü'nü kazandı. İstanbul Amerikan Robert Lisesinde okurken TÜBİTAK proje yarışmasında matematik alanında Türkiye'de verilen ilk ödülü aldı. Ayrıca uzay radyasyonu alanında yaptığı çalışmalarla her yıl 15 genç bilim insanına verilen Yükselen Yetenek Ödülü'nü aldı.
Tam burslu olarak MIT'ye kabul edilen Bilge Demirköz, doktora derecesini Oxford Üniversitesinde tamamladı. Bir proje kapsamında NASA'da 4 yıl çalışan bilim insanı sonrasında Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi'nde kariyerine devam etti. Projesini ise Türkiye'de geliştirilmiş özgün malzemelerin ve elektronik bileşenlerin, uzay için toplam doz etkisi (TID) radyasyon testleri altındaki etkilerinin araştırılması olarak tanımlıyor.
14. Muazzez İlmiye Çığ1914 yılında doğan ve yıllara meydan okuyan Muazzez İlmiye Çığ, 108 yaşında bir bilim insanı. Sümer ve Hitit kültürlerinin en önemli araştırmacılarından biri olan Muazzez İlmiye Çığ, on üç kitap ve pek çok bilimsel makale yazdı.
Bunun yanı sıra Muazzez İlmiye Çığ, aldığı ödüllerle de dikkat çekiyor. Bilim insanı günümüzde yaşayan en ünlü sümerolog olarak biliniyor. Ayrıca yaptığı son çalışmalarla Sümerlerle Türklerin ilişkisini kesin olarak ortaya koydu.
15. Özlem Türeci ve Uğur ŞahinSon zamanlarda yaşanan yeni tip koronavirüs sürecinde Özlem Türeci ve eşi Uğur Şahin, çok fazla kişi tarafından tanındı. Eşi ile birlikte BioNTech adlı COVID-19 aşısını geliştirdi. Bununla birlikte Özlem Türeci, Asturias Prensliği Ödülü dahil birçok ödülün sahibi oldu.
1965 yılında Hatay'ın İskenderun ilçesinde doğan Uğur Şahin, Mainz Johannes Gutenberg Üniversitesi Tıp Merkezinde öğretim görevlisi olarak çalışıyor. Ayrıca BioNTech Kurucu Ortağı ve CEO'su olan Uğur Şahin, dünya genelinde en çok tanınan bilim insanlarından biri.
Peki, siz bu bilim insanları dışında hangi isimleri biliyorsunuz? Görüşlerinizi yorumlar kısmından bizlerle paylaşmayı unutmayın!
bilimbilim insanıTürk bilim insanıEditor : Şerif SENCER
