Yargıtay Başkanı Mehmet Akarca, yargı yönetiminin detaylı ve ince bir mühendislik gerektirdiğini belirterek, "Sadece kişisel ve kurumsal deneyimlerle yargı yönetilemez. Ülkemizin yargı yönetimi ve adli kalite konusunda alması gereken daha çok mesafe olduğunu da belirtmek isterim." dedi.
Akarca, Adalet Bakanlığı tarafından düzenlenen "10. Yılında Türk Borçlar Kanunu Çalıştayı"nda yaptığı konuşmada, arabuluculuğun Türk hukukundaki yerinin çok önemli olduğunu, başarısının yükseltilmesi gerektiğini söyledi.
İyi işleyen bir hukuk sisteminin toplumsal barışın, huzurun, güvenliğin, refahın, özgürlüklerin ve devletin teminatı olduğunu kaydeden Akarca, Türk Borçlar Kanunu'nun 10. yılını değerlendirmek amacıyla düzenlenen sempozyumun başarılı ve verimli geçmesini temenni etti.
Akarca, Türkiye'nin son yıllarda yargı alanında önemli reformlar yaptığını, yargı reformlarının 7. paketinin de gündemde olduğunu dile getirdi.
Yeni reformlar yapılmasına ihtiyaç duyulduğunun toplumun her kesimi tarafından haklı olarak ifade edildiğini anlatan Akarca, yargı yönetiminde bütünsel bir yaklaşımın da benimsenmesi gerektiğini vurguladı.
Akarca, yargı içindeki tüm kurumlar ve kişilerin birbirine bağlı dişlilerin bir parçası olduğunu ifade ederek, "Dolayısıyla adalet aygıtı içindeki herkesin hem kendi sorumluluğunu bilmesi hem de bütünsel olarak sistemin içindeki yerini idrak etmesi gerekir. Yargı sisteminin temeli, hepimizin malumu olduğu üzere, liyakatli hakim ve cumhuriyet savcılarıdır. Liyakat sistemi, mesleğe kabul, atama süreçlerinin şeffaflığının sağlanması suretiyle hem gerçek hem de görünür olmalıdır. Veciz şekilde ifade edildiği üzere iyi bir hakimi daha iyi bir hakim yapabilirsiniz. Ancak kötü bir hakimi iyi bir hakim yapamazsınız." diye konuştu.
Mesleğe alınan kişinin niteliğinin yargı sisteminin başarısı için bir ön koşul olduğunu belirten Akarca, "Tayin, terfi, atama ve yüksek mahkeme üyeliği seçimlerinde de liyakat sistemi esas olmalıdır. Yargı bağımsızlığı hakimlerin performansının ölçülmesine engel bir ilke değildir. Tam aksine performansın izlenmesine ve yönetilmesine yönelik mahkeme araçlarının şeffaf şekilde uygulanması, hakimlerin tarafsızlığına ve bağımsızlığına ilişkin halkın güvenini artırır." değerlendirmesinde bulundu.
Yargı sistemi bir bütün olduğu için alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemleri konusunda görev alanların kalitesinin, takibi, desteklenmesi ve eğitiminin de önemine işaret eden Mehmet Akarca, "Yargı yönetimi detaylı ve ince bir mühendislik gerektirir. Sadece kişisel ve kurumsal deneyimlerle yargı yönetilemez. Ülkemizin yargı yönetimi ve adli kalite konusunda alması gereken daha çok mesafe olduğunu da belirtmek isterim." ifadelerini kullandı.
"İSTİNAF, GEÇ KALINMIŞ BİR REFORM"
Son yıllarda yargı alanında yapılan en önemli reformun "istinaf sistemi" olduğunu aktaran Akarca, istinaf sisteminin, çağdaş bir yargı sisteminin olmazsa olmazı olduğunu, Yargıtay'ın istinaf sistemini bugüne kadar desteklediği gibi bundan sonra da desteklemeye devam edeceğini dile getirdi.
Akarca, dünyada istinaf sistemi olmayan ülkenin neredeyse bulunmadığını ifade ederek, "Bu nedenle istinaf, aslında geç kalınmış bir reformdur. İstinafın gerektirdiği diğer reformlar da henüz yapılamadığı için istinaf reformunun aynı zamanda yarım kaldığını söylemek de mümkün. Bu reformlara devam edilmesi gerekmektedir." dedi.
İstinaf Mahkemesinin ne anlama geldiğinin Türkiye'deki hukuk çevrelerinde tam olarak anlaşılamadığına değinen Akarca, şöyle konuştu:
"İstinaf Mahkemeleri üzerinden sürdürülen tartışmalar ve bazı görüşlerin temelinde, Bölge Adliye Mahkemelerinin kurulmasından önceki yargı kültürü ve deneyimler yatmaktadır. Bölge Adliye Mahkemeleri sadece Yargıtay'ın iş yükünü azaltmak, dava değeri veya cezası az olan dosyaları kısa sürede sonuçlandırmak amacıyla yargı sistemine monte edilen bir eklenti değildir. İstinaf Mahkemeleri bir yeniden yapılandırma çalışmasıdır. Tüm dünyada kabul edildiği şekliyle istinaf, yargı sisteminin ana omurgasıdır. Hem Yargıtay'da hem de ilk derece mahkemelerinde istinafın can damarlarını oluşturan reformların bir an önce yapılması gerektiğini de ifade etmek isterim."
Akarca, Yargıtay'da içtihat farklılıklarının giderilmesi için içtihadı birleştirme yoluna gidildiğini kaydederek, içtihadı birleştirme yolunun uzun ve karmaşık bir yapı olduğunu, bunun yerine içtihat farklılıklarının oluşmasına engel olan çalışma usulleri benimsenmesi ve bu konuda yasal düzenleme yapılması gerektiğini anlattı.
Şu anki sistemde dosyaların yaklaşık yüzde 80'i temyiz edilemediği için Yargıtay'ın ülkede içtihat birliğini sağlayacak şekilde içtihat üretemediğine dikkati çeken Akarca, "Hepimizin malumu olduğu üzere 5 yılın altında olan hapis cezaları istinafta kesinleşiyor ve o suçlar toplumda çok işlenen suçlar. Bunlarla ilgili olarak yeni bir mekanizma getirilmeli. Belki izin sistemi getirilmek suretiyle bunlarda örnek içtihatlar oluşturulursa ilk dereceye ve istinafa da Yargıtay yol göstermiş olur. Bizim söylemek istediğimiz konu bu." şeklinde konuştu.
- "YARGITAY GEREKÇELİ KARAR YAZIM REHBERİ UYGULAMAYA GİRDİ"
Mehmet Akarca, ülkede içtihat birliğinin sağlanması ve yargı hizmetinin kalitesinin artırılmasının en etkili aracının gerekçeli kararlar olduğunu vurgulayarak, 2 yıl süren sistematik bir çalışma sonucunda hazırlanan 564 sayfalık Yargıtay Gerekçeli Karar Yazım Rehberi'nin bu yıl başından itibaren uygulamaya girdiğini dile getirdi.
Rehberin uygulanmasıyla Yargıtay'ın liderlik ve eğitici olma görevi gereği daha etkili bir kılavuzluk yapabileceğini belirten Akarca, rehbere uygun şekilde yazılan ve kılavuzluk özelliği yüksek kararların, kuruluş çalışmaları devam eden yapay zeka destekli Yargıtay İçtihat Merkezi aracılığıyla da internet üzerinden yaygınlaştırılacağını aktardı.
Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürü Hakan Öztatar da 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun, 1 Temmuz 2021'de yürürlüğe girerek sözleşmenin kurulmasından tarafların birbirlerine olan sorumluluklarına ve alacaklı-borçlu ilişkinin kapsamına kadar toplumun hayatını doğrudan ilgilendiren hususların çerçevesini baştan çizdiğini söyledi.
Öztatar, çalıştay programı oluşturulurken, uyuşmazlıklarda kanunu tatbik eden yargı mensuplarının yanı sıra akademisyenler ve kanunun muhatabı aktörleri bir araya getirmeyi hedeflediklerini belirtti.