Dünya’nın düz olduğuna dair komplo teorileri de aslında bu fikrin üzerine yoğunlaşılmasına sebep oluyor.
Evrende, hiçbir şekilde “düz” bir cisme rastlayamayız. Sebebini ise gelin açıklayalım.
Uzayda dönen herhangi bir sistem açısal momentuma sahiptir.
Açısal momentumun korunumu yasası, dışarıdan bir tork (dönme momenti) uygulanmadıkça sistemin açısal momentumu değişmeyeceğini söyler. Başlangıçta rastgele hareket eden parçacıklardan oluşan bir gaz bulutu, zamanla kendi kütleçekimi altında çökmeye başladığında bulutun küçük bir dönme hareketi bile açısal momentumun korunumu nedeniyle artarak belirgin bir dönme etkisi oluşturuyor.
Bunu bir buz patencisinin dönüş hareketiyle örneklendirebiliriz. Kollarını açık tutarken daha yavaş dönen patenci, kollarını içeri çektiğinde daha hızlı dönmeye başlıyor. İşte uzaydaki bir gaz bulutu da çökmeye başladığında benzer bir durum oluşuyor ve dönüş hızı artıyor.
Gaz ve toz parçacıkları, kütleçekimi etkisiyle bir araya geldiğinde, sistemin dönmesiyle merkezkaç kuvveti devreye girer.
Ancak bu kuvvet, yalnızca dönme düzlemine dik doğrultuda (ekvator doğrultusunda) etkilidir. Kütleçekimi, tüm parçacıkları içe doğru çekerken merkezkaç kuvveti, dönme eksenine dik doğrultuda parçacıkların dağılmasını engelliyor.
Kütleçekimi tarafından içe çekilen gaz ve toz, en sonunda disk şeklinde bir yapı oluşturuyor. Yani dikey yönde çökmeye devam eden madde incelirken, yatay yönde genişleyerek disk formuna ulaşmış oluyor.
Tabii yerçekimi ve hidrostatik denge de etkili.
Eğer bir gök cismi, homojen bir şekilde kütleçekimi altında çökerse ve dönme hareketi zayıfsa, küre hâlini alıyor. Sebebi ise tamamen hidrostatik denge. Fark ettiyseniz küçük ve yavaş dönen gezegenler ve yıldızlar, küre şekline yakındır.
Ancak hızla dönen bir sisteme bakacak olursak, merkezkaç kuvveti ekvator bölgesinde daha fazla etkili olduğu için kutuplara göre daha fazla dışa doğru bir genişleme görülüyor. Bu durum, hızla dönen cisimlerin oblat (basık) küre şekline yaklaşmasına neden olur.
Çoğu galaksi disk şeklindedir.
Yıldızlar ve gaz, galaksi merkezinin etrafında dönerken açısal momentumdan dolayı zaman içinde galaksi, disk şeklini alıyor. Bunun yanında kara deliklerin çevresindeki madde de disk şeklinde bir yapıyı oluşturuyor.
Dolayısıyla uzaydaki cisimlerin yuvarlak olmasının temel sebebi, yukarıda bahsettiğimiz gibi açısal momentumun korunumu ve merkezkaç kuvvetinin etkisiyle gaz ve tozun belirli bir düzlemde yoğunlaşmasıyla ilgilidir. Bu prensip, gezegenlerden birçok astronomik cisme kadar disk şeklinde olmalarını açıklayan bilimsel bir durumdur.
Kaynaklar: 1, 2, 3Uzay ile ilgili diğer içeriklerimiz: