Özellikle bayram ziyaretleri deyince aklımıza gelen bu spesifik koku, bazılarımızın korkulu rüyası olabilir. Üstelik Japoncada bir ismi bile var: “kareishuu”.
Peki, yaşınızı ne kadar saklamaya çalışırsanız çalışın kaçamayacağınız 'yaşlı kokusu' olarak zihnimizde yer etmiş koku neyden kaynaklanıyor?
Yapılan bir çalışmada, gözleri bağlı denekler, yaşlı kokusunu ayırt edebildi.
Gözleri bağlı deneklerin bulunduğu bir deneyde, kokuya dayalı yaş tahmini yapmaları istendi. Terle ıslanmış koltuk altı pedlerini koklayan gönüllüler, hangi kokuların yaşlılara ait olduğunu kolayca söyleyebildiler.
Üstelik, daha önceki araştırmalarla birleştirildiğinde yeni bulgular; hayvanların hasta ve ölmekte olanları tanıma biçimlerini, evrimsel atalarından miras kalan bir yetenek olan, kokuya göre birinin yaşını ölçmebildikleri bir yetiye sahip olduklarını gösteriyor.
Aynı; insanlar olarak bizim de yaşlıların kokusunu ayırt edebildiğimiz gibi fareler, kara kuyruklu geyikler, su samurları, baykuşlar ve tavşanlar gibi bazı hayvanlar; genç ile yaşlıları koku yoluyla ayırt edebiliyor.
İnsan vücudunun kokusu, çeşitli deri bezlerinin aktivitesine ve salgıladıkları maddelerin bakterilerle etkileşimine göre yaşla birlikte değişir.
Özellikle ergenlik ve yetişkinlik döneminde aktif olan sebum, cildi kayganlaştırmak ve su geçirmez hâle getirmek için yağ bezleri tarafından salgılanır.
Aynı şekilde, koltuk altı ve genital bölge gibi sadece birkaç yerde bulunan apokrin ter bezleri de ergenlik döneminde hızlanır. İnsan vücudunun her yerinde bulunan ekrin ter bezleri yaşam boyu berrak, kokusuz, tuzlu bir sıvı salgılar.
Tüm bu sıvılar, havaya karışan daha küçük, kokulu moleküllerle parçalandığında kokmaya başlar. Ciltte ne kadar ter varsa, bakterilerin parçalanması için o kadar kimyasal üretiliyor demektir.
Yaşlılar, hayatın diğer dönemlerinde görülmeyen bir kimyasal salgılıyor.
Journal of Investigative Dermatology'deki makalede; 22 kişiden oluşan bir öneklem incelendi ve yaşlıların derilerinin, havaya maruz kalınca Omega-7 doymamış yağ asitlerini serbest bıraktığı ortaya çıktı. Bu da 2-Nonenal adındaki bir bileşen hâline geliyordu ve yaşlılık dışında hayatın hiçbir döneminde salgılanmıyordu.
Dolayısıyla ortaya ‘yaşlı kokusu’ dediğimiz; çocuklardan, gençlerden ve yetişkinlerden farklı bir koku çıkıyor ve böylece o kokuyu garipseyebiliyoruz. Aslında, oldukça doğal ve tamamen kimyasal kaynaklı bir koku.
Kaynaklar: Ifl Science, Scientific American