AA muhabirinin, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığınca hazırlanan "Kahramanmaraş ve Hatay Depremleri Yeniden İmar ve Gelişme Raporu"ndan derlediği bilgiye göre, afet bölgesindeki çalışmalar geride kalan iki yılda etkisini gösterdi.
Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa'da bölgesel kalkınmanın hızlanabilmesi, üretim faaliyetlerinin ve istihdamın artırılması amacıyla çok sayıda proje devreye alındı.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca Şubat-Aralık 2024 döneminde deprem bölgesinde imalat sanayisi yatırımlarına yönelik 3 bin 74 teşvik belgesi düzenlendi. Bunların sabit yatırım tutarı 320,7 milyar lirayı buluyor. Yatırımların hayata geçirilmesi halinde 108 bin 196 kişiye istihdam sağlanacak. Söz konusu yatırımlarla deprem bölgesinde afetin imalat sanayisinde oluşturduğu yaraların kapatılması, bölgenin bir üretim ve ihracat üssüne dönüştürülmesi hedefleniyor.
EN YÜKSEK YATIRIM GAZİANTEP'E
Bu kapsamda en yüksek sabit yatırım miktarının Gaziantep'e yapılması öngörülüyor. Şehir için 541 yatırım teşvik belgesi düzenlendi. Bunların toplam sabit yatırım tutarı 98 milyar 88 milyon lirayı buluyor. Yatırımlarla kentte 11 bin 401 istihdam sağlanması öngörülüyor.
Hatay ise 76 milyar 61 milyon liralık toplam sabit yatırım tutarıyla ikinci sırada geliyor. Depremden büyük hasar gören şehirdeki imalat sanayisi için 230 teşvik belgesi düzenlendi.
Kahramanmaraş, 51 milyar 104 milyon lirayla en yüksek sabit yatırımın yapılacağı deprem bölgesindeki 3'üncü şehir olarak kayıtlara geçti. Kente yönelik 316 yatırım teşvik belgesi verildi.
Söz konusu şehirleri 29 milyar 733 milyon lira ve 364 yatırım teşvik belgesiyle Adana izledi.
EN ÇOK TEŞVİK BELGESİ DİYARBAKIR'A, EN AZ KİLİS'E
En fazla teşvik belgesi ise 642 ile Diyarbakır için düzenlendi. Söz konusu sabit yatırımların tutarı 22 milyar 874 milyon lira olurken toplamda 29 bin 533 kişinin istihdamı bekleniyor.
Bölgede en az teşvik belgesi düzenlenen iki il Osmaniye ve Kilis olarak kayıtlara geçti. Kilis'e 22, Osmaniye için de 43 yatırım teşvik belgesi verildi. Söz konusu sabit yatırımların tutarı ise Osmaniye için 10 milyar 333 milyon lira, Kilis için 8 milyar 88 milyon lira olarak belirlendi.
DİPTEN TÜRKİYE ORTALAMASININ ÜSTÜNE YOLCULUK
Türkiye'de ihracatın yaklaşık yüzde 95'ini imalat sanayisi satışları oluşturuyor. Deprem bölgesindeki illerin toplam ihracatı geçen yıl, bir önceki yıla kıyasla yüzde 5,6 artarak 19,2 milyar dolara ulaştı. Bu dönemde ihracatını artıran iller Adana, Hatay, Kahramanmaraş, Malatya, Diyarbakır ve Kilis olarak kayıtlara geçti.
Deprem bölgesindeki illerin imalat sanayisi kapasite kullanım oranı afetin ardından Mart 2023'te en düşük seviyeye gerilemişti. Bölgeye yönelik adımlarla imalat sanayisi önce toparlama eğilimine girerek Haziran 2023Ten itibaren deprem öncesi seviyelere ve Türkiye ortalamasına ulaştı. 2024'te ise Türkiye ortalamasının üzerine çıktı.
Bölgedeki işletmelerin ve sanayi alanlarının faaliyetlerini sürdürebilmesi, üretimin devamı ve iş gücü kaybının önlenmesi için başta KOSGEB, TÜBİTAK ve kalkınma ajansları olmak üzere çeşitli kurumlarca destek mekanizmaları devreye alındı.
KOBİ'LER AYAĞA KALDIRILIYOR
TÜBİTAK destek programları kapsamında deprem bölgesinde bulunan özel sektör firmalarına yönelik açılan çağrılarda 156 proje başvurusu alındı. Projelerden 95'inin 330 milyon lirayla desteklenmesine karar verildi. Bunlardan 89'una 138,5 milyon lira kaynak aktarıldı.
Depremlerden etkilenen bölgelerde KOBİ'lerin iyileşmesi ve iş sürekliliğinin sağlanmasına yönelik Türkiye Deprem Sonrası Mikro, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin Canlanması Projesi kapsamında 60 bin 673 işletmeye, toplam 20 milyar lira destek ödemesi yapıldı.
Küçük sanayi sitesi ve müşavirlik yatırımları kapsamında 2024 sonu itibarıyla yaklaşık 4,8 milyar lira harcandı, KOSGEB tarafından KOBİ'lere 7,3 milyar lira, kalkınma ajansları tarafından ise 593 milyon lira destek ödemesi gerçekleştirildi.
Can suyu niteliğindeki bu katkılarla KOBİ'lerin üretimlerini artırarak, bölgenin ihracatında ön plana çıkmaları hedefleniyor.