?>

Yabancı belgeler ışığında Türk-Ermeni ilişkileri

KONUK YAZAR | Atatürk Araştırmacısı Ahmet Gürel, Cumhuriyet Ege için yazdı...

Gündem - 2 yıl önce

Cumhuriyet gazetemizin 99. Kuruluş yıldönümünü kutlarken, 24 Nisan 2021 günü, Cumhuriyet Yayınlarından çıkan “Yabancı Belgeler Işığında Türk–Ermeni İlişkileri” kitabımla Cumhuriyet ailesinin yazarı olmak mutluluğuna eriştiğimi bir kez daha hatırladım. İzmir’deki iki Cumhuriyet yazarından biri olarak, 11 Mart 2023 günü, Cumhuriyet Gazetesi imza günümde, yanımda Cumhuriyet yazarı Doç. Dr. Emin Elmacı vardı. Onun kitabının adı da; “Mustafa Kemal ve Yunus Nadi” idi.

27 Mayıs 1915 günü gerçekleşen, “Geçici göç” yasasının bir bölümünü, “Yabancı Belgeler Işığında Türk–Ermeni İlişkileri” kitabımdan aşağıya alıyorum.

Türkler, 800 yıl beraber yaşayan Ermenilere, Fatih Sultan Mehmet, 1461 yılında, İstanbul’da Ermeni Patrikhanesinin açılmasına izin vermiştir. Türklerin, Sadık Millet unvanını alan, Ermeniler, 1839 Gülhane Hattı Hümayun’u ve 1856 Islahat Fermanı’ndan sonra Ermenilere Osmanlı İmparatorluğu devlet kademesinde daha fazla rol verilmeye başlanmıştır.

Islahat Fermanı’ndan sonra, Anadolu’da neler oldu? Ülkemizde, dostluk içinde yaşanırken, neden misyonerlerinin hedefi olmuştu. 1914 yılında ise, Anadolu’da; 707 yabancı okulu açılmış, Bu okulların Osmanlı içinde dağılımı şöyledir; 465’i Amerikan, 83’ü İngiliz, 72’si Fransız, 44’ü Rus (Beyrut), 24’ü İtalyan, 7’şer Almanya ve Avusturya, 3’ü Yunan.

Anadolu’da geri dönülmez acılar yaşanırken, Osmanlı Devleti cephelerde ölüm kalım mücadelesi veriyordu. Kendi vatandaşları olan Ermenilerin bu davranışları, Osmanlı’nın savaşın başarılması için engel oluşturuyordu. 24 Nisan 1915 tarihinde, yürürlüğe konulan “Geçici Göç” (Tehcir) yasasıyla, öncelikle Osmanlı Hükümeti’ne karşı gelen ve düşmanla işbirliği yapan Ermenilerin kimliklerinin saptanmasına başlanmıştır. Bu yasayla, savaş alanından uzaklaştırılması planlanan Ermenilerin, Suriye, Halep, Şam ve Filistin gibi Osmanlının savaş dışı bölgelerinde yerleşimi öngörülmüştür. Göç, acılarla gerçekleşir.

Ermenistan’ın 1918–1920 tarihleri arasında ilk Başbakanı olan Ovanes Kaçaznuni, Ermeni gerçeğinin yanlışlarını o yıllarda görmüştür. ‘Büyük Ermenistan’ hayalinin gerçekçi olmadığını saptayan bu lider, Kaçaznuni’nin tehcir konusundaki tespiti çok ilginçtir, okuyalım:

“1915 yaz ve sonbahar döneminde, Türkiye Ermenileri zorunlu tehcire tabi tutuldu, kitlesel sürgünler ve baskınlar gerçekleştirildi. ...Avrupa diplomasisinin vaatleri doğrultusunda, bağımsızlığımızın temelini oluşturması gereken bölgeler boşaltıldı; Ermeni illeri, Ermenisiz kaldı. Türkler ne yaptıklarını biliyorlardı ve bugün pişmanlık duymalarını gerektirecek bir konu bulunmamaktadır. Sonradan da anlaşılacağı üzere, Türkiye’de Ermeni meselesinin temelli çözümü açısından bu yöntem, en keskin ve en uygun bir yöntemdi.”

Meslektaşlarıma geçen hafta yaptığım sunumda; tarihi gerçekleri saptıranlara, yıllardır emperyalist ülkelerin oyununa gelenlerin, nasıl yalnız bırakıldığını bir daha hatırlatırken, Ermenistan’ın ilk Başbakanı olan Ovanes Kaçaznuni’nin kitaplarını okumalarını salık veririm. Gazetemiz sayesinde yurt dışında da okunan kitabımla, Cumhuriyet Yazarı olarak gurur duyarken, gazetemizin 99. Yılını kutluyorum.

7 Mayıs 2023

Ahmet Gürel

Atatürk Araştırmacısı

 

 

Haftanın Öne Çıkanları

Özlem Zengin boşandığı eşi Erkan Topal kimdir, ne iş yapıyordu?

2023-05-04 15:08 - Gündem

Özlem Zengin aslen nereli, kaç yaşında? Özlem Zengin eşi ve çocukları kimdir?

2023-05-04 12:33 - Gündem

Jock Zonfrillo kimdir, nereli, kaç yaşında? Jock Zonfrillo neden öldü?

2023-05-01 12:17 - Gündem

Nükhet Duru kaç yaşında, aslen nereli? Nükhet Duru evli mi, eşi ve çocukları kimler?

2023-05-06 15:38 - Gündem

Terzi dizisi Esvet kimdir, gerçek hayatta kim oynuyor? Şifanur Gül yaşı kaç?

2023-05-03 15:08 - Gündem

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın profil resmine özenmişti! Kılıçdaroğlu mavi tikini kaybetti

2023-05-04 00:52 - Gündem

İbrahim Kalın: Olumlu katkı yapılmaz ise tahıl sevkiyatı durabilir

2023-05-03 20:03 - Politika

Nükhet Duru eşleri, kaç kere evlendi? Oğlu Cem'in babası kimdir?

2023-05-06 17:07 - Gündem

Lamine Yamal kimdir, kaç yaşında, nereli? Lamine Yamal hangi takımlarda oynadı?

2023-04-30 17:07 - Gündem

Sultanbeyli'de korkunç kaza! Araç ikiye bölündü

2023-05-06 08:12 - Gündem

İlgili Haberler

Resmi Gazete'de yayımlandı! Yeni ücret tarifesi 1 Ocak 2025'te yürürlüğe girecek.

08:52 - Gündem

Terör örgütü DEAŞ'a yönelik "Gürz" operasyonlarında 182 şüpheli yakalandı

08:48 - Gündem

CHP'li belediyenin arsa vurgununa Bakanlıktan inceleme

07:38 - Gündem

Isparta'da şüpheli ölüm aynı aileden 3 kişi hastaneye kaldırıldı

07:28 - Gündem

Ümraniye'de bir dairede patlama meydana geldi

07:23 - Gündem

Günün Manşetleri

Artık belgesi olmayan bankadan para çekip yatıramayacak

08:53 - Ekonomi

Bakanlıktan son dakik asgari ücret açıklaması

08:32 - Ekonomi

BTP Genel Başkanı Hüseyin Baş hakkında soruşturma başlatıldı

08:12 - Politika

415 konut ve 63 işyeri açık artırmayla satılacak

07:47 - Ekonomi

CHP'li belediyenin arsa vurgununa Bakanlıktan inceleme

07:38 - Gündem