Günümüzde yapay zekâ hemen hemen her alanda kullanılmaya başlandı. Elon Musk gibi bazıları bu durumu oldukça korkutucu ve tehlikeli buluyor. Fakat psikolojik sağlığımız için olumlu anlamda da kullanılabileceğini düşünen bilim insanları buna yönelik çeşitli araştırmalarda bulundular.
Bu araştırmalarda yapay zekâ destekli terapi yazılımları ile psikoloğa veya psikiyatriste gitmeden psikolojik destek alabileceğimizi fark ettiler. İşte bu araştırmalardan ve uygulamalardan birkaçı:
İlk olarak bu uygulamaların atasından bahsedelim: ELİZA
1960’larda ELIZA diye adlandırılan bir program çıkarıldı ve insanlarla tıpkı ChatGPT gibi sohbet edebiliyordu. Konuşma botlarının ilkiydi ve bir MIT profesörü olan Joseph Weizenbaum geliştirilmişti. Soru soruyordu, sorulan sorulara cevaplar veriyordu.
Terapi tekniği olarak Rogerian yaklaşım(Bireyi merkeze alan yaklaşım) ve bilişsel davranışçı terapi tekniklerini kullanan bu program, yapay zekâyla desteklenmiyordu. Fakat yine de işe yarar bulunmuştu. Aslında tek yaptığı şey, anahtar kelimelerle söylediğinizi tekrar etmekti. Bu konuşma botu üzerine yapılan araştırmada katılımcılar rahatladıklarını ve duygusal destek aldıklarını belirttiler.
Yazılım, güncel halinde sadece İngilizce diline duyarlı. Denemek için linke tıklayabilirsiniz.
ELIZA’dan sonra araştırmacılar ve firmalar bu konu üzerinde daha çok yoğunlaştı ve ortaya farklı yazılımlar çıktı. Bunlardan biri de Pear Therapeutics tarafından 2017 yılında geliştirilen “reSET-O” uygulaması oldu.
Bilişsel davranışçı terapi tekniklerini kullanan bu uygulama, madde bağımlılılarına yönelik internet tabanlı bir mobil uygulama. Yapılan çalışmalarda katılımcılar uygulamanın kullanışlı ve işe yarar olduğunu belirttiler.
Uygulamanın sadece App Store linki bulunuyor. Denemek için linke tıklayabilirsiniz."Clickotine" bir mobil uygulama ve sigara bağımlılığını tedavi etmek amacıyla geliştirildi.
Madde bağımlılığının tedavisine yönelik uygulamalar geliştirildiği gibi sigara bağımlılığının tedavisine yönelik çalışmalar da yapıldı. Click Therapeutics tarafından geliştirilen “Clickotine”, bu uygulamalardan biri olarak karşımıza çıkıyor. Bu uygulamayı kullanan bireyler günlük tutup kaç günü sigarasız geçirdiklerini not etti. Araştırma sonucunda birçok kişi uygulamayı sevip kullanışlı buldu.
Uygulamayı Play Store'dan indirmek için linke tıklayabilirsiniz.Uygulamayı App store'dan için linke tıklayabilirsiniz.Çocuklar için oyun gibi geliştilen uygulama bile var.
Interactive Labs tarafından geliştirilen EndeavorRx adlı bu uygulama, çocuklardaki dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunu (DEHB) tedavi etmek amaçlı bir oyun olarak geliştirilmişti. Bu uygulamada çocukların dikkat süreleri artırılmaya çalışıldı. Ayrıca dürtü kontrolü üzerine de yoğunlaşan uygulama, çocuklara çeşitli görevler veriyordu. Oyunun yetişkinler için olan versiyonu da bulunuyor.
Oyunun çocuklar için olan versiyonunu App Store'dan indirmek için bu linke tıklayabilirsiniz. Play Store'dan indirmek için ise bu linke tıklayabilirsiniz.Oyunun yetişkinler için olan versiyonu sadece App Store'da bulunuyor. Oyunu denemek için linke tıklayabilirsiniz.Actissist ise psikozlu bireyler için geliştirildi.
Bu uygulama da bilişsel davranışçı terapi teknikleri baz alınarak yapılmış bir kendi kendine yardım uygulama olarak karşımıza çıkıyor. Geniş örneklem gruplarıyla yapılan çalışmada erken psikoz dönemindeki bireylerde işe yaradığı görüldü.
Uygulamayı App Store'dan indirmek için bu linke tıklayabilirsiniz. Uygulamayı Play Store'dan indirmek için ise buradaki linke tıklayabilirsiniz.Bipolar bozukluğuna sahip bireyler için ise Monarca geliştirildi.
Bu uygulama özellikle bipolarda depresif ve panik belirtiler için geliştirildi. Söz konusu uygulama üzerinde yapılan araştırmalarda sadece manik belirtileri olan katılımcılarda işe yaradığı görüldü.
Uygulamayı App Store'dan indirmek için bu linke tıklayabilirsiniz. Uygulamayı Play Store'dan indirmek için ise buradaki linke tıklayabilirsiniz.PTSD Coach uygulaması, travma sonrası depresyon için geliştirildi.
Yapılan araştırmalarda bu uygulamayı 3 ay boyunca kulanan travma sonrası stres bozukluğuna (TSSB) sahip bireylerin depresyon şiddetinde ve psikososyal işlevselliğinde iyileşme fark edildi.
Uygulamayı App Store üzerinden indirmek için bu linke tıklayabilirsiniz. Uygulamayı Play Store üzerinden indirmek için ise buradaki linke tıklayabilirsiniz.Not: Uygulamalar genelde sadece İngilizce dilini desteklemekte olup 17 yaş ve üzeri kişilere yöneliktir.
Kaynaklar: Dergipark, JMIR mHealth and uHealth, JMIR Publications,