Kimisi, virüsün yarasalarda var olduğunu söyledi, kimisi de bir mutasyon sonucu oluştuğunu. Ancak işin özüne bakınca, yarasaların çoğu virüsün ana sebebi olduğunu görebiliyoruz.
Peki gerçekten de neden virüslerin çoğunlukla tek kaynağı yarasalar oluyor?
Neden çoğu virüsün kaynağı yarasalar?
Yarasaların doğada önemli virüs kaynakları olarak kabul edilmesi, biyolojik adaptasyonları, ekolojik özellikleri ve insan etkileşiminin birleşimiyle açıklanabilir. Bu durumun temelinde, yarasaların eşsiz bağışıklık sistemleri yatıyor.
Yarasalar, diğer memelilerden farklı olarak virüslerle uzun süreli bir ilişki kurabiliyorlar. Sebebi ise antiviral savunmalarının, virüsleri tamamen yok etmek yerine kontrol altında tutması.
İnterferonların sürekli aktif olması, virüslerin aşırı çoğalmasını engelliyor.
İnterferonlar, bakteri ve parazitlere karşı etki gösteren bir proteindir. Yarasalarda bu proteinlerin aktif olması, aynı zamanda virüslerin, yarasa vücudunda kalıcı olarak barınmasına da izin veriyor. İşte bu mekanizma, yarasaların virüsleri öldürmeden taşıyıcılık yapmasına neden oluyor.
Ayrıca uçuş esnasında ortaya çıkan yüksek enerji ihtiyaçları ve metabolik stresin, DNA onarım sistemlerini güçlendirdiği biliniyor. Bu adaptasyon, yarasaların hem uçuş kaynaklı hasarları onarmasına hem de viral enfeksiyonlarla daha etkili mücadele etmesine yardımcı oluyor.
Ekolojik faktörlerin de yarasaların virüs taşıyıcılığında kritik rolleri var.
Yarasaların yoğun koloniler hâlinde yaşamaları, virüslerin hızla yayılması için oldukça ideal bir ortam oluşturuyor. Ayrıca 20-30 yıl gibi upuzun ömürleri boyunca, virüslerin popülasyonlarında birikmesi ve evrimleşmesi için yeterli zamanı sağlıyor.
Virolojik açıdan duruma bakarsak yarasalar, filogenetik olarak insanlardan oldukça uzak bir memeli grubudur. Bu durum, onlarda evrimleşen virüslerin insan hücrelerine adapte olurken agresif mutasyonlar geçirebileceği anlamına geliyor. Bağışıklık sistemlerinin virüsleri baskılaması, virüslerin sürekli olarak yeni varyantlar üretmesine yol açıyor. Ebola, SARS, MERS ve COVID-19 ve belki de dahası…
Yarasaların virüs taşıyıcılığı, evrimsel süreçte geliştirdikleri fizyolojik özellikler, sosyal yaşamları ve insan kaynaklı çevresel değişimlerin bir sonucu olarak karşımıza çıkıyor. Daha fazla virüsle başa çıkmak istemiyorsa, riskleri azaltacak şekilde doğayla denge kurarak koruma stratejileri geliştirmeliyiz.
Kaynaklar: 1, 2, 3Yarasalarla ilgili diğer içeriklerimiz:
