1) İMAR BARIŞI FELAKET GETİRDİ
Ruhsatsız ya da ruhsata aykırı binalar için “cüzi bir bedel” karşılığı ‘imar barışı’ sağlayan bir düzenleme en son 2017’de getirildi, uygulama dört defa uzatılarak yerel seçim senesi 2019’un sonuna kadar sarktı. Cumhurbaşkanı Erdoğan 31 Mart 2019’daki yerel seçim öncesi gittiği Hatay’da “İmar barışıyla, toplam 205 bin Hataylı vatandaşımızın sorununu çözdük” demişti.
İBB Genel Sekreter Yardımcısı Buğra Gökce, imar barışı ile toplamda 23 milyar 523 milyon 609 bin TL ödeme gerçekleştirildiğini söylemişti. Gökce “Bu parayla 2019 fiyatlarıyla 190 bin 662 konut üretilebilirdi. Ortalama 629 bin 183 vatandaşımız sağlıklı, nitelikli, güvenli konuta kavuşmuş olurdu” ifadelerini kullandı.
2) MİLLETVEKİLLERİ ÖNERGE VERDİ
AKP’nin 24 Haziran 2018 seçimleri öncesinde hazırladığı “imar affı” 20 Mayıs 2018 tarihli 98. birleşimde kabul edilmişti. AKP ve MHP’de oylamaya katılan milletvekillerinin tamamı ise kabul oyu kullanmıştı. Sadece HDP’lilerin ret oyu verdiği yasa teklifine dokuz CHP’li de kabul oyu vermişti. Büyük Birlik Partisi (BBP) Genel Başkanı Mustafa Destici, depremden 4 ay önce “İmar Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi” kapsamında imar affı kanun teklifi verdi.
3) YÖNETİMLER SAF DIŞI BIRAKILDI
Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemiyle birlikte tüm yetkiler Saray’da toplandı. Hem depreme hazırlık hem de deprem yaralarını onarmada yerel yönetimlerin yetki, sorumluluk ve kaynakları üzerine çalışmalar yapılmadı. Yerbilimci Prof. Dr. Naci Görür de depremin yaşandığı bölgelere ilişkin hazırladıkları projelerin reddedildiğini açıkladı.
4) DENETİM YAPMADILAR
2001’de çıkan Yapı Denetim Yasası’na göre Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın yetkilendirdiği ve denetiminden sorumlu olduğu yapı denetim kuruluşu, yapı sahibi adına inşaat faaliyetlerini ve müteahhidi denetleyecekti. İlk olarak 19 pilot ilde uygulanan kanun 2011 yılından itibaren bakanlık kurulu kararıyla birlikte tüm ülkede uygulanmaya başlandı.
5) ŞİRKET KURDULAR
Yapı denetim şirketlerinin faaliyetleriyle birlikte, müteahhit ücretini kendisinin ödediği ve kendisini denetleyecek denetim firmasını kendi seçebildi. Aynı zamanda, bazı inşaat firmaları kendi yapı denetim şirketini kurdu. Hatay’da da bazı yapı denetim şirketlerinin sahipleri aynı zamanda müteahhit veya inşaat şirketi sahibi çıktı.
6) LİYAKAT KALMADI
Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliği’ne göre yapı denetim kuruluşunda görev alacak denetçi mimar ve denetçi mühendislerin, adli sicil kaydı bulunmamalı. Şantiyelerde iş görebileceklerine ilişkin olarak, görevini devamlı yapmaya engel bir durumu olmadığı ilgili sağlık kurum veya kuruluşunca belirlenmeli. Ancak AKP iktidarında bu alanlar da liyakatsiz kadrolarla dolduruldu.
7) USTALARIN EĞİTİMİ YOK
Uzmanlara göre yapı inşa sürecinde önemli rol oynayan inşaat ustaları da eğitimden geçirilmeli ve sertifikalı olmalı. Ancak mevzuatta inşaat ustalarının eğitimiyle ilgili bir düzenleme bulunmuyor.
8) KAÇAK YAPI SORUNU
Depremlerin ardından gözler müteahhitlere çevrilirken yıkımda denetim ve izin süreçlerinden sorumlu olan kamu kurumlarının da sorumluluğu bulunuyor. Ruhsatlandırma ve denetim süreçlerinde yerel yönetimlerin ciddi bir sorumluluğu bulunuyor. Öte yandan imar affıyla birlikte depremin vurduğu 10 ilde toplam 294 bin kaçak yapının affedildiği ortaya çıktı. Ülkeyi yasa boğan depremlerin ardından hiçbir belediye başkanı sorumluluk almadı ve istifa etmedi.
9) KURUMLAR SINIFTA KALDI
AFAD depremin ilk gününden itibaren kentlere geç müdahale ettiği gerekçesiyle eleştirildi. Gazetemezin ortaya çıkardığı Kızılay’ın Ahbap’a çadır satması ise gündeme oturdu. GSM şirketleri depremin ardından hizmet veremez hale geldi. İçişleri Bakanlığı, Çevre Bakanlığı, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı bu süreçte sınıfta kalan bakanlıklardan oldu. Milli Savunma Bakanlığı, askerin sahaya geç sürülmesi gerekçesiyle eleştirildi. Bakanlar istifa etmedi.