Türkiye'de 30 milyona yakın vatandaşı yakından ilgilendiren site aidatları yeni yılda da cep yakacak. Asgari ücrettin yüzde 30 artırılmasına rağmen birçok sitede aidatlara yüzde 90 ila 120 arasında zam yapıldı.
NE KADAR OLMALI?
İstanbul'da şehrin merkezinde 100 metrekare evde ortalama aidat 4 bin lirayı aşmış durumda. En düşük aidat rakamı 800 TL ile Çatalca, Silivri gibi şehrin gelişim çeperlerinde. Lüks sitelerde ise 40-45 bin liraya kadar çıktı. Türkiye Kentsel Tesis Yönetim Derneği Başkanı Suat Sandalcı, zam oranında asgari ücret artışının belirleyici olacağını belirterek, "Aidat artışı sitenin büyüklüğüne, ortak alan çeşitliliğine, istihdam edinilen personel sayısına, varsa bütçedeki borç ve alacaklara göre değişiyor. Personel giderleri bütçenin yüzde 70'i, bunun yanında diğer giderlerde de enflasyon kaynaklı artışları düşünürsek 2025 aidat zammı için 'asgari ücret artış oranı+yüzde 10 ile 15' beklenebilir. Buda yaklaşık yüzde 40-45 oranına tekabül eder. Ancak gelen ihbarlara göre zam oranları yüzde 90'a kadar çıktı. Derneğimiz Türkiye genelinde bu sorunla mücadele edecek" dedi.
VATANDAŞ NE YAPMALI?
1- İTİRAZ HAKKINIZ VAR
Site yönetimi aidat artışını genel kurulda yapacakları bütçeye göre belirliyor. Kurul, kat maliklerinin sayı ve arsa payı bakımından yarısından fazlasıyla toplanıyor ve oy çokluğuyla zam oranına karar veriyor. Genel kurula katılsın ya da katılmasın tüm malikler alınan zam kararına itiraz edebilir. Kurul toplantısına katılan ancak karşı oy kullanan her kat maliki karar tarihinden başlayarak bir ay içinde, toplantıya katılmayan her kat maliki kararı öğrenmesinden başlayarak bir ay içinde ve genel kurul davetiyesi eline ulaşmayanlar da altı ay içinde sulh hukuk mahkemesine iptal davası açabilir. Hukukçular usulsüzlük varsa dava yoluna gidilmesini öneriyor. Usulsüzlük yapıldığını düşünmeyip, artış oranına itiraz etmek için de vatandaşların olağanüstü genel kurul talebinde bulunma hakkı var. 1/3 malik bir araya gelip, yapılabilecek tasarruf tedbirlerini değerlendirebilir.
2- KİRACILAR İÇİN DURUM NE?
Kiracılar ödediği kira bedelinin üstündeki aidatı ödemekle yükümlü değil. Örneğin kira 6 bin TL, aidat 7 bin TL ise 1.000 TL farkı mal sahibi ödemek durumunda. Sitelerde bütçeler işletme ve yatırım bütçesi olarak ikiye ayrılıyor. Personel maaşı, ortak alan giderleri gibi kullanım kaynaklı giderler işletme bütçesi kapsamında ve kiracılar sorumlu. Ama demirbaşlarda yapılacak büyük tadilat ve bakımlar ev sahibinin sorumluluğunda. Asansör değişecekse, yalıtım yapılacaksa ya da işten ayrılan personele tazminat verilecekse bu giderler yatırım bütçesi kapsamına giriyor ve kiracıdan istenemiyor.
3- KULLANMADIĞIM HİZMETİ ÖDEMİYORUM DİYEBİLİR MİYİM?
Kimi zaman site ya da apartman sakinleri havuz ya da asansörü kullanmadığı için o hizmetlerin ödemesini yapmak istemiyor. Bu gerekçelerle aidata itiraz mümkün olmuyor. Kullanmamak kişinin kendi tercihi olduğu için ortak giderlere katılmak zorunlu. Ancak sonradan yapılan, lüks veya bazı maliklerin kullanımına özel giderlere katılmak zorunlu değil. Örneğin site içerisinde bakıcılı bir bebek-çocuk bakım odası yapılmak istenmesi halinde, çocuğu olmayan kat maliklerinin bu gidere katılması gerekmiyor. Sitelerde aidatların paylaşımı konusu da sıkça tartışılıyor. Mesela 2+1 daire ve 3+1 dairenin aynı aidatı ödemesi hakkaniyetli değil. Ancak bu konuda dikkate alınan husus sitelerin anayasası olarak görülen yönetim planı. Eğer yönetim planında eşit paylaşım yazıyorsa, adil olmasa dahi bu uygulanabilir. Böyle bir durum varsa yönetim planının değişmesi gerekiyor.